سرمایه‌گذار از کجا پیدا کنیم؟ انواع سرمایه گذاری در استارتاپ ها کدامند؟ چگونه بودجه مورد نیاز استارتاپ را فراهم کنیم؟
اگر به دنبال پاسخ این سوالات هستید، حتماً می‌دانید که استارتاپ چیست و برای توسعه آن نیاز به سرمایه دارید.
همچنین می‌دانید که فراهم کردن سرمایه برای شرکت‌های نوپا کار سختی است، اما اگر انواع سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها را بشناسید راحت‌تر می‌توانید بودجه مورد نیازتان را تأمین کنید.
پس این مطلب را تا آخر بخوانید تا با انواع سرمایه گذاری در استارت آپ ها، انواع استارتاپ های موفق ایرانی و انواع مدل های سرمایه گذاری آشنا شوید.
در انتها نیز پای صحبت افرادی خواهید نشست که از تجربیات سرمایه گذاری در استارتاپ های ایرانی خواهند گفت.
آنچه خواهید خواند:
انواع سرمایه گذاری در استارتاپ ها
حتی اگر با استفاده از سرمایه شخصی خود، استارتاپی را راه‌اندازی کنید، قطعاً برای ادامه مسیر و توسعه آن نیاز به منایع دیگری خواهید داشت. از این رو لازم است منابع تأمین بودجه برای ایده خود را از ابتدا شناسایی کنید.
از انواع سرمایه گذاری در استارتاپ ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. دوستان و خانواده
از آنجایی که دوستان و خانواده‌تان می‌توانند به شما اعتماد کنند و پولی در اختیار شما قرار دهند، پس می‌توانید روی کمک آنها حساب باز کنید.
البته معمولاً از این طریق پول زیادی عاید شما نمی‌شود، اما از آن در مرحله‌ی پیش بذری (pre-seed) می‌توانید استفاده کنید.
پیش بذری: مرحله‌ای است که استارتاپ برای اولین بار عملیات خود را آغاز می‌کند.
با این پول، می‌توان یک محصول یا خدمت را به عنوان پیش محصول یا دموی اولیه ارائه داد.
با این محصول اولیه می‌توانید عملکرد مورد انتظار استارتاپ‌تان را تحلیل و بررسی کنید.
2. تأمین سرمایه سریالی
در این روش، جذب سرمایه در طی مراحل مختلفی صورت می‌گیرد که در هر مرحله، سرمایه بیشتری نسبت به مرحله قبلی جذب می‌شود و ارزش استارتاپ بالاتر می‌رود.
مراحل را برایتان توضیح می‌دهم تا بهتر بتوانید این نوع تأمین سرمایه را درک کنید.
مرحله A:
این مرحله، مرحله‌ی ابتدایی است و کمتر سرمایه‌گذاری پیدا می‌شود که ریسک سرمایه‌گذاری را قبول کند.
سرمایه‌گذرانی که در این مرحله می‌توانند به شما کمک کنند سرمایه‌گذاران فرشته و دوستان و خانواده‌تان هستند.
این مرحله از دشوار‌ترین مراحل تأمین مالی است، چرا که کسی به کاری که آینده مشخصی ندارد نمی‌تواند اعتماد کند.
حتی ممکن است برخی از استارتاپ‌ها در این مرحله شکست بخورند.
البته اگر شما به خودتان و کارتان اعتماد داشته باشید مسلماً پیروز خواهید شد.
مرحله B:
وقتی استارتاپ در مرحله قبل محصول یا خدمت مورد نظر را تولید و بازار کارش را بررسی کرد و عملکرد استارتاپ خوب بود، وارد مرحله B تأمین سرمایه می‌شود.
در واقع استارتاپ بازار محصول خود را یافته است و باید آن را توسعه دهد.
در این مرحله، تأمین مالی از سوی همان سرمایه‌گذار‌های ریسک‌پذیر (سرمایه‌گذار فرشته و مخاطره‌پذیر) انجام خواهد شد.
مرحله C:
وقتی استارتاپی وارد مرحله C تأمین مالی می‌شود دو حالت دارد:
- یا در مرحله قبلی عملکرد خوبی داشته و آمادگی ورود به بازارهای دیگر و تولید محصولات جدید دارد.
- و یا در مرحله قبلی نتوانسته به خوبی عمل کند و باز هم نیاز به سرمایه دارد.
مرحله C معمولاً آخرین مرحله جذب سرمایه استارتاپ است.
بعد از آن استارتاپ‌ها برای اینکه کسب‌وکار خود را توسعه دهند، سهام استارتاپ خود را در بازار بورس به عموم عرضه میکنند (IPO).
در این صورت دیگر استارتاپ نیستند و به شرکت عمومی تبدیل می‌شوند.
البته ممکن است تأمین مالی استارتاپ به مرحله C ختم نشود و وارد مراحل بعدی (D و E) شوند.
مرحله D و E:
ممکن است برخی از استارتاپ‌ها تمایل داشته باشند که ارزش استارتاپ خود را بالاتر ببرند.
یا اینکه برای مدت زمان طولانی‌تری به عنوان یک شرکت خصوصی به فعالیت خود ادامه دهند.
در این صورت است که وارد مرحله D و E تأمین مالی می‌شوند.
تعداد استارتاپ‌هایی که به این مراحل می‌رسند کم هستند.
تا اینجای مطلب تأمین سرمایه از طریق دوستان و خانواده و تأمین سرمایه سریالی را بررسی کردیم. حال به بررسی روش‌های دیگر تأمین سرمایه می‌پردازیم.
3. تأمین مالی جمعی (Crowdfunding)
در این روش، افراد با سرمایه‌های خرد و کلان از ایده‌های خلاق حمایت میکنند و بودجه مورد نیاز استارتاپ فراهم می‌شود. این را هم اضافه کنم که این کار عموماً در بستر اینترنت انجام می‌شود.
سایت Kickstarter یکی از بهترین سایت‌های جمع‌آوری سرمایه اولیه یک پروژه است که البته برای بهره‌مندی از این سایت باید پاسپورت کشور‌هایی مانند کانادا، آمریکا، آلمان، نیوزلند، استرالیا و … را داشته باشید. 🙁
سایت‌های سرمایه‌گذاری دیگری هم وجود دارند:
توجه: برای دسترسی به سایت‌های سرمایه‌گذاری به فیلترشکن نیاز دارید.
جالب است بدانید که این روش را یک گروه انگلیسی به نام Marillion ابداع کردند. این گروه برای رفتن به یک تور آمریکایی به اندازه‌ی کافی سرمایه نداشتند اما به کمک طرفدارانی که داشتند شصت هزار دلار جمع‌آوری کردند. این کار آنها باعث شد این روش خلق شود و شرکت‌ها برای تامین سرمایه از آنها الگو بگیرند.
برای تأمین مالی جمعی چهار مدل داریم:
- کمک مالی: افراد در ازای مبلغی که به یک کمپین، شرکت یا فرد پرداخت میکنند هیچ چشم‌داشتی ندارند. در واقع افرادی که به شما پول می‌دهند این کار را صرفاً با هدف حمایت از رشد تجارت شما انجام می‌دهند و انتظاری از شما ندارند.
- وام: توسط بانک تأمین می‌شود و باید در یک زمان مشخص با بهره، بازپرداخت شود.
- پاداش: استارتاپ‌ها غالباً محصولات‌شان را پیش فروش میکنند یا پاداش‌های دیگری برای ترغیب مردم به تأمین مالی یا برنامه توسعه محصول پیشنهاد میکنند.
شرکت‌ها برای بازاریابی و ارزیابی محصولات‌شان از این روش آسان می‌توانند استفاده کنند.
- سهام: سرمایه‌گذاران در ازای دریافت سهام (نه پاداش) نسبت به سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها اقدام میکنند.
حال به بررسی سه نوع دیگر از انواع سرمایه گذاری در استارتاپ ها می‌پردازیم.
4. تأمین سرمایه از طریق گرفتن وام
یکی از راه‌های تأمین سرمایه، وام است که به وام راه‌اندازی کسب‌وکار‌های کوچک معروف است و انواع مختلفی دارد که در ادامه برای شما معرفی خواهم کرد.
در نظر داشته باشید از آنجایی که استارتاپ‌ها در ابتدای کار تنها یک ایده هستند و در مورد موفقیت یا عدم موفقیت آنها به طور قطع نمی‌توان نظر داد، بنابراین در مراحل اولیه از گرفتن وام پرهیز کنید چرا که اگر در مراحل اولیه با شکست مواجه شوید، در پس دادن وام دچار مشکل خواهید شد.
انواع وام:
- وام SBA: این وام را به پشتوانه‌ی اداره کسب‌وکار‌های کوچک (SBA: Small Business Administration) می‌دهند.
- کارتهای اعتباری: در کشورهای دیگر می‌تواند یک گزینه عالی برای تأمین سرمایه استارتاپ باشد. اگر بتوانید هر ماه قسط آن را پرداخت کنید و یا اینکه تا پایان سال آن را تسویه کنید (منظور از پایان سال زمانی است که نرخ بهره اکثر کارتهای اعتباری شروع می‌شود) وام رایگانی دریافت کرده‌اید، یعنی وام بدون بهره بوده است.
- وام‌های کوتاه‌مدت: همان‌طور که از اسمش پیداست باید در طی مدت زمان کوتاهی بازگردانده شوند و بیشتر برای شرایط اضطراری که به پول نیاز دارید مناسب هستند.
5. شرکت‌های سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر (VC)
این شرکت‌ها پول قرض نمی‌دهند، بلکه سرمایه‌گذاری میکنند و در واقع سهام شرکت را می‌خرند. این را هم اضافه کنم که شرکت‌های مخاطره‌پذیر علاوه بر سرمایه، تجارب مدیریتی‌شان را نیز در اختیار استارتاپ قرار می‌دهند.
نام تعدادی از شرکت‌های مخاطره‌پذیر در ایران:
- سرآوا: سرمایه‌گذار دیجی کالا، ای نتورک، کافه بازار و آواتک
- آرمانی: سرمایه‌گذاری خطرپذیر بر روی شرکت‌های دانش‌بنیان
- شناسا: بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر بانک پاسارگاد
- لوتوس: سرمایه‌گذاری خطرپذیر متمرکز بر حوزه‌های سلامت، بیوتکنولوژی و فناوری مالی
- شریف وی سی: صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر وابسته به دانشگاه صنعتی شریف
6. شبکه‌های سرمایه‌گذاری فرشته (Angel Investor)
یکی از مهم‌ترین منابع سرمایه‌گذاری برای استارتاپ‌ها، سرمایه‌گذاری فرشته است.
در این نوع سرمایه‌گذاری، شخص از سرمایه خود برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌کند، این درحالی است که شرکت‌های مخاطره‌پذیر از سرمایه مردم استفاده میکنند. از این نوع سرمایه‌گذاران می‌توانید در مراحل اولیه شروع کارتان بهره ببرید.
خوبی که سرمایه‌گذاران فرشته نسبت به مخاطره‌پذیر دارند این است که چون سرمایه‌گذار فرشته از پول شخصی خود برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌کند پس تصمیمات برای سرمایه‌گذاری را هم خودش می‌گیرد اما شرکت مخاطره‌پذیر باید منفعت شرکت و سرمایه‌گذاران شرکت را نیز در نظر بگیرد و بعد در استارتاپ سرمایه‌گذاری کند.
تا اینجا انواع سرمایه‌گذاری در استارت آپ ها را بررسی کردیم، اگر تصمیم به سرمایه‌گذاری در راه انداری یک استارتاپ دارید بهتر است با مدل‌های سرمایه‌گذاری هم آشنا شوید.
انواع مدل های سرمایه‌گذاری
در این قسمت قصد دارم چهار تا از مهم‌ترین مدل‌های سرمایه‌گذاری را به شما معرفی کنم تا اگر می‌خواهید به عنوان سرمایه‌گذار وارد یک استارتاپ شوید، بتوانید با توجه به توضیحات تصمیم بگیرید که کدام مدل را می‌خواهید انتخاب کنید.
این دسته‌بندی‌ها براساس دانش و اطلاعات سرمایه‌گذار و مدت زمان سرمایه‌گذاری است.
1. سرمایه گذاری مستقیم
در این مدل، فرد خودش به شخصه مدیریت سرمایه‌گذاری را بر‌عهده می‌گیرد به همین خاطر به آن سرمایه‌گذاری مستقیم می‌گویند.
در این مدل از سرمایه‌گذاری اگر فرد در حوزه‌ای که قصد سرمایه‌گذاری دارد دانش و اطلاعات کافی نداشته باشد و بدون تجربه وارد این کار شود ریسک بالایی دارد و ممکن است سودی که مورد انتظار است را نتواند بدست بیاورد.
به شما پیشنهاد می‌کنم در صورتی که دانش و تجربه کافی ندارید، از روش غیرمستقیم سرمایه‌گذاری استفاده کنید، چرا که ریسک آن کمتر است.
مثال‌هایی از این مدل، سرمایه‌گذاری در بازارهای طلا، ارز و مسکن است.
2. سرمایه‌گذاری غیرمستقیم
در این نوع سرمایه‌گذاری شما سرمایه‌تان را به یک شخص می‌دهید و در نهایت سودی دریافت می‌کنید. در این مدل ریسک کمتر است اما در مقابل سود‌دهی نیز کمتر است.
3. سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت
در صورتی که تمایل دارید یک سال یا کمتر سرمایه‌گذاری کنید و به سود مورد نظرتان برسید، به این سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت گویند که البته پرریسک است.
4. سرمایه‌گذاری بلندمدت
در این روش مدت زمان سرمایه‌گذاری بیشتر از سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت است. این روش ریسک کمتری دارد و سود آن هم مسلماً بیشتر است.
سرمایه‌گذاری در استارتاپ های ایرانی
همان‌طور که می‌دانید در ایران نیز استارتاپ‌هایی داریم که در دهه اخیر خیلی موفق عمل کرده‌اند که تعدادی از آنها عبارتند از:
- سایت آپارات: این سایت در سال 1389 توسط گروه صبا ایده طراحی و تولید شده است. از آنجایی که یوتیوب در ایران فیلتر شده بود، توانست جایگزین خوبی برای آن شود. این سایت توانسته رتبه دوم الکسا در ایران و رتبه 49 جهان را کسب کند.
- دیجی کالا: دیجی کالا در سال 1385 با سرمایه شخصی 20 میلیون تومانی حمید و سعید محمدی پایه‌گذاری شده است. بزرگترین فروشگاه آنلاین در ایران است که بیش از 4، 5 میلیون بازدیدکننده در روز دارد و یکی از پرمخاطب‌ترین خرده‌فروشی‌های آنلاین در خاورمیانه است.
- علی بابا: سایت علی بابا از سال 1393 شروع به کار کرده و توانسته اعتماد مردم را به خود جلب کند و مطمئن‌ترین سایت خرید اینترنتی بلیط هواپیما، اتوبوس و قطار در کشور شود.
- سفر‌مارکت: شرکت ایرسا این سایت را راه‌اندازی کرده است که سایتی برای خرید اینترنتی بلیط و انواع تورها است و به نوعی با علی بابا به رقابت برخاسته است.
- اسنپ: اولین استارت آپ ایرانی در زمینه‌ی حمل‌ونقل است که شهرام شاهکار در سال 1393 آن را تأسیس کرد.
ایده‌ی آن را از Uber (بزرگترین شرکت تاکسیرانی دنیا) گرفته‌اند. افرادی که می‌خواهند به عنوان تاکسی فعالیت داشته باشند می‌توانند با استفاده از اپلیکیشن اسنپ اقدام به ثبت‌نام کرده و با این شرکت همکاری کنند.
کسب تجربه از بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها
تا به اینجا پنج تا از موفق‌ترین استارتاپ‌های ایرانی که نام آنها را شنیده‌اید معرفی کردم. اگر دوست دارید با راز موفقیت آنها آشنا شوید و بدانید چگونه سرمایه مورد نیاز خود را تأمین کرده‌اند، چه منبعی بهتر از پادکست کارنکن که به طور مستقیم با برخی از بنیان‌گذاران آنها گفتگو کرده است.
موفقیتی که شما از این شرکت‌ها می‌بینید یک شبه به دست نیامده است، بلکه با تلاش و پشتکار بسیار به این مرحله رسیده‌اند.
پس اگر شما هم قصد راه‌اندازی استارت‌آپ دارید و یا اینکه به تازگی استارتاپ‌تان را شروع کرده‌اید، این را بدانید که با تلاش و پشتکار موفقیت از آن شما خواهد شد و می‌توانید یک استارتاپ موفق داشته باشید.
در این نوشته به طور کامل با انواع سرمایه‌گذاری در استارتاپ ها و انواع مدل های سرمایه‌گذاری آشنا شدید. اگر قصد راه‌اندازی استارتاپ دارید و یا اینکه می‌خواهید سرمایه‌گذاری کنید، به اطلاعات دیگری هم نیاز دارید.
مطالب مرتبط با استارتاپ ها
اگر می‌خواهید بدانید که یک استارتاپ چه تفاوتی با شرکت دانش بنیان دارد، سری به مطلب زیر بزنید:
یکی از مراحل مهم راه‌اندازی استارتاپ، ثبت آن است، با خواندن مطلب زیر، مراحل ثبت استارتاپ را بشناسید:
حتماً می‌دانید که اداره استارتاپ، یک کار تیمی است اگر می‌خواهید تیم استارتاپی‌تان را تشکیل دهید ابتدا مطلب زیر را بخوانید و بعد شروع به تیم‌سازی کنید:
اگر علاقمند به فعالیت هستید اما هنوز نمی‌دانید چه استارتاپی راه بیاندازید، خوب است بدانید امروزه استارت‌آپ‌‌های حوزه‌ی گردشگری و محیط زیست بسیار مطرح و ترند هستند، برای ایده گرفتن، این دو مطلب را از دست ندهید:
در این مطلب سعی کردم انواع سرمایه گذاری در استارتاپ ها را به طور کامل برایتان بگویم، در صورتی که از این روش‌ها استفاده کرده‌اید خوشحال می‌شوم تجربیات‌تان را در قسمت کامنت‌ها برای ما بنویسید.
محصولات آموزشی