شمایی که به این مقاله رجوع کرده‌اید، احتمالاً دنبال جواب مستقیم و مشخصی برای سوال “ماهیت هنر چیست” به اینجا رسیده‌اید، اما بگذارید در همین ابتدا خیالتان را راحت کنم و بگویم که هیچ جواب قطعی و مشخصی برای این سوال وجود ندارد؛ در این مطلب با هم به درون مغز هنرمندان و فیلسوفان مختلف سفر می‌کنیم و ایده‌های متنوعی را در مورد این سوال، بررسی می‌کنیم، چه بسا در پایان این نوشته، شما هم پاسخ خودتان را برای این سوال، کشف کنید.
اگر به هنر بیش از خواندن چند مقاله علاقه‌مند هستید و دوست دارید اثر هنری خودتان را خلق کنید، این مطلب برای شماست.
تلاقی باشکوه فلسفه و هنر
نظرات فیلسوفان مختلف در مورد ماهیت و چیستی هنر، با یکدیگر متفاوت است. برخی به هنر به‌عنوان وسیله‌ای برای ابراز زیبایی و تجربیات انسانی نگاه می‌کنند، برخی آن را ابزاری برای بازتاب ارزش‌ها، ایده‌ها و مسائل اجتماعی و فرهنگی می‌دانند، برخی هم ماهیت هنر را انعکاسی از واقعیت و تجربه انسانی توصیف می‌کنند.
در این بخش نظرات بعضی از بزرگ‌ترین فیلسوفان جهان را راجع‌به مفهوم هنر با هم می‌خوانیم:
- ارسطو معتقد بود، هنر به‌عنوان تقلیدی از طبیعت برای بیان زیبایی و همچنین برای تأمل در مسائل اخلاقی و فلسفی مهم است.
- از نظر هگل، آنچه در مورد هنر مهم است، توانایی آن در شناساندن عملکرد روح و وجود به شکلی محسوس و قابل درک است.
- نیچه فکر می‌کند، هنر راهی برای معنا بخشیدن به جنبه‌های تاریک طبیعت انسان است.
- ایمانوئل کانت می‌گوید: یک اثر هنری به‌طور معمول نه‌تنها یک فرم، بلکه یک محتوا نیز دارد که با یک مفهوم، مرتبط است.
- مارکوس اورلیوس، فیلسوف رومی، در کتاب “تفکرات”، به هنر به‌عنوان یک راه برای ارتقای انسان اشاره کرده است.
به‌طور کلی، نظرات مختلف فیلسوفان نشان می‌دهد که، هنر به‌شکل یک جنبه‌ی مهم از تجربه‌ی وجودی انسان مورد توجه و بحث فلسفی قرار گرفته است و این نظرات می‌توانند به درک عمیق‌تری از ماهیت و چیستی هنر کمک کنند.
ماهیت و چیستی هنر از دریچه‌ی نگاه یک هنرمند
نظر هنرمندان نیز درباره‌ی ماهیت هنر گسترده است و به زمینه‌ی هنری، تجربیات شخصی و دیدگاه فرهنگی آن‌ها بستگی دارد.
ما از طریق هنر، تصور خود را از آنچه در طبیعت نیست بیان می‌کنیم.
پیکاسو
هنر، تسلی دادن به کسانی است که زندگی، آن‌ها را شکسته است.
ون‌گوگ
هنر، هرگز به پایان نمی‌رسد، بلکه رها می‌شود.
داوینچی
فارغ از جملات مختصرِ هنرمندانِ مختلف در مورد ماهیت و چیستی هنر, بسیاری از آثار هنری نیز مستقیم یا غیرمستقیم، به این مفهوم و دیگر مفاهیم عمیق هنری اشاره کرده‌اند و بارقه ای از ظرافت‌های ذهن یک هنرمند را به تصویر کشیده‌اند.
انعکاس ماهیت هنر در آثار هنری
یکی از نقاشی‌های معروف که به موضوع، ماهیت هنر چیست، اشاره می‌کند، نقاشی “ترکیب‌بندی شماره‌ی ۸” (composition8) اثر واسیلی کاندینسکی است.
این نقاشی، نمونه‌ای از هنر انتزاعی است که در آن از رنگ‌ها، نقاط و خطوط به‌عنوان عناصر اصلی استفاده شده و به‌طور مجازی به بررسی مفهوم هنر و زیبایی می‌پردازد.
این نقاشی به‌شکلی غیرمستقیم به مفهوم ماهیت هنر اشاره می‌کند و برای بیننده فرصتی برای تأمل و تفکر درباره‌ی این مفهوم فراهم می‌آورد.
یکی از شاعران معروفی که به این موضوع پرداخته است، جان کیتس شاعر مشهور انگلیسی است که در شعرهایش به مفاهیم مربوط به هنر، زیبایی و معنای وجود توجه کرده است.
یکی از این شعرها “Ode on a Grecian Urn” است. در این شعر، کیتس به بررسی زیبایی، هنر و معنای وجود می‌پردازد.
یکی از مجسمه‌های معروفی که به نظر من، به مفهومِ ماهیت هنر اشاره می‌کند، مجسمه “فکر کننده” (The Thinker) اثر آگوست رودن است.
این مجسمه نمایانگر تفکر، فراگیری و نقطه‌ی طلاقی هنر و فلسفه محسوب می‌شود.
در این مقاله، سعی کردم به‌شکلی گزیده و مختصر، ماهیت هنر را از نظر فلاسفه و هنرمندان بررسی کنم اما پیچیدگی دنیای هنر فراتر از این‌ها است، پس در مسیر یادگیری هنر از مطالعه‌ی بیشتر و خلاقیت ذهن خود غافل نشوید.
مطالبی برای علاقه‌مندان به تحصیل در رشته‌های هنری
اگر به یادگیری موسیقی، آن هم به‌صورت آکادمیک علاقه دارید، این مطلب را بخوانید.
یک باستان‌شناس چه مهارت‌هایی دارد؟ وضعیت بازار کار باستان‌شناسی در ایران چگونه است؟
چطور یک هنرمند موفق بشویم؟ ۷ قدم تا موفقیت به‌عنوان یک هنرمند.
جذابیت دنیای هنر به نظرات و ایده‌های متفاوت و حتی گاهی متضادش هست، مشتاقانه منتظر خوندن ایده‌ها و نظرات شما درباره ماهیت هنر در بخش کامنت‌ها هستم.
محصولات آموزشی