کیانا رکنی هنرمندی مستقل که با بیت‌باکس و مهندسی صدا راهش رو تا درآمد دلاری در توییچ ساخت. اگه دنبال ساختن مسیر هنری خودت بیرون از الگوریتم‌ها و چهارچوب‌های مرسومی، این گفت‌وگو نقطه شروع خوبی برای مسیرت هستش.
کیانا رکنی و شروع راهی متفاوت در دنیای هنر
امین آرامش: سلام کیا، خیلی خوش‌اومدی به «کار نکن».
کیانا رکنی: سلام، ممنون از شما. مرسی از دعوت‌تون.
امین آرامش: مفهوم «هنرمند مستقل» که ظرف سال‌های گذشته خیلی در موردش شنیدیم، به نظرم امروز زندگی کردنش آسون‌تر از گذشته شده؛ به‌واسطهٔ این کارای باحالی که الان داری انجام می‌دی و استریم می‌کنی که می‌خوام به‌صورت مفصل در موردش حرف بزنیم. موافقی با حرفم؟
کیانا رکنی: آره، موافقم. خیلی درسته. امروز جایی هستیم که با امکانات موجود، یک هنرمند مستقل نیازی نیست برای مستقل شدن کارهایی رو بکنه که دوستش نداره. ابزارهایی فراهم شده که با انجام کارهایی که دوستش داری و از انجام‌دادنش خوشحالی، توی اون مسیر هنری‌ات میتونی مستقل باشی؛ هم از لحاظ مالی، هم از لحاظ جایگاه اجتماعی و کاملاً به نظرم این رو مدیون پیشرفت تکنولوژی هستیم.
کیانا رکنی هنرمند مستقل در عصر دیجیتال
امین آرامش: به نظرم این موضوع رو قشنگ بازش کنیم و توضیح بدی، چون فکر می‌کنم برای خودت هم یک نقطهٔ عطف بوده از وقتی که با داستان استریم کردن آشنا شدی، درسته؟
کیانا رکنی: درسته. قبل از هر چیزی، تا یک تایمی هنرمندها، نه صرفاً توی موزیک، توی هر رشته‌ای، از یه جایی به بعد اون فقدان بحث مالی رو توی زندگی احساس می‌کنن و بنا بر این مسئله، مجبور می‌شن وارد مسیرهایی بشن که دوستشون ندارن.
می‌تونه اجراهایی باشه که تو خودت دوستشون نداری ولی مجبوری برای بحث مالی انجامش بدی. کارهایی هست که تو مجبوری انجام بدی به خاطر روابط اجتماعی و آشنا شدن با آدم‌ها. به فرض، زمانی شما فلان خواننده بودی که من خیلی کار شما رو دوست داشتم؛ برای اینکه بتونم با شما کانکشن بزنم، باید می‌رفتم فلان پروژه رو قبول می‌کردم که یه چیزی بشه و در نهایت به شما برسم، که آیا بتونم کانکشن بزنم یا نه.
از ارتباطات سنتی تا استیج مجازی کیانا رکنی
کیانا رکنی: الان ما به جایی رسیدیم که با فضای مجازی و ابزارهاش، می‌تونم با شما ارتباط بگیرم. کار خودم باشه؛ نیاز نیست من پرونده و فیلم نشون بدم. کار خودمه. شما اگه بخوای با من کار کنی، اولین جایی که رجوع می‌کنی اینستاگراممه و دوم، از هر چیزی مهم‌تر برای آرتیست موزیسین چیه؟ استیجه! اون استیج هم حتی به‌صورت مجازی فراهم شده که می‌شه همون توییچ.
امین آرامش: قشنگ توضیح بده. فکر می‌کنم جذاب‌ترین چیز برای هر کسی توییچه. خودت چند وقته داری این کارو می‌کنی؟
کیانا رکنی: نزدیک دو سال و خیلی ناراحتم که چرا دیر آشنا شدم. یه روزی ما یه دوستی داشتیم، یه عزیزی، گیمریوتیوبر، کوروش، اومد گفت توییچ. گفتم چیه؟ گفت یه جاییه برای گیمرها، میان اونجا بازی می‌کنن و مردم هم میان بازیشون رو می‌بینن. شما لایو اینستاگرام رو فرض کنید، ولی با میلیون‌ها امکانات که می‌تونید اونجا اجرا بذارید و درآمد داشته باشید.
توییچ (Twitch) فراتر از یک لایو ساده
کیانا رکنی: رفتم داخلش تا ببینم چه شکلیه و استریم‌های دیگران رو نگاه کردم. در وهله اول دیدم که موزیسین‌های خارجی فعالن، توی ایران هم هستن. استریم موزیک این شکلیه که تو توی خونه خودت کنسرت می‌ذاری و یه سری شنونده و مخاطب داری که تعدادشونم کم نیست. شما برای کنسرت باید سالن ۱۰۰۰ یا ۲۰۰۰ نفره بگیری، ولی الان تو خونه‌ت نشستی و اونا دارن اجرای تو رو می‌بینن. در ازای این تماشا، هم می‌تونن خودشون بلیت خودشون رو بخرن، هم خود توییچ به تو یه پولی می‌ده که اینا کنار هم واقعاً درآمد قابل‌توجهی هستش.
از سخت‌افزار تا نرم‌افزار
امین آرامش: که یکی از دلایلش اینه که بخش عمدهٔ درآمد رو، ارز تشکیل می‌ده.
کیانا رکنی: دقیقاً، مثل یوتیوب. برای من جالب شد و شروع کردم. توییچ در بین تمام خوبی‌هاش، یه بدی داره که البته بدی هم نمی‌شه بهش گفت؛ اینه که شما برای شروع کردنش به یه سری سخت‌افزار مثل وب‌کم و تجهیزات نورپردازی نیاز داری تا استریم کیفیت داشته باشه. اونجا کیفیت تصویر، خیلی توی بازدید استریم مهمه. مثل این می‌مونه که یه خواننده وقتی کنسرت می‌ذاره، محلی که توش اجرا می‌کنه خیلی مهمه. می‌تونه توی یه فضای درب‌وداغونِ تالار عروسی اجرا کنه یا توی برج میلاد. اون دومی برای شما جذابه.
من شروع کردم، فضای توییچ همون‌طور که گفتم، مثل لایو اینستاگرامه. شما می‌ری اونجا و لایو می‌شی. نرم‌افزاری که باهاش استریم می‌کنی، همون نرم‌افزاریه که صداوسیما و شبکه‌های تلویزیونی باهاش لایو می‌شن. ایرانی‌ها، خارجی‌ها، همه از او بی اس استفاده می‌کنن تا بتونید باهاش برودکست کنید. یه مقدار نرم‌افزارش پیچیده‌ست، ولی شاید با یه هفته کار کردن، کامل دستت بیاد.
موتور درآمدزایی توییچ چگونه کار می‌کند؟
امین آرامش: سیستم خاصی می‌خواد؟ سیستم خیلی خفنی باید باشه؟
کیانا رکنی: نه، سیستمی که ترجیحاً گرافیک خوبی داشته باشه، ولی اگه بخوای چندتا دوربین اضافه کنی، قطعاً سیستمت هم باید بهتر بشه. شما با این لایو می‌شی و تمام کانفیگ‌ها انجام شده. صدای من از میکروفون و کارت صدام پروسس‌شده می‌ره، اگر مهمونی داشته باشم صداش پردازش می‌شه. تصویرم که از دوربینه، برای مردم با کیفیت فور کی می‌ره و می‌تونن صدا رو با بالاترین کیفیت بشنون.
این استریم‌ها با ۲۵ ثانیه تأخیر پخش می‌شه و توی این فاصله، ارتباط شما با چَته. یه چت داری اونجا که تمام مردم اونجان و می‌نویسن. اون چت کاملاً کنترل‌شده‌ست. این تأخیر هم به‌خاطر اینه که اگه تو این فاصله یکی دلش بخواد حرفی بزنه که خیلی کم پیش میاد توسط Moderator (یعنی افراد پشت‌صحنه) پاک و کنترل می‌شه. به‌خاطر همین می‌گم کنترلش دست خودته.
قدرت در دست مخاطب و حمایت مالی
کیانا رکنی: طبق این سیستم شما لایو می‌شی، استریم می‌کنی و قطعاً مهم‌ترین سؤال اینه که درآمد از کجاست و چه‌جوریه. درآمد اول اینه که شما وقتی میای اجرای منو ببینی، کاملاً رایگانه؛ بدون هیچ پولی میتونی اکانت بسازی و بیای داخل. انگار که من دارم بلیتم رو به شما دل‌به‌خواهی می‌فروشم. می‌گم می‌خوای بشین نگاه کن، دلت هم بخواد میتونی با مبلغ دلخواهت، از ۲۰ هزار تومن تا ۲۰۰ میلیون تومن، این بلیت رو بخری و بیای لایو من، که اصطلاحاً بهش می‌گن Donation.
امین آرامش: اون سیستم، حالا ایران باشی، با کارت‌های ایرانی هم می‌شه پرداخت کرد؟
کیانا رکنی: بله، یک سایت واسط بین شما و سایت توییچ قرار می‌گیره. یه سایتی که اون Viewer اگه ایران باشه، میاد تو اون سایت با کارت‌های ایرانی پرداخت می‌کنه یا اگه کشورهای دیگه باشه با PayPal و Credit Card، شما رو به‌صورت دلاری Donate می‌کنه که میاد توی کیف پولت. الانم به‌زودی قراره ارزهای دیجیتال و Crypto هم اضافه بشه. به نظر من از اونجا تازه داستان شروع می‌شه. تا اینجا ما داشتیم دست‌گرمی کار می‌کردیم؛ Crypto که بیاد، تازه می‌شه گفت بازی شروع شده.
روانشناسی دیده شدن و ابزار هدف
کیانا رکنی: اینجوری نیست که یک نفر یک بار پرداخت کنه. گاهی یه نفر ۴۰ بار ۵۰ دلار می‌زنه و یکی دیگه همون شب ۴۰ بار ۲ میلیون تومن. یک بحث روانشناسی هم داره؛ شما دوست داری بین اون جمعیت دیده بشی. وقتی می‌ری کنسرت، چه حسی داره؟ می‌گن: «فلانی تو کنسرته، تشویقش کنید» اینجا تقریباً همچین سیستمی داره. شما Donate می‌کنی، بسته به مبلغ، هرچی بیشتر می‌شه، یک متن و تصویر میاد که: «فلانی این مبلغ رو Donate کرد» و یک فیلم پرسروصدا و موزیک برای قدردانی از اون شخص پخش می‌شه. خیلی‌وقت‌ها طرف دوست داره توی اون جمعیت اسمش دیده بشه. هرچی مبلغ بالاتر می‌ره، تایم ویدیویی که پخش می‌شه هم متفاوت‌تر و طولانی‌تر می‌شه.
امین آرامش: جالبه. قبل از اینکه بریم سراغ راه‌های دیگه درآمدی، یه چیزی به اسم Goal اون پایین هست.
کیانا رکنی: آفرین. شما میتونی یه هدف بذاری، مثل: «هدف: خرید دوربین ۷۰ میلیون تومانی». وقتی مردم Donate می‌کنن، این نوار پر می‌شه. فایده‌اش اینه که شما میتونی با یه لپ‌تاپ و یه وب‌کم شروع کنی، بعد با همین Goalها تجهیزاتت رو بهتر کنی، نور بخری و غیره. وقتی شما هدف‌های این‌چنینی می‌ذاری، خیلی زود پر می‌شه؛ چون مردم دوست دارن کار شما رو با کیفیت بیشتری ببینن و سریع‌تر حمایت می‌کنن. یا هدف می‌زنم: «اگر این پر بشه، تا ساعت ۲ صبح اینجا هستم». یک چیز منطقی هم هست؛ اگه دوست داری حمایت می‌کنی، نداری هم نگاه می‌کنی.
تبلیغات و عضویت ویژه
امین آرامش: مستقیم و ارزشمنده. نیاز نیست بری از جایی مجوز بگیری یا کسی بیاد بگه این کار باید اینجوری باشه.
کیانا رکنی: بله، حتی برای گیمرها. گیمر نیازی به دوربین نداره و تصویر خودش مهم نیست؛ فقط گیم‌پلی مهمه. البته بچه‌های گیمری که الان قدیمی هستن، کیفیت تصویری هم که از خودشون دارن خیلی خوبه و دوربین‌هاشون اساسیه.
این مسئله دونیشن بود؛ یعنی درآمدی که از مخاطب منه. مخاطب انگار داره بلیطی رو با مبلغ دلخواه خودش می‌خره و اگر هم نخواست، می‌تونه نخره و صرفاً نگاه کنه. اما خود توییچ هم، مثل یوتیوب، بهتون پول می‌ده. توییچ بر اساس تبلیغی که وسط اجرای شما نشون می‌ده، پول پرداخت می‌کنه، درست مثل شبکه‌های تلویزیونیه.
یک راه دیگه‌اش بر اساس سابسکرایب هست.
امین آرامش: سابسکرایب چیه؟ خریدنیه؟
کیانا رکنی: آره، دقیقاً مثل اکانت پریمیوم می‌مونه که از اسپاتیفای یا یوتیوب می‌خرید. شما وقتی پریمیوم رو می‌خرید، صرفاً توی چت من یک تاج یا لوگو کنار اسمتون قرار می‌گیره. سه ماهه می‌خرید، سه ماه اون تاج کنار اسمته.
یک راه دیگه‌اش هم تبلیغات و اسپانسرشیپ هست. خود توییچ می‌گه که من با سونی طرف قراردادم؛ تو این ماه لوگوی سونی رو بذار پایین گوشه تصویر استریمت. این اسپانسرشیپ ماهانه هم وجود داره.
ابزارهای پیشرفته و رکوردهای درآمدی
امین آرامش: برای اینها باید به سطح خاصی برسی؟
کیانا رکنی: بله، باید افیلیت بشی، وریفای بشی و پارتنر بشی تا بهت این امکانات رو بده. با اینستاگرام خیلی فرق می‌کنه. اینستاگرام می‌گه تو برادریتو ثابت کن، من بهت تیک می‌دم. توییچ می‌گه اینقدر ساعت باید استریم کنی. بعد از فیلتر شدن و اینکه از طرف ایران تحریم شدیم، این داستان ریسکی شد. یکی دو تا از بچه‌ها گرفتن و خیلی‌ها هم اقدام کردن. من گفتم حالا که اینطوره، بیایم طمع نکنیم. هنوزم که هنوزه، همین دیروز داشتم با یکی از دوستان صحبت می‌کردم که چیکار کنم، بگیرم یا نگیرم؟ خیلی دودلی سرش هست، ولی وسوسه‌انگیزه. از همه لحاظ امتیازهای زیادی داره، ولی فعلاً…
امین آرامش: میتونی راجع به اعداد درآمدی هم حرف بزنی؟ می‌دونم خیلی بالا پایین داره، ولی چقدر بوده؟
کیانا رکنی: ببین، من پیک رو می‌گم. درآمدمون توی یه شب که نزدیک ۵ ساعت لایو بودیم با تارا صلاحی و چند تا مهمون، ۱۷۰ میلیون تومن بود. از اون طرف، دو شب قبلش با یکی دیگه از مهمون‌ها، توی یه اجرای چهار پنج ساعته ۲۵ میلیون تومن شد. خیلی بالا پایین داره. کمترین عددی هم که فکر می‌کنم تا حالا توی یه شب درآوردیم، ۱۵ میلیون تومن بوده.
ماراتن حمایت و استریم‌های گروهی
کیانا رکنی: اوایل که استریم رو شروع کردم، تنها بودم. بعد دیدم اینجوری خیلی استهلاک داره. چقدر می‌تونستم بیت‌باکس بزنم؟ تکراری می‌شدم. پیانو می‌زنم، باز تکراری می‌شه. ولی مهمون که میاد، اون یک آهنگ می‌خونه، من یک پیانو می‌زنم و بازی خیلی جذاب‌تر می‌شه.
امین آرامش: برای گیمر هم که بازی می‌کنه؟
کیانا رکنی: آره، گیمر بازی می‌کنه. حالا یک آپشن جالب دیگه داریم به اسم دوناتون. شما به یک پول خیلی درشتی احتیاج داری، به هر دلیلی؛ یکی می‌خواست مهاجرت کنه، یکی دیگه می‌خواست پول پیش خونه بده. دوناتون این شکلیه که استریم با یک ساعت شنی معکوس شروع می‌شه. من با دو ساعت شروع می‌کنم و بر اساس هر مبلغی که دونیت می‌شه، به اون ساعت زمان اضافه می‌شه؛ مثلاً هر یک میلیون تومن، یک ساعت. مردم هم دوست دارن اذیتت کنن تا نخوابی، هم دوست دارن حمایتت کنن. آخرین نفری که دوناتون گذاشت سام صابری عزیز بود که اگر اشتباه نکنم، ۲۵ روز لایو بود!
امین آرامش: ۲۵ روز!
کیانا رکنی: آره، خیلی سیستم جالبیه. من خودم تا حالا جرأت نکردم و فکر نمی‌کنم این کار رو بکنم، چون خیلی ریسک داره و برای من که موزیسینم، استهلاک داره. فکر کن اون دوربین و کیس کامپیوتر ۲۵ روز روشن باشن. بچه‌ها معمولاً تلفات می‌دن؛ باتری دوربین می‌پره، سام یک بار کارت گرافیکش رو سوزوند. یک خرده استهلاک‌های این‌چنینی داره، ولی خیلی باحاله.
شبکه‌سازی با رِید و رشد جمعی
امین آرامش: من دارم به طراح‌های توییچ فکر می‌کنم؛ اونایی که به این گیمیفیکیشن‌ها فکر کردن که چی بذاریم تا آدم‌ها بیان و این بازی برد-برد بشه. دمشون گرم واقعاً.
کیانا رکنی: آره، دنیای متفاوتیه. اول حرفمون یادتونه گفتم که یه زمانی برای اینکه به عنوان آرتیست مستقل دیده بشی، باید خودتو به یک آرتیست بزرگ می‌رسوندی؟ الان تغییر کرده. یکی از آپشن‌ها توی همین توییچه. شما استریمر موزیک هستی و من آرتیستیم که دوستش داری و می‌خوای تو رو ببینه. من کیانا رکنی تو ایرانم و شما توی آمریکا داری استریم می‌کنی. توییچ یک قانونی داره به اسم Raid. وقتی استریمت تموم می‌شه، میتونی ویووراتو بریزی تو استریم یک نفر دیگه و اونجا بزرگ می‌نویسه که «فلانی با اینقدر نفر شما رو Raid کرده». من آرتیست‌های خارجی رو که دوست داشتم، اینجوری Raid کردم و اون‌ها هم تشکر کردن. به نظرم چیز متفاوت و باحالی بود.
امین آرامش: دسته بندیاش چطوره؟ تو چه کتگوری هستی؟
کیانا رکنی: من تاپ‌ترین ژانرهای استریم رو می‌گم. اول گیم هست که هر بازی‌ای، از پلی‌استیشن تا پلنگ صورتی، میتونی بازی کنی. دومی جاست چتینگ هست؛ شما روانشناسی، طنزپردازی یا نویسنده‌ای و به هر شکلی میتونی با مخاطبت صحبت کنی و حرف‌های تو براش باحاله. بچه هایی هستن که کمدینن و با مخاطب‌هاشون توی چت شوخی می‌کنن. بعد یک واسطه‌ای داره به اسم دیسکورد که اپ خیلی بزرگ و خفنیه و مثل واتساپ برای گیمرهاست. من می‌تونم صدای مخاطبهامو بشنوم و اگه دلم بخواد، می‌گم: «فلانی بیا بالا، می‌خوام باهات صحبت کنم.»
تجربه کیانا رکنی شروع از صفر در توییچ
امین آرامش: با شناختی که من از شما دارم، توی بحث کارآفرینی، اگه بخوای یک استریم بذاری، می‌شه Just Chatting.
کیانا رکنی: بله، اونجا می‌نویسم که در مورد فلان موضوعه.
امین آرامش: من به‌واسطه کارم و سایت «کارنکن»، چون سال در مورد مسیر شغلی خیلی ازم می‌پرسن، یک بخشی به اسم «از کارنکن بپرس» ایجاد کردم. می‌دیدم سؤالات تکراری زیاده، برای همین سؤالات مربوط به ادامه تحصیل، تغییر شغل یا سربازی رو دسته‌بندی کردم. با این حال، هنوز هر روز و هر هفته کلی سؤال جدید میاد. برای من خوبه که یک لایو بذارم و به این سؤال‌ها جواب بدم؛ به‌جای اینستاگرام، توییچ هم کیفیت بالاتری داره و هم می‌تونه درآمدزا باشه.
سیستم ریکامند برگ برنده توییچ
کیانا رکنی: دقیقاً. بعد از گیم، جاست چتینگ یکی از ژانرهاییه که خیلی طرفدار داره. خود توییچ هم امکانات پروموت کردن می‌ده و یک نفر که شما رو نمی‌شناخته، از طریق توییچ باهاتون آشنا می‌شه. بچه‌ها همیشه سؤال می‌کنن: «من می‌خوام شروع کنم ولی هیچی ندارم؛ نه اینستاگرامم قویه، نه کسی منو می‌شناسه.» آپشن توییچ، ریکامند بسیار قویشه. روز اولی که من توییچ رو شروع کردم، ۵۰۰۰ تا ویو داشتم. این سیاست خودشه که به تازه‌وارد امید بده. من دارم استریم موزیک می‌بینم، توییچ میاد لایوهای دیگه رو هم پیشنهاد می‌ده و من رندوم می‌رم ببینم چه‌جوریه. قاعدتاً دوزبانه استریم کردن سرعت پیشرفت رو خیلی بالاتر می‌بره.
من گاهی فارسی، گاهی غیرفارسی، دوزبانه استریم می‌کنم تا تعادل رو حفظ کنم، چون این موضوع خیلی مهمه و تأثیر داره. پس مهمه که بدونیم قرار نیست چون توی اینستاگرام طرفدار نداریم، اونجا هم موفق نشیم. نیازی به فن‌بیس نداره. البته کسی که فن‌بیس داره کمکش می‌کنه، ولی نباید نگران این موضوع بود. شما توی تیک‌تاک بخوای فعالیت کنی، واقعاً باید چیزی ارائه بدی تا دیده بشی؛ اینستاگرام که دیگه بدتر بود. حالا ریلز که اومده خیلی کمک کرده. قبلاً اینستاگرام توی این قضیه افتضاح بود و طرف می‌پرسید: «من از کجا شروع کنم؟» درست مثل داستان سابقه کار. اینستاگرام با ریلز نجات پیدا کرد و ریکامند توییچ هم همین کار رو می‌کنه.
رسالت هنری از امیدبخشی تا چالش‌ها
امین آرامش: آسیبی به باقی جنبه‌ها نمی‌زنه؟ ما همین برنامه رو می‌تونیم داخل توییچ ضبط کنیم و بعداً سیو کنیم؟
کیانا رکنی: بله، همه چیز سیو می‌شه و می‌تونید رایگان دانلود کنید. همه چیزش کاملاً رایگانه. البته فیلترش کردن. به خاطر یک کتگوری بود به اسم هات تیوب؛ به گفته خودشون سر این فیلتر کردن. با اینکه توییچ سایت بسیار قانون‌مندیه، هر کسی هر کاری نمی‌تونه بکنه و بلافاصله بن می‌شه. خیلی حساسه. نمی‌شه بیای اونجا با لباس باز بشینی استریم کنی؛ نه، خیلی حواسش به این چیزا هست. بهانه بود ولی دولت‌مردها گفتن به خاطر اونه.
امین آرامش: کیا، دمت گرم. ویژه از طرف خود من بهت می‌گم، به‌واسطه بستری که فراهم کردی برای آدم‌هایی که شاید از طریق دیگه‌ای نمی‌تونن هنرشونو ارائه کنن. مشخصاً می‌گم، خانم‌های خوش‌صدایی که نمی‌تونن کنسرت بذارن، تو بساط کنسرت رو براشون فراهم کردی. خیلی چیز باحالیه. اون ترکی که با تارا صلاحی داری رو من خودم حداقل ۲۰ بار شنیدم. موزیک درخشانی بود. دمتون گرم واقعاً.
روزنه‌ای برای هنرمندان دیده‌نشده
کیانا رکنی: قربون شما، زنده باشین. این به نظرم کوچک‌ترین کاریه که از من و امثال من برمیاد. ما خیلی آرتیست‌های خفن تو این کشور داریم. حتی توی حوزه‌ای که من فعالیت می‌کنم، شاید خیلیا باشن که از من خیلی بهترن، ولی بنا بر دلایلی که همه می‌دونیم، اجازه فعالیت ندارن. بدون هیچ دلیلی اجازه فعالیت علنی ندارن. کوچک‌ترین راهی که بشه امید داد به اینا که نرن… این رفتنه خیلی درده. فلانی هم رفت، اینم رفت… هیچی از این برای من دردناک‌تر نیست.
من می‌گم با تمام بسته بودن‌ها و مشکلات، بیایم از کوچک‌ترین چیزها، یه روزنه ایجاد کنیم که به اون آرتیست یه امیدی بدیم که «ببین، می‌شه درآمد داشت». چون آرتیست کجا می‌بُره؟ جایی که دیده نمی‌شه و درآمدی هم نداره. توی اون نقطه آرتیست می‌بره. وقتی کارت دیده می‌شه ولی درآمد نداری، من خودم اوایل کارم اینجوری بود، جیبم خالی بود ولی کارم دیده می‌شد، خیلی حس خوبی بهم می‌داد. ولی جایی که نه درآمد داری، نه دیده می‌شی… بله، می‌بره. معلومه. اولین و آخرین گزینه رفتنه.
موانع ورود سایر هنرمندان به توییچ
کیانا رکنی: این یه روزنه کوچیک بود از جانب خود من که این اتفاق بیفته. حرف من برای آرتیست‌ها و کسایی که کوچک‌ترین تریبونی دارن اینه که به همدیگه کمک کنیم. چون ما در شرایطی که زندگی می‌کنیم، جز هم کسی رو نداریم. و ضمن اینکه وقتی به یه کسی دیگه‌ای کمک می‌کنی، چیزی از خودت کم نمی‌شه.
امین آرامش: بازی فوتبال نیست که اگه یکی اول بشه، بقیه دوم بشن. یه جوریه که همه می‌تونن برنده باشن.
کیانا رکنی: بله، دقیقاً. یه چیزیه که دو سر برده. کسی قرار نیست آسیب ببینه.
امین آرامش: پس چرا بقیه آدمای اهل موزیک نمیان؟
کیانا رکنی: چون هنوز کامل معرفی نشده. وگرنه برای هر آرتیستی، به جای اینکه بیاد تو استریم من، بهترین چیز اینه که خودش استریم کنه. ولی اولش آشنایی می‌خواد. هر آرتیستی تا الان اومده، گفته به من بگو چجوری باید شروع کنم، چه چیزایی باید بگیرم. دوم اینکه شرایط اقتصادی جوریه که هزینه‌ها سنگین شده. گفتم شما نیازی نیست برای شروع، بپری بری بهترین چیز و آخرین مدل رو بگیری. می‌شه با چیزهای کوچیک شروع کرد. ولی باز هم قیمت‌ها یه جوری شده و بچه‌های آرتیست هم متاسفانه قشری‌ان که از لحاظ مالی خیلی آسیب‌پذیرن. تو ذهن‌ها معمولاً این‌جوریه که وقتی می‌گن طرف هنرمنده، وضع مالیش خوب نیست.
قدرت تعیین‌کننده هنرمند در عصر جدید
امین آرامش: این مال اوایل بود.
کیانا رکنی: بله. توی عصر فعلی، حتی جایی که ما زندگی می‌کنیم و بیشترین محدودیت وجود داره، می‌شه درآمد درست داشت با اون کاری که دوستش داری. من قرار نیست کاری رو بکنم که خوشم نمیاد. قرار نیست روغن ماشین عوض کنم با اینکه از هیدرولیک بدم میاد. یا با رسانه‌ای صحبت کنم که خوشم نمیاد ولی مجبورم. الان عصر، عصریه که تو تعیین‌کننده‌ای که هنرت چه جوری ارائه بشه. لازم نیست ایکس و ایگرگ بیان به من بگن موزیکتو اینجوری کن تا پخشش کنم.
چقدر دوستای من پرپر شدن جلوی چشم من به خاطر قرارداد با این لیبل‌های فرهنگی هنری برای مجوز، و اونا می‌گفتن نه، اینجا باید اینجوری باشه که طرف تو کنسرت رقصش بیاد تا بیشتر بلیط فروش بره. اونم بیزنس خودشو نگاه می‌کرد. نتیجه‌اش این بود که طرف می‌رفت تو چاه. الان چه اشکال داره یه موسیقی سنتی بوشهری، یه آدمی که اونجا هست، بیاد از همون بوشهر برای سرتاسر ایران پخشش کنه و دونیت کنن؟
نقد کردن درآمد و چالش‌های مالیاتی
امین آرامش: پرونده توییچ رو ببندیم. چون خیلی دوست داشتم، یه بدهی می‌دیدم که تو پادکست «کار نکن» باید اینا رو بگیم و قشنگ باز کنیم تا بقیه آشنا بشن.
کیانا رکنی: جزئیات خیلی زیاده، ولی آخرین چیزی که جا داره راجع به توییچ بگیم اینه که آدما می‌پرسن درآمدهای دلاری ما چه جوری می‌رسه دستمون؟ مثل یوتیوبه؟ نه، توییچ این شکلی نیست. یه سایت ایرانی براش طراحی شده، همین یه دونه هم هست، تبلیغ نیست. یه سایت به اسم Reymit. این سایت واسطه شما و توییچ می‌شه. خودش این وسط هیچ دخل و خرجی نداره. شما یه اکانت می‌خری، سه ماهش ۱۵۰ هزار تومنه. تمام ابزارهایی که صحبت کردیم، گل‌ها، بیلبورد، تاپ دونیتورها، همه ابزارهای ری‌میته. درگاهش، درگاه ری‌میته.
این میاد واسطه شما می‌شه، یه کیف پولی به شما می‌ده که پول‌ها می‌ره اون تو و اونجا می‌تونید تبدیل بزنید. یه درصد کوچیکی کارمزد تبدیل داره که نسبت به پولی که درمیاری، واقعاً عدد ناچیزیه.درآمد هم… سر همین چند وقت اخیر که درآمدها کشید بالا، دولت اومد برای فضای مجازی مالیات گذاشت. از سقف یک میلیارد تومن به بالا اگه درآمدت در سال بگذره، یه مالیات اعمال می‌شه. من هنوز پرونده مالیتیمو ارائه نکردم ولی فکر می‌کنم منم همون ۶ درصد رو باید بدم.
کیانا رکنی پشت ویترین بیت‌باکس
امین آرامش: حالا یه چیز جالب از خودت بگو.
کیانا رکنی: من موسیقی خوندم و بعد عاشق صداسازی شدم و رفتم دنبال صداسازی آنالوگ. بعد از طریق برنامه‌نویسی، که از سن ۱۴ سالگی شروع کرده بودم، شروع کردم به پلاگین نوشتن. پلاگین یه سری ابزار ویرایش صوتیه. به زبان ساده، افزونه‌ایه که شما تو نرم‌افزاری که کار می‌کنی استفاده می‌کنی. من اینا رو می‌نوشتم و می‌ذاشتم برای فروش که البته خیلی استقبالی نشد، تبلیغی هم براش نداشتم.
من رو توی مسیری که از سن کم شروع کردم، یه مهندس صدا می‌دونم و این مسیر هنوز ادامه داره. همیشه برای من یه مسیر بیکرانه که دوست دارم ادامه‌ش بدم. ولی می‌خوام بگم که کار من اینه. در کنارش، برای فان، بیت‌باکس می‌زنم. مثل ورزش شماست که برای سلامت روحیت انجام می‌دی. برای منم این کار برای سلامت روحیمه. یه دنیای مجازیه که در کنار ترسناک بودنش، خوبی‌هایی هم داره. اینکه تو کامیونیتی خودتو بیشتر می‌شناسی، فضای باحالی داره و درآمد هم داری. و این بیت‌باکسه شده ویترین من. پشت این ویترین، من خیلی به صورت آندرگراند کارهای میکس و مسترینگ و پروداکشن انجام می‌دم.
فراتر از برچسب اینفلوئنسر
امین آرامش: این اتفاق عجیبیه.
کیانا رکنی: برای من خیلی عجیبه. چون حقیقتاً دوست نداشتم با این عنوان شناخته بشم. از همه بدتر و ترسناک‌تر اینه که تو فضای مجازی به عنوان اینفلوئنسر شناخته بشی. این فرهنگ بد جا افتاده. الان اسم جالبی نیست، چون متاسفانه، دور از جون بعضیا، وقتی شروع شد، افرادی این اسم رو تشکیل دادن که عمدتاً هیچ هنری نداشتن و با هر کار زردی فالوور جمع می‌کردن. من هیچ وقت دوست نداشتم اینطوری دیده بشم. به نظرم این اتفاق، رزومه جذابی نیست. حداقل جزو اولویت‌های رزومه نیست که فلانی انقدر فالوور داره و آرزوی من این بوده و هست، و به زودی هم پیاده‌ش می‌کنم، که پرونده اینستاگرام رو ببندم.
از سال ۲۰۱۴ اینستاگرام رو راه انداختم، بخش عظیمی از درآمدم از اون بود، واقعاً مدیونشم، زندگی منو عوض کرد. ولی توش موندن دیگه باتلاقه. چون به خودم میام می‌بینم الان تو سن ۲۳ سالگی، دغدغه‌ام اینه که فلان کار رو بسازم که مخاطب خوشش بیاد. و این برای یه هنرمند بده. دغدغه من نباید این باشه. اوکی، یه بازه افتادم تو این مسیر، درآمدم بود، باید پیش می‌رفتم، ولی دیگه بسه. دوست ندارم توش بمونم. چون وقت منو می‌گیره و از هدف اصلیم خیلی دورم می‌کنه.
کیانا رکنی از صدا تا آرزوی آهنگساز شدن
امین آرامش: اون هدف اصلی چیه؟ اون کار بزرگی که هنوز نکردی، می‌شه بهمون بگی؟
کیانا رکنی: آرزوی من اینه که منو به عنوان آهنگساز بشناسن و اولین چیز، ریلیز موزیکه. تنها کاری که براش ساخته شدم رو تا حالا انجام ندادم. شما استعداد اصلیت توی نقاشیه، ولی تا حالا هیچکس یه تابلوی نقاشی ازت ندیده و فقط شنیده که تو نقاش خوبی هستی. کار من پروداکشن و مهندسی صداست.
امین آرامش: عالی. به شدت منتظریم که بیاد بیرون.
مسابقه با زمان و استهلاک خلاقیت
کیانا رکنی: برنامه‌ریزیم اینه که امسال آخرین سالی باشه که توی فضای مجازی کار می‌کنم؛ تا هم خودمو ارائه بدم، هم درآمدم رو داشته باشم، و بعد این پروژه رو ببندم و برم سراغ اصل خودم. ان‌شاالله تا سال بعد این اتفاق بیفته، چون دیر می‌شه. برای من، با اهدافی که داشتم، داره دیر می‌شه و می‌فهمم که استهلاکه.
موزیک خلاقیته، هنر خلاقیته، علم نیست که با داشته‌های قبلی، چیزی تولید کنی. می‌فهمم انرژی و خلاقیت من نسبت به یک سال پیش ضعیف‌تر شده. متاسفانه اون راندمان کار داره میاد پایین. به خاطر همین می‌گم دیر می‌شه.
امین آرامش: پس منتظر خبرای خوب هستیم.
این گفت‌وگو در دو بخش منتشر می‌شه. برای بخش اول، میتونی نسخه‌ی ویدیویی رو در یوتیوب ببینی و منتظر بخش دوم باشی. تصویر، صدا و فضای گفت‌وگو کنار هم، درک بهتری از مسیر و تجربه‌های کیانا رکنی بهت می‌ده.
کدوم بخش از صحبت‌های کیانا براتون جالب‌تر بود؟ تجربیات و دیدگاه‌های خودتون رو در کامنت‌ها با ما به اشتراک بذارید تا با هم این مسیر رو ادامه بدیم و از هم یاد بگیریم.
محصولات آموزشی