نظام استخدامی، زمانی مورد قبول مردم واقع میشود که دارای اصولی باشد و اصول استخدام کشوری کاملاً در آن اجرا شود. مهم‌ترین اصل، حاکمیت قانون است اما دیگر اصول را نیز در نظام استخدامی مشاهده می‌کنیم.
یکی از راه‌های جذب نیرو که اصول استخدام نیرو در آن رعایت میشود برگزاری انواع آزمون استخدامی است که از این طریق نیروهای مورد نیاز دستگاه‌های دولتی تأمین می‌گردد.
ما در این مقاله اصول حاکم بر استخدام در دستگاه‌های دولتی و فرایند استخدام موفق در سازمانها را بررسی کرده‌ایم و هر آن‌چه شما لازم است بدانید را در اختیارتان قرار دادیم.
فهرست مطالب اصول استخدام کشوری
- اصول حاکم بر استخدام
- اصول حاکم بر استخدام چند اصل است
- استخدام رسمی چیست
- اصول استخدام نیرو
- فرایند استخدام موفق در سازمانها
اصول حاکم بر استخدام
یکی از مهم‌ترین روابطی که می‌تواند بین مردم و دولت ایجاد شود، روابط استخدامی است. هر فرد حق این را دارد که با کار کردن در ادارات دولتی و وابسته به دولت، نیازهای مالی خود را تأمین کند.
استخدام در بخش‌های دولتی، برای کارمندان و مستخدمین آن مزایا و امتیازات مختلفی را به همراه دارد. از این رو شهروندان بسیاری هستند که خواهان این همکاری هستند. به عنوان عضوی از این جامعه لازم است که اصول حاکم بر استخدام دولتی را بدانیم.
با رعایت اصول و ضوابطی که امروزه مورد پذیرش کشورهای مختلف قرار گرفته‌است و قانون استخدام کشوری نام دارد، می‌توان در سازمان‌های دولتی استخدام شد.
هرچه به اصول استخدام کشوری بیشتر پایبند باشیم، شاهد استخدام عادلانه‌تر و شایسته‌سالاری بیشتری هستیم. در بهترین حالت، هم منافع کارکنان دولت حفظ میشود و هم منافع دولت تأمین می‌گردد.
اصول حاکم بر استخدام چند اصل است
اگر از شما بخواهند که اصول حاکم بر استخدام دولتی را نام ببرید، باید ۸ اصل مهم را عنوان کنید.
- اصل برابری فرصت‌های شغلی
- اصل حقوق مساوی برای کار مساوی
- اصل لیاقت و شایستگی (شایسته سالاری)
- اصل وجود امنیت شغلی
- اصل تأمین رفاه کارکنان دولت
- اصل حق دفاع از حقوق شغلی
- اصل انضباط اداری
- اصل استمرار و توسعه آموزش کارکنان
در ادامه مطلب با توضیحات بیشتر به اصول حاکم بر استخدام می‌پردازیم.
اصل برابری فرصت‌های شغلی/ اصول استخدام کشوری
یکی از مهم‌ترین اصول استخدام، اصل برابری فرصت‌های شغلی است. در اطلاعیه‌های جهانی حقوق بشر عنوان شده‌است که همه افراد جامعه، باید فرصت برابر برای رسیدن به مشاغل عمومی در ادارات دولتی کشورشان را داشته باشند.
هر کسی حق دارد با تساوی شرایط بدون در نظر گرفتن هیچ گونه عوامل دیگری به غیر از طول خدمت و شایستگی فرد به مشاغل عمومی دست یابد.
مشاغل عمومی متعلق به تمام افراد جامعه است. این فرصت برابر بدون اینکه جنسیت، قومیت، مذهب و گرایشات سیاسی افراد را در نظر بگیرید، باید در اختیار همه شهروندان قرار بگیرد.
بعضی از کشورها، شرط تابعیت را برای استخدامی در نظر می‌گیرند. این کار با اصل برابری فرصت‌های شغلی منافاتی ندارد.
اصل حقوق مساوی برای کار مساوی / اصول استخدام کشوری
یکی دیگر از اصول حاکم بر استخدام دولتی، اصل حقوق مساوی برای کار مساوی است. در اطلاعیه‌های جهانی حقوق بشر عنوان شده است که همه افراد حق دارند بدون هیچ گونه تبعیضی در ازای کار مساوی، حقوق مساوی دریافت کنند. اگر این اصل در نظر گرفته نشود، تفاوت میان حقوق و مزایای کارکنان دولت بسیار زیاد میشود.
برای ایجاد هماهنگی میان پرداخت‌ها به کارکنان دولت، قانون نظام هماهنگ پرداخت حقوق در سال ۱۳۷۰ وضع شد ولی در عمل ناهماهنگی بسیار زیادی در حقوق و مزایای کارکنان دولت هم‌چنان دیده میشود.
اصل لیاقت و شایستگی (شایسته سالاری) / اصول استخدام کشوری
زمانی که یک نظام اداری بتواند افرادی که لیاقت و شایستگی لازم را دارند، جذب کند به نظامی کارآمد تبدیل میشود. پس نظام اداری باید ملاک‌های مناسبی را در نظر بگیرد و با لحاظ کردن آن‌ها، افراد نخبه و با تخصص‌های لازم و کافی را جذب کند و آن‌ها با توانایی‌های خود بتوانند موقعیت شغلی خود را ارتقا دهند.
هم‌چنین نظام اداری باید بتواند افراد شایسته و متخصص خود را حفظ کند تا این افراد تمایل نداشته باشند که از سیستم اداری دولتی خارج شوند.
اگر افراد تنها با اصل شایسته سالاری جذب شوند نه بر اساس وابستگی‌های قومی، مذهبی و سیاسی در عمل باعث میشود افراد نالایق جایی در دستگاه‌های دولتی نداشته باشند.
اصل وجود امنیت شغلی / اصول استخدام کشوری
شخصی که مشغول به اشتغال در یک سِمَت است، باید از امنیت شغلی خود و ثبات آن اطمینان خاطر داشته باشد. البته که اگر مستخدمین دولت، تخلفی انجام دهند، طبق قانون با آن‌ها رفتار میشود اما عدم وجود امنیت شغلی خلاف اصل است.
ثبات استخدامی و وجود امنیت شغلی، یکی از مزایای مهم برای جذب افراد متخصص است.
اصل تأمین رفاه کارکنان دولت / اصول استخدام کشوری
اگر دولت نتواند نیازهای متعارف کارکنان خود را برآورده سازد، زمینه عدم کارایی و فساد اداری را فراهم می‌کند. در قانون اساسی آمده است که برخورداری از تأمین اجتماعی، حق همگانی است.
دولت موظف است که طبق قوانین، از درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت‌های مالی را برای تمام افراد جامعه تأمین کند.
اصل حق دفاع از حقوق شغلی / اصول استخدام کشوری
صرف اینکه شخص شغل، حقوق و مزایای مربوط به آن را داشته باشد، کافی و تضمین‌کننده نیست. شخص باید بتواند از حقوق خود دفاع کند. هر شخص حق دارد که برای دفاع از منافع خود با دیگران اتحادیه یا سندیکا تشکیل بدهد.
حق دفاع دارای هیچ محدودیتی نیست مگر در صورتی که با مصالح امنیت ملی، نظم عمومی یا حفظ حقوق و آزادی‌های افراد دیگر مغایرت داشته باشد. با رعایت مقررات کشور، حق اعتصاب نیز برای شخص محفوظ است.
اصل انضباط اداری / اصول استخدام کشوری
در این چند اصلی که بیان کردیم، اصول استخدام کشوری به نفع مستخدمین بود اما این بدین معنی نمی‌باشد که آن‌ها بتوانند انضباط اداری را نادیده بگیرند.
اصل استمرار و توسعه آموزش کارکنان / اصول استخدام کشوری
اگر دستگاه‌های اداری دولت بخواهند کارآمد و به روز باشند، باید کارایی خود را افزایش دهند. برای این امر باید کارکنان خود را در معرض آموزش‌های مربوط به شغل و وظایف خود قرار دهند. کارکنان برای ارتقا شغلی، باید دوره‌های آموزش لازم را ببینند.
استخدام رسمی چیست
شخصی که در یکی از وزارت‌خانه‌ها یا شرکت‌ها یا مؤسسات دولتی، پذیرفته شود و در آن‌جا مشغول به کار شود، به استخدام دولت درآمده است و مستخدم دولت نامیده میشود. مستخدم دولت با حکم رسمی مکلف به انجام کاری میشود که خدمت دولت نامیده میشود.
با دستور کتبی مقامات دستگاه‌های دولتی در مورد قوانین و مقررات، حکم رسمی ابلاغ میشود. استخدام رسمی اشخاص از طریق امتحان و آزمون ورودی انجام میشود.
هم‌چنین از انواع استخدام می‌توان، استخدام کوتاه مدت یا رسمی آزمایشی و استخدام رسمی قطعی یا دائم نام برد.
مزایا و امتیازات مستخدمین دولت
از مزایای استخدام رسمی می‌توان امنیت شغلی، پرداخت ثابت و به موقع، ارتقا شغلی، حق مرخصی و امکان مرخصی بدون حقوق را نام برد.
در کنار این امتیازات، باید یکنواختی در کار، امکان قضاوت‌های شخصی مدیران و روند کند افزایش حقوق را نیز به عنوان معایب آن پذیرفت.
مستخدمین رسمی دولت می‌توانند در سال از یک ماه مرخصی با حقوق استفاده کنند. اگر به بیماری‌هایی مبتلا شوند که مانع خدمت آن‌ها شود، از مرخصی استعلاجی نیز می‌توانند استفاده کنند.
مستخدم رسمی می‌تواند با اطلاع از یک ماه قبل، استعفا بدهد اما استعفا باعث منع تعهدات او در برابر دولت نخواهد بود.
اصول استخدام نیرو
با ارزش‌ترین سرمایه‌ی یک سازمان، نیروی انسانی آن است. اگر بخواهید افرادی مناسب و مورد نیاز مجموعه را کنار خود داشته باشید، باید طبق اصولی خاص فرایند جذب و استخدام را انجام دهید.
در کنار در نظر گرفتن اصول استخدام کشوری و استراتژی‌های جذب و استخدام، این نکته را هم به یاد داشته باشید فردی را استخدام کنید که در ارزش‌های سازمان شما سهیم باشد. ارزش‌های فرد و سازمان باید هماهنگ باشند.
فرایند استخدام موفق در سازمانها
فرایند جذب و استخدام شامل بخش‌های مختلفی است که با توجه به نیازها و حوزه کاری آن مجموعه کمی تفاوت دارد اما مراحل رایج و کلی آن را برای شما دسته بندی کردیم.
ابتدا ۵ دستورالعمل برای جذب بهترین نیروهای انسانی را بیان می‌کنیم.
۱- استراتژی عالی و کاملاً مشخص
۲- برندسازی
۳- انتخاب‌های داده محور
۴- اعطای حقوق و مزایای خوب
۵- استفاده از فناوری و یکپارچه سازی
مراحل فرایند استخدام
وقتی پستی در یک سازمان خالی میشود، واحد گزینش و استخدام وظیفه دارد که فردی مناسب برای این پست انتخاب کند. با مراحلی که عنوان می‌کنیم می‌توانند نیروی مورد نیاز خود را پیدا کنند. شاید در انجام این مراحل هزینه و زمانی صرف شود اما همیشه ثابت شده است ضرری که با استخدام فرد نامناسب کل مجموعه متحمل میشود خیلی بیشتر است.
با این مراحل فرایند اصولی استخدام را می‌توانیم انجام دهیم:
- اولین مرحله تعیین و شناخت نیازهای استخدامی است
- برنامه استخدام را طراحی کنید
- شرح شغلی مناسبی آماده کنید
- آگهی تبلیغاتی ابتدا در شرکت و بعد اطلاع رسانی خارج از شرکت و شبکه‌های اجتماعی
- شناسایی کردن کاندیدهای مناسب
- بررسی کردن رزومه‌ها
- بررسی اولیه و مصاحبه تلفنی
- انجام مصاحبه حضوری
- ارزیابی کردن متقاضیان کار
- بررسی کردن سابقه متقاضیان کار
- تصمیم‌گیری
- گواهی حسن اشتغال
- پیشنهاد دادن شغل
- استخدام نیرو
- آشنایی و آموزش
هم‌چنین با رعایت این نکات می‌توانیم فرایند استخدام مؤثرتری داشته باشیم.
۱- مدیریت داخلی درست
۲- فرصت‌هایی برای توسعه و ارتقا شغل
۳- تعادل میان کار و زندگی
۴- حقوق و مزایای مناسب
۵- کاندیدای مناسب راشناسایی و جذب
سخن پایانی
ما در این مطلب بیشتر در مورد اصول استخدام کشوری و قوانین مربوط به آن که در دستگاه‌های دولتی لازم است اجرا شود پرداختیم. در کسب و کارهای کوچک‌تر و سازمان‌های خصوصی نیز با توجه به حیطه فعالیت و تعداد نیرو می‌توان با کمی تغییرات از این قوانین پیروی کرد تا فرایند استخدام موفقی برای نیروهای خویش داشته باشند.
بیشتر بخوانیم
اگر شما قصد این را دارید که در آزمون‌های استخدامی شرکت کنید و نتیجه‌ی مطلوبی به دست بیاورید، نیازمند این هستید که از قبل همه جوانب را بسنجید و اطلاعات لازم و کافی را در مورد آن بدانید. مطالب زیر هر آن‌چه را که شما نیاز دارید در اختیارتان قرار می‌دهد. خواندن آن‌ها را از دست ندهید.
اگر خود را جای کارفرما قرار دهیم و از دید آن‌ها هم به فرایند استخدام نگاه کنیم و آن را بررسی کنیم به ما در اینکه موفق شویم نیز کمک می‌کند.
ما در این مطلب اصول استخدام کشوری را بیان کردیم. آیا به نظر شما در فرایند استخدام نیرو در دستگاه‌های دولتی و خصوصی، این اصول رعایت میشود؟
اگر تجربه‌ای در زمینه استخدام دارید و نحوه رعایت یا عدم رعایت قانون را مشاهده کرده‌اید، خوشحال می‌شویم که با ما به اشتراک بگذارید.
محصولات آموزشی
بسیار جامع و عالی بود ممنونم
خیلی عالی و جامع واقعا کارامد بود .ممنون از شما
درود
خیلی مطالب کامل و کاربردی هستند،ممنون از لطف شما