درک تفاوت دارایی و بدهی اولین قدم در مدیریت بدهی و برنامه‌ریزی‌های مالی است. دارایی‌ها منابعی سودآور هستند که شرکت‌ها برای ادامه فعالیت به آن‌ها اتکا می‌کنند. در حالی‌که بدهی همان پولی‌ست که برای تهیه دارایی‌ها صرف شده.
ساختار مالی هر کسب‌وکاری از ۲ جزء اصلی بدهی و دارایی تشکیل می‌شود و در اغلب گفتمان‌های تجاری این دو کلمه را در کنار یکدیگر می‌بینیم. بنابراین درک تعریف دارایی و بدهی و انواع آن‌ها اهمیت زیادی دارد.
قبل از انجام هرگونه هدف‌گذاری:
- باید بدانید که چه قدر دارایی دارید. اصلاً تعریف دارایی چیست و روی کدام دارایی‌ها باید حساب باز کنید.
- باید بدهی‌های خود را مشخص کنید. بدهی‌های کوچک و بزرگ، باضمانت و بی‌ضمانت باید تعیین بشوند.
- و در نهایت فرق دارایی و بدهی را بدانید.
سپس می‌توانید برای پول خود برنامه‌ریزی کنید. حواستان باشد که پیگیری نکردن این اطلاعات، یکی از سریع‌ترین راه‌ها برای نابودی کسب‌وکار شماست. شما باید بدانید که آیا می‌توانید با روند فعالیت فعلی از پس تعهدات مالی خود بر بیایید و یا به چقدر زمان نیاز دارید تا در پائین آوردن نسبت کل بدهی به کل دارایی شکست نخورید.
این مقاله می‌تواند مقدمه‌ای بر موضوعات بالا باشد. ما در اینجا تفاوت بین دارایی و بدهی را با تعریف و بیان مثال از هرکدام آغاز می‌کنیم و سپس یکی از معیارهای مهم برای تعیین میزان سلامت کسب‌وکار را معرفی می‌کنیم.
برای دسترسی سریع‌تر به سرفصل‌های مقاله کلیک کنید:
- تعریف دارایی و بدهی
- تفاوت دارایی و بدهی
- نسبت کل بدهی به کل دارایی چیست؟
- وامها دارایی محسوب می‌شوند یا بدهی؟
- سخن پایانی
تعریف دارایی و بدهی
تفاوت دارایی و بدهی در یک کسب‌وکار این است که به‌طور کلی دارایی‌ها به‌دنبال خود منافع اقتصادی به‌همراه دارند و موجبات رشد کسب‌وکار را فراهم می‌کنند. درحالی‌که بدهی‌ها در بیشتر مواقع به عنوان مانعی در مسیر پیشرفت قرار دارند.
در دفاتر حسابداری هر شرکتی، لیستی از دارایی‌ها و بدهی‌ها وجود دارد که وضعیت شرکت را نه به صورت دوره‌ای، بلکه به صورت لحظه‌ای گزارش می‌کند. به این سند مالی ترازنامه می‌گوییم.
هر ترازنامه از ۳ بخش اصلی تشکیل می‌شود:
- دارایی‌ها
- بدهی‌ها
- حقوق صاحبان سهام
ترازنامه یکی از گزارش‌های اصلی مالی است که برای استفاده شخصی نیز تهیه می‌شود. اگر در مدیریت بدهی‌های خود به مشکل برخورده‌اید، حتماً یک ترازنامه شخصی بنویسید.
برای رفع بلای بدهی و تضمین مسیر رشد در آینده، یک مجموعه از اقدامات کلی وجود دارند که ما به آن‌ها مدیریت مالی شخصی می‌گوییم.
- اگر شما هم به کابوس‌های مالی دچار هستید،
- نمی‌دانید پولتان در کجا خرج می‌شود،
- تمام روز را کار می‌کنید ولی بازهم درآمد شما پائین است،
حتماً باید به‌دنبال کسب این مهارت مهم بروید. ما اینجا یک دوره‌ی کارآمد و تجربی را به شما معرفی می‌کنیم که بدون هرگونه اضافه‌گویی، هرچیزی را که برای زندگی راحت‌تر نیاز دارید، به شما می‌آموزد. ما از هر سطح درآمد و تحصیلات، کارآموز می‌پذیریم. برای اطلاعات بیشتر روی لینک زیر کلیک کنید.
در ادامه این بخش، تعریف دارایی و بدهی را با هم مرور می‌کنیم تا به ایده کامل‌تری از تفاوت آن‌ها برسیم.
منظور از دارایی چیست؟
دارایی هر منبع باارزش مالی است که یک شرکت، دولت و یا شخص عهده‌دار مالکیت آن می‌باشد. طیف گسترده‌ای از دارایی برای هر کسب‌وکاری وجود دارد که آن‌ها یا مالک آن هستند، آن را ایجاد کرده‌اند و یا از آن بهره می‌برند.
دارایی‌ها در حسابداری به ۶ دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- داراییهای جاری
- داراییهای ثابت
- داراییهای مشهود
- داراییهای نامشهود
- داراییهای عملیاتی
- داراییهای غیرعملیاتی
هر دارایی می‌تواند در آن واحد به چند دسته تعلق داشته‌باشد. مثلاً دفترکار یک دارایی ثابت و مشهود است.
طبقه‌بندی صحیح دارایی‌ها، از بسیاری از مشکلات جلوگیری می‌کند. تا زمانی که داراییهای ثابت خود را به‌درستی شناسایی نکنید، نمی‌توانید سرمایه در گردش را محاسبه کنید. یا برای ارزیابی بدهی‌ها، دارایی مشهود و نامشهود شما باید مشخص باشند.
در ادامه به بررسی خلاصه‌ای از هر نوع دارایی می‌پردازیم.
داراییهای جاری
داراییهای جاری، دارایی‌هایی هستند که ظرف مدت یکسال به وجه نقد یا معادل آن تبدیل می‌شوند. به آن‌ها، دارایی نقدی نیز گفته می‌شود زیرا که برای تعیین میزان نقدینگی کسب‌وکار شما ضروری هستند. مثل:
- پول نقد و معادل‌های آن‌ها
- حساب‌های دریافتنی
- اوراق بهادار معاملاتی
- موجودی انبار
- سرمایه‌های کوتاه‌مدت
داراییهای ثابت
داراییهای ثابت قابلیت نقد شدن در مدت یکسال را ندارند. نام دیگر آن‌ها «داراییهای غیرجاری» یا «داراییهای بلندمدت» است. به طور مثال:
- املاک و مستغلات
- حق اختراع
- تجهیزات و ماشین‌آلات
- مبلمان
- سرمایه‌های بلندمدت
از نمونه‌های دارایی ثابت هستند.
داراییهای مشهود
این نوع دارایی، قابل دیدن است و نوعی حضور فیزیکی دارد. مثال‌های دارایی مشهود:
- املاک و مستغلات
- پول نقد
- لوازم اداری
- وسایل نقلیه
- تجهیزات و ماشین‌آلات
داراییهای نامشهود
دارایی‌هایی که به صورت فیزیکی قابل رویت نیستند اما ارزشمندند. چند نمونه از داراییهای نامشهود را با هم بررسی می‌کنیم:
- نام برند
- علائم تجاری
- تحقیق و توسعه
- ثبت اختراع
قبلاً به طور مفصل در مورد انواع داراییهای مشهود و نامشهود در مقاله‌ای جداگانه صحبت کرده‌ایم و تفاوت‌های این دو نوع مهم دارایی را برشمرده‌ایم. حتماً در ادامه این بحث، مقاله زیر را مطالعه بفرمائید.
داراییهای عملیاتی
دارایی‌هایی که کسب‌وکار شما را قادر می‌سازند تا به درآمد برسد، داراییهای عملیاتی هستند. مانند:
- تجهیزات و ابزارآلات
- پول نقد
- املاک و مستغلات
- حق اختراع
- موجودی انبار
داراییهای غیرعملیاتی
داراییهای که کسب‌وکار شما برای رسیدن به درآمد اصلی لزوماً به آن‌ها نیاز ندارد اما همچنان نوعی درآمد فرعی را با خود به همراه دارند. در مورد انواع درآمد برای کسب‌وکارها و تعریف درآمد اصلی و فرعی در لینک زیر بخوانید.
برای داراییهای غیرعملیاتی، نمونه‌های زیر را داریم:
- زمین بلااستفاده
- اوراق بهادار معاملاتی
- سرمایه‌های کوتاه‌مدت
- تجهیزات یدکی
- پول نقد تخصیص‌نیافته
منظور از بدهی چیست؟
قبل از بررسی فرق دارایی و بدهی لازم است تعریف هر دو را بدانیم. بدهی پولی است که از دیگران برای رفع نیازهای فوری و یا آینده قرض می‌گیریم. کسب‌وکارها معمولاً از تکنیک اهرم کردن بدهی استفاده می‌کنند. یعنی با گرفتن وام، یک دارایی باارزش می‌خرند که در ادامه در جریان نقدینگی شرکت تأثیر مثبت خواهدداشت.
در یک قرارداد بدهی، وام‌دهنده میزان بهره و همچنین تاریخ برگشت پول را مشخص می‌کند و به امضای هر دو طرف می‌رسد. به طور کلی دو نوع بدهی داریم:
- بدهی تضمین‌شده
- بدهی تضمین‌نشده
که این بدهی‌ها حتما یکی از مدل‌های زیر هستند:
- بدهی گردان
- بدهی اقساطی
در ادامه نگاهی سریع و خلاصه به انواع بدهی داریم.
بدهی تضمین‌شده
زمانی که برای گرفتن وام به وثیقه احتیاج دارید، در واقع نوعی بدهی تضمین‌شده را ایجاد می‌کنید. مثل وام مسکن که توسط خانه شما تضمین می‌شود و یا وام اتوموبیل که توسط خودرو شما تضمین می‌شود، نوعی بدهی تضمین‌شده هستند.
در این نوع بدهی، اگر توان بازپرداخت سرموقع نداشته‌باشید، وام‌دهنده به‌راحتی می‌تواند وثیقه را مصادره کند. یعنی خانه یا ماشین شما را دوباره از شما بگیرد.
اگر وثیقه‌ای که توقیف می‌شود، کفاف بدهی را ندهد، طلبکار می‌تواند برای وصول باقی پول از شما شکایت کند. به عنوان مثال اگر ۲۰۰ میلیون تومان بدهکار باشید و خودرو شما به‌عنوان وثیقه تنها ۱۰۰ میلیون ارزش داشته‌باشد، وام‌دهنده می‌تواند برای دریافت باقی پول از شما شکایت کند.
بدهی تضمین‌نشده
در نقطه مقابل بدهی تضمین‌شده، بدهی بدون ضمانت وجود دارد که توسط دارایی‌ها مثل ماشین و یا خانه پشتیبانی نمی‌شود. در این حالت، وام‌دهنده به اعتبار و سابقه شما در بازپرداخت بدهی اتکا می‌کند.
انواع رایج بدهی‌های تضمین‌نشده عبارتند از:
- صورت‌حساب‌های پزشکی
- وام‌های شخصی
- وام دانشجویی
در این مدل بدهکاری، هرگونه اهمال در بازپرداخت مصادره دارایی را برای فرد بدهکار به‌همراه ندارد. در صورتی که برای مدت طولانی از تعهدات خود باز بمانید، بستان‌کار می‌تواند بدهی شما را در اختیار یک وصول‌کننده بدهی قرار بدهد یا به دنبال حکم دادگاه برود.
بدهی گردان
بدهی گردان می‌تواند ضمانت‌شده یا بدون ضمانت باشد. یک حساب گردان دارای محدودیت اعتباری است که توسط وام‌دهنده تعیین می‌شود و وام‌گیرنده می‌تواند به‌صورت مداوم از آن استفاده کند.
کارت‌های اعتباری نمونه‌ای از بدهی گردان بدون وثیقه هستند که توسط وام‌دهنده شارژ می‌شوند و اعتبار محدود دارند. وام‌گیرنده به هر میزان که بازپرداخت انجام داد، می‌تواند مجدد وام بگیرد. اگر وام‌گیرنده سر موعد به تعهداتش عمل کند، امکان افزایش موجودی حساب وجود دارد.
در مورد کارت‌های اعتباری و تفاوت آن‌ها با کارت‌های بدهی در اینجا بخوانید.
بدهی اقساطی
بدهی اقساطی نام دیگر بدهی غیرگردان است. در بدهی اقساطی، وام‌گیرنده در ابتدای شروع قرارداد، مبلغی را به صورت یکجا دریافت می‌کند و در طی زمان قرارداد به صورت ماهانه و قسطی پول را برمی‌گرداند.
این نوع غالب بدهی که می‌تواند تضمین‌شده و یا بدون تضمین باشد، عبارت است از:
- وام مسکن
- وام خودرو
- وام دانشجویی
- وام شخصی
تفاوت دارایی و بدهی
بعد از بررسی تعاریف و مثال‌ها، تفاوت بین دارایی و بدهی اکنون مشخص است.
دارایی‌ها:
- منابع باارزش اقتصادی هستند که به کسب‌وکار شما اعتبار می‌بخشند.
- در جهت تقویت جریان نقدینگی عمل می‌کنند. به این صورت که هزینه‌ها را کاهش می‌دهند یا فروش را زیاد می‌کنند.
- ارزش آن‌ها در طول زمان قابل افزایش است.
- حقوق صاحبان سهام را افزایش می‌دهند.
- مدیریت کسب‌وکار را به مراتب راحت‌تر می‌کنند.
- سلامت مالی را بهبود می‌بخشند.
در حالی‌که بدهی‌ها:
- تعهدات مالی یا قانونی هستند که اولویت هر بودجه‌بندی را تشکیل می‌دهند.
- تمام فعالیت‌های شرکت‌ها باید در جهت رفع آن‌ها باشد.
- حتی نوع خوب آن‌ها نیز اگر سر موعد تسویه نشوند، مشکلات اقتصادی به همراه دارند.
- ارزش ذاتی یا پتانسیل رشد ندارند.
- اگر به موقع کنترل نشوند، داراییهای باارزش شما را از دستتان در می‌آورند.
- در مواقع بحرانی، به معنای مرگ تجارت‌ها هستند.
در ترازنامه، معادله زیر بین دارایی و بدهی برقرار است:
دارایی = بدهی + حقوق صاحبان سهام
نسبت کل بدهی به کل دارایی چیست؟
نسبت کل بدهی به کل دارایی یک نسبت اهرمی است که وضعیت بدهی‌های شرکت را در برابر دارایی‌هایش مشخص می‌کند و به نوعی تفاوت میان دارایی و بدهی را نظم می‌بخشد. این نسبت ابزاری برای تجزیه و تحلیل ترازنامه شرکت‌هاست و تمام بدهی‌ها اعم از جاری و غیرجاری را در مقابل تمام داراییهای مشهود و نامشهود قرار می‌دهد.
با استفاده از نسبت کل بدهی به کل دارایی مشخص می‌شود که چه مقدار بدهی برای به‌دوش کشیدن داراییهای شرکت لازم است و چگونه می‌توان از این دارایی‌ها برای مدیریت بدهی استفاده کرد.
فرمولی که در این قسمت اضافه می‌شود، به شرح زیر است:
نسبت کل بدهی به کل دارایی = بدهی کوتاه‌مدت + بدهی بلندمدت/ لیست انواع دارایی
اگر جواب این معادله عددی بزرگ‌تر از ۱ باشد، به این معنی است که این شرکت از نظر فنی ورشکسته می‌باشد و ارزش سرمایه‌گذاری ندارد. زیرا که مجموع بدهی‌هایش از دارایی‌هایش سنگین‌تر است.
برای شرکتی که نسبت کل بدهی به کل دارایی آن، ۰.۵ گزارش شود، این‌گونه تحلیل می‌شود که ۵۰ درصد داراییهای شرکت توسط بدهی‌ها تأمین می‌شود.
این نسبت هیچگونه اطلاعات اضافی در مورد ترکیبات دارایی‌ها و بدهی‌ها به ما نمی‌دهد و عدد بدست‌آمده قابل مقایسه با شرکت‌های رقیب نیست.
وامها دارایی محسوب می‌شوند یا بدهی؟
وامها در شرایطی هم به‌عنوان دارایی و هم به‌عنوان بدهی محسوب می‌شوند.
وقتی پولی را به صورت نقدی قرض می‌گیرید، هر تصمیمی که برای آن بگیرید در واقع داراییهای خود را افزایش داده‌اید. این پول به‌صورت همزمان در ترازنامه شما به عنوان بدهی نیز ثبت می‌شود چراکه باید به مرور آن را پس بدهید.
سخن پایانی
در این مقاله در مورد تفاوت دارایی و بدهی صحبت کردیم. گفتیم که برخی از بدهی‌ها می‌توانند به عنوان دارایی محسوب شوند و سودآور باشند. در ادامه، توجه شما را به مطالب مرتبط در این حوزه دعوت می‌کنیم.
مطالب مرتبط
گفتیم که دارایی‌ها از هر نوعی که باشند در نهایت به جریان نقدینگی کمک می‌کنند. در مورد تعریف جریان نقدینگی، انواع و معیارهای تجزیه‌وتحلیل آن در مقاله زیر بخوانید.
سواد مالی امروزه به یکی از دانش‌های بنیادی قبل از ورود به بازارکار تبدیل شده. در مورد ۸ راهکار افزایش سواد مالی و اینکه سواد مالی به چه معناست در اینجا بخوانید.
یکی از راه‌های تقویت سواد مالی از طریق مطالعه کتاب است. در مقاله زیر در مورد ۹ عنوان از بهترین کتاب‌های افزایش هوش مالی صحبت کرده‌ایم.
ریسک مالی یکی از پربحث‌ترین موضوعاتی است که حیات بسیاری از دارایی‌ها را به خطر می‌اندازد. در مورد تعریف آن و ۷ راهکار مدیریتی در مقاله زیر بخوانید.
یک تفاوت دارایی و بدهی این است که در آنالیزهای مالی، دارایی‌ها همواره به‌عنوان عناصر مثبت شناخته می‌شوند و بدهی‌ها عناصر منفی. مثالی بیاورید که این نتیجه‌گیری را نقض کند.
محصولات آموزشی