تفاوت دارایی جاری با غیرجاری در چیست؟

در یک دسته‌بندی کلی برای انواع دارایی شرکت‌ها، تفاوت دارایی جاری با غیرجاری نمایان می‌شود. در یک تعریف ثابت، دارایی به عنوان منبعی شناخته‌ می‌شود که شرکت‌ها برای اداره و رشد فعالیت‌های خود به آن نیاز دارند.

فرق دارایی جاری و غیرجاری این است که دارایی جاری بیشتر بار فعالیت‌های فعلی را به دوش می‌کشد و جریان نقدینگی ایجاد می‌کند، در حالی‌که دارایی غیرجاری در درازمدت ادامه حیات کسب‌وکار را ممکن می‌کند.

برای تحقق رشد اقتصادی باید بدانید:

• کدام دارایی‌ها زیر یکسال قابلیت نقد شدن دارند؟
• کدام انواع دارایی استهلاک‌پذیرند؟
• مرز بین دارایی جاری و غیرجاری در کجا تعیین می‌شود و تحت‌تأثیر چه عواملی ممکن است دارایی‌ها تغییر ماهیت بدهند؟

برای بررسی پاسخ به این سوالات با ما همراه باشید. در این مقاله ما به صورت انحصاری هر کدام از انواع دارایی‌های جاری و غیرجاری را بررسی می‌کنیم و به مفهوم ثابتی از فرق دارایی ثابت و جاری می‌رسیم.

برای دسترسی سریع به سرفصل‌های مقاله کلیک کنید:

• تعریف دارایی جاری چیست؟
• تعریف دارایی غیرجاری چیست؟
• تفاوت دارایی جاری با غیرجاری چیست؟
• سخن پایانی

تعریف دارایی جاری چیست؟

دارایی جاری به آن دسته از انواع دارایی می‌گویند که ظرف یک سال مالی یا چرخه عملیاتی قابلیت نقدینگی دارند. به این دارایی‌ها، دارایی‌های کوتاه‌مدت نیز گفته می‌شود.

کاربرد اصلی دارایی‌های جاری، تسهیل هزینه‌های عملیاتی و سرمایه‌گذاری‌های روزانه است. دارایی‌های جاری معمولاً بنابر قیمت روز در بازار، در ترازنامه گزارش می‌شوند.

ترازنامه؛ سندی مالی است که حسابداران شرکت در کنار دو صورت دیگر یعنی صورت سود و زیان و جریان وجوه نقد برای سنجش سلامت مالی کسب‌وکار جمع‌آوری می‌کنند. در ترازنامه شرکت‌ها، انواع دارایی‌های شرکت در مقابل انواع بدهی‌ها قرار می‌گیرند و تفاوت دارایی جاری با غیرجاری را رسمیت می‌بخشند.

همچنین در مباحث مدیریت مالی شخصی، ترازنامه‌ها به صورتی فردی تدوین می‌شوند. یکی از اهدافی که این ترازنامه‌ها دنبال می‌کنند، افزایش دارایی و ثروت است. یعنی با لیست کردن دارایی‌های جاری و غیرجاری در برابر بدهی‌ها، یک ایده و برنامه کلی را برای به‌هم زدن تعادل بین این دو به نفع دارایی‌ها می‌دهد.

تدوین ترازنامه تنها یکی از مراحل تحقق این هدف است. برای افزایش ثروت، بیش از هر چیزی به دانش و سواد مالی به‌روز احتیاج داریم. در دوره مدیریت مالی شخصی کارنکن، هر آن چیزی که برای برنامه‌ریزی‌های مالی خود نیاز دارید، یاد می‌گیرید.

اگر

• می‌خواهید به استقلال مالی برسید،
• به‌دنبال راهی برای کنترل هزینه‌ها هستید،
• می‌خواهید از درآمدتان نهایت استفاده را ببرید،
• خواستار یادگیری سرمایه‌گذاری ایمن هستید،

و هزاران دغدغه مالی دیگر، می‌توانید بدون هیچ پیش‌نیازی با ما در این سفر همراه شوید. برای اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان، به صفحه دوره مراجعه کنید.

انواع دارایی‌های جاری کدامند؟

دارایی‌های مختلفی در انواع صنایع می‌توانند جاری درنظر گرفته‌شوند. در یک دسته‌بندی کلی، انواع دارایی‌های جاری در گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند:

• پول نقد و معادل‌های آن
• اوراق بهادار قابل‌عرضه
• حساب‌های دریافتنی
• موجودی
• بدهی‌ها/هزینه‌های پیش‌پرداختی
• انواع سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت

در ترازنامه، انواع دارایی جاری معمولاً به‌ترتیب نقدینگی نمایش داده می‌شوند. تفاوت دارایی جاری با غیرجاری در ترازنامه در این قسمت مشخص می‌شود، که دارایی‌هایی با درجه نقدینگی بالاتر در رتبه‌های بالاتری قرار می‌گیرند.

پول نقد و معادل‌های آن

طبق تعریف، دارایی‌های جاری یا پول نقد هستند و یا قابلیت نقدینگی بالایی دارند. در اینجا معادل‌های نقدی عبارتند از: گواهی سپرده، صندوق سرمایه‌گذاری بازار پول، اوراق قرضه کوتاه‌مدت دولتی و اسناد خزانه.

شرط لازم برای جاری محسوب شدن این معادل‌ها این است که نباید محدودیتی برای نقد شدن داشته‌باشند. 

صندوق سرمایه‌گذاری بازار پول (money market fund) نوعی صندوق سرمایه‌گذاری مشترک با ریسک پائین و سود کم است که روی خرید و فروش دارایی‌های جاری مثل اوراق بهادار و یا بدهی‌های کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاری می‌کند. در مورد انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک اینجا بخوانید.

اوراق بهادار قابل‌ عرضه

در اوراق بهادار قابل‌ عرضه ارزش کل سرمایه‌گذاری‌های نقدی را که می‌توان بدون کاهش قیمت به سرعت به پول نقد تبدیل کرد، گزارش می‌شود. مثلاً اگر سهام یک شرکت در حجم پائین معامله شود، ممکن است شاهد کاهش قیمت آن‌ها نسبت به نرخ بازار باشیم. در این حالت این سهام جزء نقدینگی به‌حساب نمی‌آیند و در اوراق بهادار قابل‌عرضه درج نمی‌شوند.

مثال‌های این بخش عبارتند از:

• سهام
• اوراق خزانه
• اوراق تجاری
• صندوق‌های قابل معامله در بورس

حساب‌های دریافتنی

اگر کالا و یا خدماتی تحویل مشتری داده شوند اما پولی بابت آن‌ها دریافت نشود، این بستان‌کاری در حساب‌های دریافتنی ثبت خواهدشد. تفاوت دارایی جاری با غیرجاری در این نوع حساب‌ها با درنظر گرفتن زمان تسویه این بدهی مشخص می‌شود.

اگر بازپرداخت‌ها در کمتر از یکسال انجام شد، حساب‌ها به نقدینگی کافی می‌رسند. اما اگر کسب‌وکاری شرایط بازپرداخت آسان‌تر و دوره طولانی‌تری را برای مشتریان خود درنظر بگیرد، این مطالبات دیگر به عنوان دارایی‌های جاری لحاظ نمی‌شوند.

یکی از ویژگی‌های حساب‌های دریافتنی این است که همواره بخشی از آن‌ها هرگز تسویه نمی‌شوند. این ملاحظات باید در بخشی به نام حساب‌های مشکوک نوشته شود که ارزش آن‌ها از حساب‌های دریافتنی کم می‌شود.

موجودی

موجودی که متشکل از مواد خام، اجزاء و کالای نهایی است در حساب‌های دارایی جاری لحاظ می‌شود. در روش‌های حسابداری مختلف، انواع موجودی به روش‌های مختلفی محاسبه می‌شود. حتی در مواقعی ممکن است برخی از کالاهای تولیدی یک واحد به اندازه سایر دارایی‌های جاری نقدینگی نداشته‌باشند.

به عنوان مثال، شرکتی که تجهیزات حمل‌ونقل گران‌قیمت تولید می‌کند، شاید ضمانت بالایی برای فروش تمام خط تولیدش در یک سال آینده نداشته‌باشد. در حالی‌که که فرمول محاسبه فروش کالاهای عمومی مثل لباس و لوازم منزل کاملاً متفاوت است و این دسته کالاها عموماً نقدینگی بهتری دارند.

بنابراین پیش‌بینی آینده موجودی کالاها نسبت به یکدیگر بسیار متفاوت است و در شرایطی غیرممکن.

یکی از شروط جاری بودن یا نبودن موجودی، تقاضای بازار است. به‌طوریکه در شرایط رکود، موجودی حتی می‌تواند سرمایه در گردش را مسدود کند.

بدهی‌ها/هزینه‌های پیش‌پرداختی

هزینه‌های از پیش‌پرداخته شده برای کالاها و یا خدماتی که شرکت‌ها هنوز دریافت نکرده‌اند و یا بدهی‌های تسویه‌شده، از جمله دارایی‌های جاری هستند. این دسته از دارایی را نمی‌توان به‌طور مستقیم به پول نقد تبدیل کرد.

با پرداخت زودهنگام هزینه‌ها و حذف سریع‌تر بدهی، سرمایه‌ای که آزاد می‌شود قابلیت استفاده برای سایر فعالیت‌ها را دارد. که ما در واقع این مقدار وجه نقد را به عنوان نقدینگی این دسته دارایی‌ها درنظر می‌گیریم.

هزینه‌های از قبل پرداخت‌شده ممکن است شامل هزینه‌های بیمه و قراردادهای پیمانکاری باشد.

انواع سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت

سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت شرکت‌ها در اوراق بهادار قابل‌عرضه ثبت می‌شوند. اما برخی از آن‌ها مثل وجوه اضافی سرمایه‌گذاری‌شده در اوراق بهادار کوتاه‌مدت جزءی از دارایی‌های جاری این قسمت هستند.

 تعریف دارایی غیرجاری چیست؟

دارایی‌های غیرجاری همان سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت هستند که عمر مفید آن‌ها به بیشتر از یکسال می‌رسد. تفاوت دارایی جاری با غیرجاری این است که دارایی غیرجاری را نمی‌توان به راحتی به پول نقد تبدیل کرد.

دارایی غیرجاری نیازهای بلندمدت یک کسب‌وکار را تأمین می‌کند. این نوع دارایی بر اساس قیمت خرید آن در ترازنامه شرکت گزارش می‌شود. اما هر زمان که قیمت بازار نسبت به قیمت دفتری کاهش پیدا کند، باید دوباره ارزیابی شوند.

به‌دلیل طول عمر زیاد، برای دارایی غیرجاری باید میزان استهلاک‌پذیری نیز درنظر بگیریم.

دارایی‌های غیرجاری معمولاً شامل موارد زیر هستند:

• زمین
• تجهیزات و ماشین‌آلات
• برند و علائم تجاری
• سرقفلی
• سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت

دارایی‌های غیرجاری را می‌توان به دو دسته دارایی مشهود و نامشهود تقسیم کرد. در مورد این دسته‌بندی و تفاوت‌های آن با یکدیگر در مقاله زیر بخوانید.

ماشین‌آلات و تجهیزات از جمله دارایی‌های مشهود هستند؛ چرا که ماهیت فیزیکی دارند و قابل لمس‌اند. دارایی نامشهود در مقابل ماهیت غیرفیزیکی دارد؛ مثل حق اختراع و حق چاپ. این دسته دارایی غیرجاری ارزشی برای شرکت فراهم می‌کند و درآمدی نیز در پی دارد اما نمی‌توان ظرف یکسال آن‌ها را به پول نقد تبدیل کرد.

سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت مثل اوراق قرضه نیز دارایی غیرجاری محسوب می‌شوند. چون بیشتر از یکسال در ترازنامه شرکت‌ها باقی می‌مانند.

تفاوت دارایی جاری با غیرجاری چیست؟

بعد از مرور تعریف و مثال‌های متعدد، اکنون به یک ایده کلی در مورد فرق دارایی جاری و غیرجاری رسیده‌اید. دارایی‌های جاری بار نقدینگی شرکت‌ها را به دوش می‌کشند و برای ادامه حیات تجاری ضروری‌اند.

در صورتی‌که دارایی‌های غیرجاری یا ثابت با اینکه نقدینگی بالایی ندارد اما ضامن آینده کسب‌وکار در سال‌های پیش‌رو هستند. دارایی ثابت بیشتر از یکسال عمر مفید را تجربه می‌کند. در عین حال دارایی جاری در طی یک چرخه عملیاتی به پایان می‌رسد.

گفتیم که تفاوت دارایی جاری با غیرجاری در برخی از موارد بر اساس شرایط خاص تعیین می‌شود. مثلاً حساب دریافتنی که می‌تواند گاهی دارایی جاری، ثابت و یا از دست‌رفته باشد. یا موجودی کالا که بسته به نوع واحد، گردش مالی آن می‌تواند تا سال‌ها طول بکشد.

دارایی جاری سپر ایمنی شرکت‌ها در دوران بحران هستند. مدیران می‌توانند با تکیه بر دارایی‌های جاری خود به استقبال رکودهای بازار و انواع ریسک‌های مالی بروند.

به عنوان مثال، اگر شرکتی دچار رکود اقتصادی شد و جریان نقدینگی آن از شدت افتاد، برای پرداخت هزینه و بدهی‌های ماه آینده می‌تواند اوراق بهادار قابل‌عرضه خود را ظرف چند روز بفروشد و نقدینگی منفی را جبران کند. در چنین شرایطی فروش تجهیزات و سایر دارایی‌های ثابت، هیچ‌ توجیه منطقی در پی نخواهدداشت.

در ادامه بررسی تفاوت دارایی جاری با غیرجاری نگاهی کلی به موارد اصلی و مهم می‌اندازیم.

مرور کلی بر تفاوت دارایی جاری با غیرجاری

دارایی جاری	دارایی غیرجاری
معادل پول نقد است یا ظرف یکسال به پول نقد تبدیل می‌شود.	ظرف یکسال به پول نقد تبدیل نمی‌شود.
برای تأمین نیازهای فوری کاربرد دارد.	برای تأمین نیازهای آینده کاربرد دارد.
در ترازنامه براساس قیمت بازار ارزش‌گذاری می‌شود.	در ترازنامه براساس قیمت تمام‌شده منهای استهلاک ارزش‌گذاری می‌شود.
فروش آن‌ها منجر به سود حاصل از فعالیت‌های تجاری می‌شود.	فروش آن‌ها منجر به عایدی سرمایه و مشمول مالیات می‌شود.
به جز موجودی، معمولاً ارزیابی مجدد ندارند.	ارزیابی متداول دارند. به خصوص به هنگام کاهش قیمت بازار نسبت به قیمت دفتری.
اقلامی مانند وجه نقد و معادل‌های نقدی، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، حساب‌های دریافتنی و موجودی‌ها	اقلامی مانند سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، تجهیزات و ماشین‌آلات، سرقفلی، و دارایی‌های مالیاتی معوق بلندمدت

سخن پایانی

استهلاک به معنی تخصیص بهای تمام‌شده یک دارایی در طول دوره عمر معین آن است. انواع دارایی‌های غیرجاری براساس تقسیم‌بندی‌های کوچک‌تر آن‌ها، درجه‌های مختلفی از استهلاک را تجربه می‌کنند و هرکدام به روش‌های مختلفی ارزیابی می‌شوند.

در این مقاله در مورد تفاوت دارایی جاری با غیرجاری در قالب بررسی تعاریف و مثال‌های هر دو صحبت کردیم و در انتها یک مرور کلی بر فرق دارایی ثابت و جاری داشتیم. در ادامه نگاهی به مقاله‌های مرتبط این حوزه می‌اندازیم.

مطالب مرتبط

در این مقاله در مورد صورت مالی ترازنامه صحبت کردیم و گفتیم که انواع دارایی را در مقابل انواع بدهی‌ قرار می‌دهد. قبل از تدوین این صورت مالی باید با تفاوت‌های بدهی و دارایی آشنا باشید. به این منظور مقاله زیر در خدمت شماست.

صورت جریان وجوه نقد یکی دیگر از صورت‌های مالی اصلی شرکت‌هاست. در مورد انواع دسته‌بندی آن به همراه ۲ روش محاسباتی در لینک زیر بخوانید.

ریسک مالی جزء جدایی‌ناپذیر انواع تصمیمات شغلی است. فرقی نمی‌کند که در چه حوزه‌ای مشغول به فعالیت هستید. مطالعه مقاله زیر برای آشنایی با انواع ریسک مالی و روش‌های جلوگیری از آن‌ها برای همه واجب است.

آیا می‌دانستید که همه انواع بدهی بد نیستند و بدهی خوب نیز وجود دارد. برای آشنایی با مفهوم بدهی خوب و بد و ۸ مرحله مدیریت آن‌ها کلیک کنید.

انواع مختلف بدهی در دسته‌بندی‌های بزرگتری قرار می‌گیرند که آشنایی با این دسته‌بندی‌ها کمک شایانی به رفع بدهی می‌کند. برای مرور ۱۰ گروه‌بندی کلی انواع بدهی مقاله زیر را مطالعه نمائید.

در بررسی تفاوت دارایی جاری با غیرجاری، به مفهوم دارایی ثابت نیز اشاره کردیم. دارایی ثابت در واقع به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از دارایی غیرجاری درنظر گرفته می‌شود. به‌نظر شما ویژگی منحصربه‌فرد دارایی غیرجاری در برابر دارایی ثابت چیست؟