همانطور که احتمالا میدانید یکی از مهم‌ترین مهارت‌های مورد نیاز برای کسب و کارها مدیریت است و روز به روز روش‌های نوینی برای مدیریت پروژه ابداع می‌شود. اما مدیریت چابک بیش از دو دهه است که بسیار مورد توجه مدیران و شرکت‌های نرم‌افزاری قرار گرفته.
در این مطلب می‌خوانیم که اصلاً مدیریت چابک چیست؟ و چرا باید از این روش استفاده کنیم؟ تا انتها با من همراه باشید تا شرکت‌های موفق چابک در دنیا را هم بشناسید.
آنچه در ادامه ی مطلب می‌خوانید:
- مدیریت پروژه چابک چیست؟
- اصول مدیریت چابک
- مزایا و معایب مدیریت پروژه چابک
- ارزش‌های مدیریت چابک پروژه
- روش‌های مدیریت چابک
- چرا شرکت‌های موفق از سیستم مدیریت اجایل استفاده میکنند؟
- جمع‌بندی
مدیریت پروژه چابک چیست؟
مدیریت پروژه چابک یا Agile Project Management یک روش مدیریت پروژه‌ی تکرار شونده و مدرن است که بر تقسیم پروژههای بزرگ به وظایف و تسک‌های کوچکتر و قابل کنترل تمرکز دارد. مدیریت پروژه اجایل برخلاف مدیریت آبشاری، سعی بر این دارد که با انعطاف‌پذیری بالا، عرضه‌ی محصول به صورت خطی، سریع و با کیفیت بالا انجام شود.
تیم‌های چابک با تغییرات نیاز پروژه و بازخوردهای مشتری، سازگار هستند و پیوسته در حال بهروزرسانی و بهینه‌تر کردن امور پروژه می‌باشند.
اصول مدیریت چابک
مدیریت چابک یا اجایل مجموعه‌ای از روش‌ها و اصول مدیریتی است که برای پروژههای پیچیده و پویای نرم‌افزاری طراحی شده است. هدف از این روش، افزایش بهره‌وری، سرعت و کیفیت پروژه می‌باشد که تمام اعضای تیم بر اساس تعاملات، یادگیری مداوم و بهبود مستمر هدایت می‌شوند و برای این کار از اصول خاصی پیروی میکنند که اصول اصلی را در ادامه توضیح می‌دهیم.
۱- تمرکز بر رضایت مشتری و نیازهای او:
یکی از اصول اساسی در مدیریت چابک، ارائه‌ی ارزش واقعی به مشتری و جلب رضایت اوست. به جای تمرکز بر روی برنامه‌ریزی از پیش تعیین شده، تیمها تلاش میکنند نیازهای واقعی و فوری مشتریان را شناسایی و اولویت‌بندی کنند و بر اساس آنها اقدام کنند.
۲- پذیرش تغییرات و انعطاف‌پذیری:
برخلاف مدیریت سنتی، در مدیریت چابک همه چیز به صورت خطی پیش می‌رود و تغییرات نیاز بازار و مشتری بر روند پروژه و خروجی آن تاثیرگذار است. تیم چابک، انعطاف‌پذیری و آمادگی بالایی برای پذیرش تغییرات و طراحی اقدامات جدید دارد.
۳- ارتباطات مستمر و کار تیمی:
در روش چابک یکی از مهم‌ترین اصول، برقراری ارتباطات شفاف و مستمر درون تیم می‌باشد. جلسات کوتاه روزانه (Daily or Standup Meetings) برای بهروزرسانی وضعیت تسک‌ها و رفع مشکلات احتمالی پروژه برگزار می‌شود تا تیمها به‌روز باشند و مشکلات را سریعتر حل کنند.
۴- تمرکز بر نتایج قابل اندازه‌گیری و اولویت‌بندی وظایف:
خلق ارزش افزوده برای مشتری، در مدیریت چابک اولویت مهمی است. تیم های چابک سعی میکنند بر نتایج قابل اندازه گیری تمرکز کنند و وظایف را بر طبق اهمیت آنها برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی کنند تا ارائه‌ی ارزش به مشتری به‌نحو احسن صورت گیرد.
۵- عرضه و توسعه تدریجی محصول:
در روش چابک، پروژه به بخش‌های کوچکتر به نام «اسپرینت» (Sprint) تقسیم می‌شود که هر اسپرینت معمولاً ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد. در پایان هر اسپرینت، نسخه‌ای قابل استفاده از محصول به مشتری تحویل داده می‌شود. این کار به مشتری این فرصت را می‌دهد که تغییرات و بهبودها را در هر مرحله درخواست کند.
۶- تیم‌های خود سازمانده:
اعضای تیم چابک، دارای اختیار و آزادی عمل بالایی هستند و هر زمانی که نیاز به اقدام و تصمیم‌گیری جدید جهت توسعه محصول باشد، خودشان سریعاً وارد عمل می‌شوند و این اصل به پویایی و سرعت انجام کارها در مدیریت چابک کمک می‌کند. در محیط کاری چابک، به افراد با انگیزه برای انجام کار درست اعتماد می‌شود.
۷- یادگیری و بهبود مستمر تیم:
در سیستم مدیریتی چابک، یادگیری و بهبود مستمر تیم از واجبات است، به طوری که همه‌ی اعضای تیم به یادگیری و پیشرفت خود و دیگران کمک میکنند. در پایان هر اسپرینت (sprint) تیمها، جلسات بازنگری و بهبود برگزار میکنند تا بفهمند کجای کار به خوبی پیش رفته، چالش‌های کار کجا بوده و برای حل چالش‌ها و بهبود فرآیند تلاش میکنند.
۸- سادگی و حذف پیچیدگی‌ها:
و اصل آخر؛ اجایل سادگی را یک امر بسیار مهم می‌داند و برای حذف فرآیندهای اضافی و به اصطلاح کاغذبازی‌ها ارزش ویژه ای قائل است. این اصل باعث می‌شود که تیم راحت تر بتواند روی کارهای اصلی و ارزش آفرینی تمرکز کند.
مزایا و معایب مدیریت پروژه چابک
مدیران پروژه‌ای که مدیریت چابک را پیش گرفته‌اند معتقدند که این متدولوژی مزایای متعددی دارد، در ادامه به مواردی اشاره می‌کنیم.
افزایش رضایت مشتری:
در مدیریت اجایل محصول به صورت تدریجی به مشتری عرضه می‌شود و مشتری حق بررسی و ارائه پیشنهاد یا انتقاد دارد و همین مسئله هم باعث افزایش رضایت مشتری در پایان کار می‌شود.
تشخیص سریع چالش‌ها و مشکلات:
این ویژگی باعث می‌شود هرچه سریعتر مشکلات را تشخیص دهیم و در پی حلشان باشیم.
افزایش سازگاری با تغییرات و انعطاف‌پذیری:
این مزیت به طراحی برنامه‌های جایگزین در صورت نیاز کمک می‌کند. به هرحال بعضی وقت‌‌ها همه چیز طبق برنامه‌ریزی ما پیش نمی‌رود و خوب است که تیم ما با این تغییرات سازگار باشند.
کاهش ریسک پروژه با امکان اعمال تغییرات در هر مرحله:
وجود امکان اعمال تغییرات در هر مرحله‌ی پروژه سبب کاهش ریسک شکست پروژه در مدیریت چابک می‌شود.
بهبود کار تیمی و افزایش تعاملات کارآمد:
بهبود کار تیمی یکی از بزرگترین دغدغه‌های مدیریت منابع انسانی در هر سازمانی می‌باشد، اما مدیریت چابک به حل این مسئله کمک شایانی کرده است و اعضای تیم چابک تعاملات مثبت و کارآمدی باهم دارند.
و اما روش مدیریت پروژه چابک نیز مانند تمام روش‌های مدیریتی دیگر می‌تواند دارای معایب و چالش‌هایی باشد و بهتر است قبل از اجرای این روش به معایبش هم آگاه باشیم. از جمله موارد زیر:
متمرکز نبودن روی برنامه‌ریزی بلندمدت:
در روش اجایل، بیشتر برای اسپرینت‌ها و چرخه‌های کوتاه مدت وظایف برنامه‌ریزی می‌شود و ممکن است این مورد سبب متمرکز نبودن روی برنامه‌ریزی بلندمدت شود.
کاهش مستندسازی و عدم نظارت دقیق:
مدیریت چابک، به تولید سریع خروجی‌ها اهمیت فراوانی می‌دهد و مانند روش‌های سنتی وقت زیادی روی مستندسازی امور گذاشته نمی‌شود و همین امر ممکن است نظارت دقیق را چالش برانگیز کند.
نیاز به تغییر فرهنگ سازمانی:
در بعضی سازمان‌های قدیمی برای پیاده‌سازی بهتر مدیریت چابک، نیاز به تغییر فرهنگ سازمانی سابق می‌باشد که عموماً کار دشواری محسوب می‌شود.
عدم کاربرد در همه پروژهها:
مدیریت چابک برای پروژههای کلان با نیازهای مشخص و شفاف مناسب نیست و پروژه‌هایی که ساختار ثابتی دارند و مطابق دستورالعمل خاصی پیش می‌روند نیازی به مدیریت چابک ندارند. همچنین ممکن است استفاده از روش چابک، ریسک‌هایی به همراه داشته باشد.
برای کسب اطلاعات گسترده‌تر درباره‌ی انتخاب مدیریت چابک، پیشنهاد می‌کنم حتما کتاب زیر را مطالعه کنید.
ارزش‌های مدیریت چابک پروژه
ارزش‌های مدیریت چابک پروژه برای اولین بار در مانیفست چابک (Agile Manifesto) مطرح شدند. این مانیفست در سال ۲۰۰۱ توسط متخصصان نرم افزار به هدف بهبود فرآیندهای توسعه نرم‌افزار نوشته شد. ارزش‌های اصلی به شرح زیر هستند:
۱- افراد شایسته و تعاملات به جای فرآیندها و ابزارها: در مدیریت اجایل، همکاری با افراد و تعاملات انسانی جایگاه بالاتری نسبت به طی کردن فرآیندهای مشخص و ابزارها دارد. بنابراین تیمها بیشتر روی همکاری با یکدیگر و مشتری تمرکز میکنند.
۲- تحویل سریعتر محصول کارآمد به جای مستندات جامع: در مدیریت چابک، هدف اصلی تولید یک محصول کاربردی و باکیفیت است. مستندسازی‌ها تنها به اندازه‌ای انجام می‌شود که برای کار تیم لازم است و تمرکز اصلی بر تحویل محصول قابل استفاده و کارآمد است.
۳- همکاری با مشتری به جای مذاکره بر سر قرارداد: در رویکرد چابک، مشتریان به عنوان شرکای تیم شناخته می‌شوند و همکاری با آنها برای دستیابی به نتایج ارزشمند مهمتر از جزییات قرارداد است. ارتباط مستمر با مشتریان نیز در این رویکرد اهمیت بالایی دارد.
۴-همگام شدن با تغییرات به جای پیروی از یک برنامه ثابت: سیستم مدیریت اجایل انعطاف‌پذیر است و تیم اجایل آمادگی دارد تا در طول فرآیند پروژه، به تغییرات و نیازهای جدید پاسخ دهد. این ارزش به معنای همگام شدن با تغییرات است تا اینکه صرفاً به برنامه‌های اولیه پایبند باشند.
روش‌های مدیریت چابک
مدیریت چابک (Agile Management) شامل چندین روش و فریم‌ورک‌های مختلف است که هر یک برای پاسخ به نیازهای خاص پروژهها طراحی شده‌اند. این روش‌ها بر اساس اصول مشترک چابک مثل انعطاف‌پذیری، ارتباط مداوم، و بهبود مستمر شکل گرفته‌اند. در ادامه، روش‌های متداول مدیریت چابک را معرفی می‌کنم:
۱- کانبان (Kanban):
- ویژگی‌ها: کانبان تمرکز بر بهبود جریان کار و کاهش زمان انتظار دارد و از یک تخته بصری برای نمایش مراحل کار استفاده می‌کند. در این روش، محدودیتی در زمان و تعداد اسپرینت وجود ندارد و می‌توان به تدریج تغییرات را در فرآیندها اعمال کرد.
- مزایا: ساده، قابل استفاده برای پروژه‌هایی با تغییرات مستمر و بدون نیاز به چرخه‌های زمانی ثابت.
- اصطلاحات اصلی: تخته کانبان، ستون‌های کار (به عنوان مثال: انجام، در حال انجام، و تکمیل).
۲- اسکرام (Scrum):
- ویژگی‌ها: اسکرام یکی از محبوب‌ترین روش‌های چابک است که برای پروژههای پیچیده با نیاز به تعاملات تیمی بالا مناسب است. در این روش، کار به چرخه‌های کوتاه‌مدت به نام «اسپرینت» (Sprint) تقسیم می‌شود که معمولاً بین 1 تا 4 هفته طول می‌کشد.
- نقش‌ها: اسکرام مستر، مالک محصول، و تیم توسعه.
- جلسات اصلی: برنامه‌ریزی اسپرینت، جلسات روزانه، بازبینی و رتروسپکتیو.
اگر میخوای به زبان ساده بفهمی این روش‌ها چطور کار می‌کنن حتماً این فیلم رو ببین.
۳- اکستریم پروگرمینگ (XP):
- ویژگی‌ها: اکستریم پروگرمینگ یا «برنامه‌نویسی به روش شدید» برای پروژههای نرم‌افزاری با نیاز به کیفیت بالا طراحی شده است. این روش بر اصولی مانند تست مداوم، بازبینی کد، و بازخورد سریع تمرکز دارد.
- اصول اصلی: بازخورد سریع، بهبود مستمر، ساده‌سازی، و مشارکت مشتری.
- تکنیک‌ها: برنامه‌نویسی دو نفره، توسعه مبتنی بر تست، بازبینی کد، و تحویل مداوم.
۴- اسکرامبان (Scrumban):
- ویژگی‌ها: اسکرامبان ترکیبی از روش‌های اسکرام و کانبان است و معمولاً برای پروژه‌هایی که نیاز به بهبود تدریجی و چرخه‌های زمانی کمتر دارند، مناسب است. تیمها از تخته کانبان برای نمایش مراحل کار استفاده میکنند اما همچنان جلسات اسکرام مانند بازبینی و رتروسپکتیو را دارند.
- کاربردها: مناسب برای پروژه‌هایی که در آنها نیاز به حفظ ساختار اسکرام با انعطاف‌پذیری کانبان وجود دارد.
درباره‌ی مدیریت ریسک استراتژیک هم بخونید
چرا شرکت‌های موفق از سیستم مدیریت اجایل استفاده میکنند؟
در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های بزرگ و موفق در دنیا از مدیریت چابک برای بهبود فرآیند توسعه محصول و افزایش سرعت پاسخگویی به نیازهای مشتریان استفاده میکنند. در ادامه، برخی از این شرکت‌های موفق که به استفاده از مدیریت چابک شهرت دارند را معرفی می‌کنم:
۱- گوگل (Google):
- گوگل از اسکرام و کانبان در بخش‌های مختلف استفاده می‌کند تا تیم‌های توسعه نرم‌افزار و محصولات جدید را با سرعت بیشتری ارائه دهد. یکی از نمونه‌های موفق گوگل، توسعه و بهبود مستمر سیستم عامل اندروید است، که به دلیل چابکی و به‌روزرسانی‌های منظم، به یکی از محبوب‌ترین سیستم‌های عامل تبدیل شده است.
۲- اپل (Apple):
- اپل نیز در فرآیند توسعه محصولات، به خصوص برای سیستم عامل‌ها و اپلیکیشن‌ها، از اصول چابک بهره می‌برد. این شرکت از تیم‌های کوچک و چابک برای تسریع در توسعه محصولات جدید استفاده می‌کند و از این طریق توانسته است نوآوری و کیفیت محصولات خود را حفظ کند.
۳- آمازون (Amazon):
- آمازون به عنوان یکی از شرکت‌های پیشرو در استفاده از روش چابک و رویکرد لین شناخته می‌شود. این شرکت به دلیل بازار رقابتی و نیاز به ارائه خدمات با کیفیت بالا و به‌روز، از اسکرام و کانبان برای توسعه و بهبود سرویس‌هایی مانند Amazon Web Services (AWS) استفاده می‌کند.
۴- مایکروسافت (Microsoft):
- مایکروسافت در توسعه محصولات نرم‌افزاری خود، از جمله ویندوز و آفیس، از روش‌های چابک مانند اسکرام استفاده می‌کند. برای مثال، تیم‌های ویژوال استودیو و آفیس مایکروسافت با استفاده از اسپرینت‌ها و چرخه‌های توسعه کوتاه‌مدت، به بهبود و ارائه ویژگی‌های جدید می‌پردازند.
۵- نتفلیکس (Netflix):
- نتفلیکس از اسکرام و روش‌های چابک دیگر برای توسعه نرم‌افزارهای خود و بهبود تجربه کاربری استفاده می‌کند. یکی از دلایل موفقیت نتفلیکس در ارائه محتوای متنوع و بهینه‌سازی مداوم سرویس‌هایش، استفاده از رویکرد چابک و بازخوردهای مستمر مشتریان است.
جمع‌بندی
خب به انتهای این قصه رسیدیم، ممنونم که همراه بودید. در این مطلب سعی کردیم به زبان ساده و کاربری مدیریت چابک را بررسی کنیم. اما حالا شما باید تصمیم بگیرید که آیا باید برای سازمان یا پروژه‌ای که دارید از مدیریت چابک استفاده کنید یا خیر. قطعاً این تصمیم سرنوشت سازیست و نیاز به مطالعه و بررسی دقیق دارد.
مطالب مرتبطی که خواندنشان خالی از لطف نیست
۱- آیا رشته‌ی مدیریت مالی برای خانم‌ها پول‌ساز است؟
پاسخ این سوال و سوالاتی مشابه را که اکثر خانم‌ها در موردش کنجکاو هستند رو در این مطلب می‌گیرید. به عنوان یک خانم پیشنهادم اینه از این مطلب غافل نشید، مخصوصاً اگر به استقلال مالی علاقه دارید.
۲- چطور در ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری کنیم؟ اصلاً ارز دیجیتال چیه؟
در دنیای امروزه که ارز دیجیتال بازار خوبی داره و همه به دنبال کسب درآمد دلاری هستند، خوبه بدونیم چه روش‌هایی برای سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال وجود داره و از کجا میشه شروع کرد. پس این مطلب رو از دست ندید که همه این موارد در این مطلب گفته شده.
۳- ایده برای شروع استارت آپ خانگی ندارید؟ شانس موفقیت چه ایده‌ای بیشتره؟
همه‌ی ما حداقل یک‌بار به این فکر کردیم که کسب‌وکار خودمون رو داشته باشیم و شاید هم تو فکر اجرا هستیم. اما باید بدونید این مسیر هم پیچ و خم‌های خودش رو داره و ایده‌ی بکر داشتن برای شروع استارت آپ خانگی مهمه. اگر در این حوزه کنجکاو هستید، این مطلب رو بخونید.
شما در مورد مدیریت چابک چی فکر می‌کنید؟
مدیریت چابک رو انتخاب می‌کنید یا سنتی و آبشاری؟
به نظرتون چرا باید از روش چابک استفاده کنیم؟
اگر تجربه‌ای هم در این زمینه دارید برامون نظرتون رو بنویسید.
محصولات آموزشی
خیلی عالی و مفید بود
ممنون از نظرتون.