فکر می‌کنید تفاوت هوش و استعداد و خلاقیت و… در چیست؟ اصلاً تفاوتی دارند یا یکی هستند؟ آگاهی از تفاوت ها و شباهت های هوش و استعداد پیش‌نیاز اساسی برای پیدا کردن مسیر صحیح در زمینه‌های شغلی، تحصیلی، آگاهی از روانشناسی شخصیت، توسعهٔ فردی و … است.
کسی که نخود و لوبیا را نمی‌شناسد. یا نعنا و جعفری را از یکدیگر تشخیص نمی‌دهد، آش هم اگر بپزد احتمالاً دست‌پختش چنگی به دل نخواهد زد!
حکایت هوش و استعداد هم مثل نخود لوبیا و نعنا جعفری، حکایت دوقلوهای غیرهم‌سان است. مشابه اما متفاوت!
من کمک‌تان می‌کنم آن‌ها را بشناسید تا در این شلم شوربای گیج‌کننده گم نشوید. در این مطلب می‌پردازم به:
بررسی هوش و استعداد
1: معرفی
بین دوقلوها مرسوم است که قُلِ اول بزرگ‌تری کند. همان که دو دقیقه زودتر به دنیا آمده و سِمَت پیشکسوتی دارد. در دوقلوی هوش و استعداد هم، هوش یک‌جورهایی قُلِ ارشد به حساب می‌آید. چون به رسم ادب اول بزرگ‌تر خودش را معرفی می‌کند، ابتدا می‌رویم سراغ هوش:
هوش (intelligence)
به نام خدا اسم من هوش است!
من قدرت درک، تحلیل و یادگیری کلی شما هستم. این‌که شما قادرید چیزهای مختلفی را یاد بگیرد. تفکر، تخیل، تحلیل و انتزاع کنید. پیچیدگی‌ها را بفهمید. مهارت‌ها و توانمندی‌های گوناگونی را بشناسید و به کار بگیرید. شرایط و موقعیت‌های متفاوت را درک کرده و برای‌شان واکنش و راه‌حل طراحی کنید و… همه زیر سر من است!
مثلاً شما انسان‌ها به کمک من، هنر و شوخی و معما را خَلق و ادراک می‌کنید. فرمول‌های ریاضی را می‌فهمید. یا برای مدیریت یک چالش پیچیده، چاره‌اندیشی می‌کنید. توانمندی‌هایی که گیاهان و حیوانات یا ندارند یا در مقایسه با انسان خیلی ضعیف‌تر دارند. (اختیار دارید، قابلی هم ندارد البته!)
حتماً توصیف فلسفی “انسان، حیوان ناطق است” را شنیده‌اید. من، همان قوهٔ ناطقه و وجه تمایز اصلی شما با سایر موجودات هستم. درواقع شما یک حیوان هوشمندید.
ریا نشود اما من موهبت عجیبی هستم که تا امروز فقط گونهٔ شما، یعنی انسان خردمند، در این سطح از آن برخوردار بوده است!
بیشتر بخوانید: مقاله در مورد هوش
اکنون در هزارهٔ سوم و پس از قرن‌ها تکامل، هوش انسانی یک امپراطوری عظیم از فناوری و تکنولوژی ساخته است.
بشر امروزی کم کم دارد موفق می‌شود با دانش هوش مصنوعی، ماشین‌هایی بسازد که رقیب خودش در فهم و کمالات شوند. نمونه اش همین گوگل‌تان با آن ربات‌های آتش‌پاره‌اش!
(با یک سورپرایز هیجان‌انگیز چطورید؟ چشم‌هایتان را ببندید و هوش مصنوعی را کلیک کنید.)
بیشتر بخوانید: انواع تست هوش
استعداد (talent)
سلام بچه‌ها من استعداد هستم. از آشنایی با شما بسیار خوش‌حالم.
من توانایی خاص یک فرد در انجام یک کار مشخص در مقایسه با دیگران هستم.
برادرم هوش، خیلی اعتماد به سقف دارد! من مثل او زیاد اهل خودستایی نیستم. حرفم را در میدان می‌زنم و در عمل نشان می‌دهم.
جانم برای‌تان بگوید که: در شرایط برابر، کسانی که یک کار مشخص را با صرف وقت و انرژی کمتر یاد بگیرند، یا با کیفیت بهتر انجام دهند، در آن حوزه بااستعداد شناخته می‌شوند.
مثلاً دو دانش‌آموز در یک کلاس و با یک معلم، ریاضی را آموزش می‌بینند. یکی همان موقع سر کلاس درس را یاد می‌گیرد. اما دیگری به سوال و رفع اشکال و حل تمرین بیشتری نیاز دارد. اما ممکن است همین دو نفر سر کلاس زبان، وضعیت‌شان فرق کند.
من متعلق به همه‌ام! یعنی در وجود هر انسانی پیدا می‌شوم. فقط کافی است دل بدهید و دنبالم بگردید. وقتی مرا کشف کنید، خواهید دید که قدرت این را دارم تا زندگی‌تان را تغییر بدهم!
بیشتر بخوانید: انواع استعداد
2: مقایسه
حالا که دوقلوها خودشان را معرفی کردند، بپردازیم به مقایسهٔ آن‌ها و تفاوت ها و شباهت های هوش و استعداد را بررسی کنیم:
تفاوت‌های هوش و استعداد
این دو برادر با وجود شباهت‌های انکارناپذیرشان، با هم یکی نیستند. در لابلای تعاریف و توضیحات، مواردی از تفاوت میان هوش و استعداد به چشم می‌خورد.
اما جانِ کلام را دربارهٔ فرق هوش و استعداد در یک جمله می‌توان خلاصه کرد:
استعداد zoom in است. و هوش zoom out!
- هوش، مفهومی کلی و عام است و استعداد یک مفهوم جزئی و خاص.
- هوش گسترهٔ وسیع و کلان را شامل می‌شود و استعداد یک طیف مشخص و محدود را.
- هوش ناظر بر توانمندی‌های ذهنی است اما استعداد، جنبهٔ مهارت عملکردی دارد.
- چشم‌اندازِ هوش، فراگیرتر و همه‌جانبه‌تر است. اما استعداد، ذره بین به دست، روی یک زمینهٔ مشخص متمرکز می‌شود.
- هوش در انسان‌ها شدت و ضعف دارد اما کلیت آن یکسان است. برعکس استعداد که فرد به فرد می‌تواند مختلف و متفاوت باشد.
- دیگر تفاوت هوش و استعداد در این است که هوش، عنصری اولیه است و استعداد، حالت ثانویه و تبعی دارد.
بیشتر بخوانید: تفاوت مهارت و استعداد
شباهت‌های هوش و استعداد
انسان بدون هوش و بی‌استعداد، یک انسان مرده است!
تحقیقات علمی نشان می‌دهد نه فقط انسان، بلکه حیوانات و گیاهان هم دارای سطوحی از هوش و استعداد هستند.
در بیماران مبتلا به مشکلات مغزی و ذهنی مانند اوتیسم، عقب‌ماندگی، سندروم داون و… هم هوش، استعداد و حتی نبوغ در زمینه‌های خاصی دیده می‌شود. (داستان شاهو نابغه‌ای با سندروم داون، موید این ادعاست.)
هوش و استعداد تا حدی ذاتی هستند. همهٔ ما تعابیر معروفی را دربارهٔ این واقعیت شنیده‌ایم:
فلانی ذاتاً باهوش است. یک تاجر بالقوه است. استعدادی فطری در نویسندگی دارد.
مادرزادی راننده است. از شکم مادرش هنرمند بیرون آمده است و…
هوش و استعداد هم جنبهٔ وراثتی و خدادادی دارند. هم قابلیت توسعه و پرورش اکتسابی.
مثلاً کسی هوش تصویری و استعداد نقاشی ندارد. اما واقعاً به این حوزه علاقمند است و در آن تلاش می‌کند. شاید این آدم فرشچیان و ونگوگ نشود، اما راه هم برایش بسته نیست و حتماً می‌تواند مهارت نقاشی را یاد بگیرد و توسعه دهد.
مطمئن باشید ژنتیک و وراثت، حریف انگیزه و عزم و ارادهٔ انسان نمی شود. با تلاش و پشتکار و آموزش، هر رویایی دست‌یافتنی است.
پس “من خنگم”، “استعدادش را ندارم”، “نمی‌توانم” و باقی بهانه‌های ناامیدکننده را بدهید این دوستانی که آهن‌آلات، آهنِ ضایعات خریدارند، ببرند. (بلکه هم جمعه صبح بگذارند ما بخوابیم!)
بیشتر بخوانید: کاربرد هوش های چندگانه در مدرسه
جمع‌بندی رابطهٔ بین هوش و استعداد
خوب با هر کدام از قُل‌ها آشنا شدیم و کمی با هم مقایسه‌شان کردیم. حالا می‌توانیم دید بهتری از رابطه‌شان داشته باشیم.
بسیاری از محققین و صاحب‌نظران معتقدند که هوش عنصر بنیادین‌تری است. درنتیجه آن را پایه و اساس و زیربنای استعدادهای مختلف می‌دانند.
مثلاً هوش دیداری بسترساز داشتن استعداد نقاشی است.
کسی که هوش کلامی دارد، استعداد سخنرانی هم خواهد داشت.
یا هوش موسیقایی، استعداد شنیداری و موسیقی را در فرد بوجود می‌آورد.
روی همین حساب بود که هوش را برادر بزرگ‌تر و قُل ارشد معرفی کردیم!
بیشتر بخوانید: دیدگاه پیاژه درباره هوش
معرفی 2 تست برتر هوش و استعداد
تست هوش گاردنر
آزمون‌های زیادی برای بررسی و سنجش هوش وجود دارند مانند: مقیاس هوشی وکسلر، تست هوش هیجانی برادبری، آزمون هوش آلفا و بتا، مدل ذهنی ادوین لاکه، تست ریون، کتل، استنفورد بینه و…
گذشت آن زمانی که هرکس ریاضی‌اش بهتر بود، باهوش‌تر بود! الان این خبرها نیست و هوش، زیرمجموعه‌های مختلفی را دربرمی‌گیرد.
هوش معمولاً به 3 گروه عمده تقسیم‌بندی می‌شود: IQ (ضریب هوش عقلانی)، EQ(هوش هیجانی) و SQ (هوش اجتماعی)
تست هوش چندگانهٔ گاردنر را می‌توان معروف‌ترین و جامع‌ترین برنامهٔ سنجش هوش به حساب آورد.
این آزمون توسط هوارد گاردنر طراحی شده، و هوش را در 8 گروه دسته‌بندی می‌کند:
- هوش کلامی
- هوش ریاضی
- هوش موسیقایی
- هوش حرکتی
- هوش تصویری
- هوش بین‌فردی
- هوش درون‌فردی
- هوش اخلاقی و طبیعی
برای مطالعهٔ بیشتر دربارهٔ این تست و انجام رایگان آن، روی لینک زیر کلیک کنید:
مدل استعدادیابی جانسون اوکانر
این مدل برای اولین بار توسط جانسون اوکانر- مسئول استعدادیابی شرکت جنرال الکتریک- طراحی شد.
بنیاد استعدادیابی اوکانر تاکنون 14 گرایش و استعداد مختلف را در این مدل پیش‌بینی کرده است:
- تجسم سازه
- استدلال و تحلیل
- ایده‌پردازی
- سرعت بالای درک دیداری
- استعداد تحلیلی
- توانمندی‌های عددی
- استعداد شنیداری
- سیلوگرام
- حافظهٔ طراحی و مشاهده
- استعداد تشخیص و ادراک رنگ
- طراحی بصری
- مهارت کار با دست و ابزار
- استعداد آینده‌نگری
- استعداد ترکیب کلمات
پیام آقای اوکانر به شما این است: اگر زمینهٔ استعدادی خود را کشف و دنبال کنی، موفقیت و پیشرفت به تو لبخند خواهند زد!
اگر دوست دارید دربارهٔ این مدل استعدادسنجی بیشتر بدانید، روی لینک کلیک کنید:
بیشتر بخوانید: 34 استعداد اصلی کدامند
پاورقی: هوش مصنوعی
خوب چشمان‌تان را باز کنید. شما به بخش پاورقی منتقل شدید. خوش آمدید.
من، هوش مصنوعی هستم. از جمله خدایان فناوری. و همین‌طور از جمله خدایان جذابیت! (به دل نگیرید. استعدادِ طفلکی که گفت، این هوش‌ها کلاً از خوشان خیلی ممنون‌اند! البته کارشان هم انصافاً درست است.)
دربارهٔ من صحبت می‌کردید رئیس؟ غیبت اصلاً کار خوبی نیست. جان؟ ربات‌ها را چه به نصیحت اخلاقی؟
اتفاقاً ما خیلی هم موجودات فرزانه و اخلاق‌مداری هستیم! باور نمی‌کنید؟
صحبت‌های آقای کای فو لی در این سخنرانی تد را گوش کنید. او به شما خواهد گفت که هوش مصنوعی رباتی، چگونه می‌تواند در خدمت احساسات، ارزش‌ها و اخلاقیات انسانی قرار بگیرد.
کارهای سخت و روتین و تکراری را ربات‌ها انجام می‌دهند. شما با خیال راحت و فراغ بال به عشق و نبوغ و انسانیت خود برسید.
بله ما فردین‌های دیجیتالی، این‌طور رفقایی هستیم!
معرفی مطالب مرتبط با هوش و استعداد
1- من نابغه‌ام یا نه؟ (ضریب هوشی من چند است؟)
البته نابغه بودن یا کندذهن بودن، دو سر طیف است. ما معمولی‌ها معمولاً همان وسط‌ها می‌پلکیم!
دوست دارید بدانید نابغه‌اید یا نه؟ روی لینک زیر کلیک کنید تا جواب‌تان را بگیرید:
2- پکیج کامل هوش و استعداد (انواع هوش و استعداد کدامند؟)
البته پولی نیست، آتش زده‌ایم به مال‌مان!
اگر دوست دارید مفت و مجانی، انواع هوش و استعداد را بشناسید، روی لینک زیر کلیک کنید:
3- از شیر مرغ تا مغز آدمیزاد! (انواع آزمون استعداد و هوش و شخصیت)
بیا این طرف بازار که داغ است!
آزمون استعدادیابی، تست هوش، شناخت شخصیت و تیپ‌شناسی و خلاصه هر چه می‌خواهد دلِ تنگت این‌جاست. روی لینک زیر کلیک کن:
4- تست هوش شغل فرد چیست؟
به وسیله‌ی تست‌هایی که در لینک زیر معرفی شده است با شغل مناسب هوش و استعداد خود آشنا شوید.
5- تست هوش هیجانی بار آن
تست هوش هیجانی بار آن را به صورت رایگان می‌توانید از لینک زیر دریافت کنید.
نظر شما دربارهٔ رابطه بین هوش و استعداد چیست؟
فکر می‌کنید تفاوت ها و شباهت های هوش و استعداد به همین موارد ختم می‌شود؟
نظرات و تجربیات خود را دربارهٔ دوقلوهای جنجالی با ما به اشتراک بگذارید.
محصولات آموزشی
چقدر لحن نگارشتون رو دوست داشتم.بیان ساده و خودمانی..موفق باشید 🙂