در دنیای پیچیده امروز پیدا کردن مسیر شغلی و تحصیلی یکی از بزرگترین معضل‌های افراد به خصوص نوجوانان است. واژه مشاوره تحصیلی برای بسیاری از ما واژه‌ای آشنا است. اما آیا برای رسیدن به هدف تحصیلی و شغلی خود به مشاوره تحصیلی نیازمند هستید؟
بهترین مشاوره تحصیلی کیست؟
آیا استفاده از مشاوره تحصیلی رایگان برای موفقیت شما کفایت می‌کند؟
این‌ها از جمله مهم‌ترین سوال‌هایی هستند که امروزه ذهن خیلی از دانش‌آموزان و والدین آنان را درگیر کرده است.
از سال 1402 فرایند حذف تدریجی کنکور آغاز شد و سال به سال تاثیر سوابق تحصیلی در پذیرش دانشجویان بیشتر شده است. این امر باعث شده پیچیدگی‌های فرایند کنکور و قبولی در دانشگاه بشدت افزایش یابد+.
هم چنین برخلاف گذشته و با گسترش آگاهی ،دانش‌آموزان دیگر فقط مسیر سنتی برای موفقیت تحصیلی را مدنظر نمی‌گیرند.
این دوعلت باعث شده نیاز به یک مشاور و راهنما بیش از بیش احساس شود.
به عنوان یک دبیر که در مقطع متوسطه دوم نظری تدریس میکنم، روزانه با سیلی از این دست سوالات از سوی دانش‌آموزان خود روبه‌رو می‌شوم . اکثر این دانش‌آموزان به دنبال این هستند که بهترین مسیر تحصیلی را پیدا کنند و هم چنین نحوه درست درس خواندن را جستجو میکنند.
آموزش و راهنمایی این نوع از مسائل در حوزه کار مشاوران تحصیلی است.
در این مقاله تلاش کردم بر اساس تجربه خود از تعامل با دانش‌آموزان و مشکلات و سوالات آنان به مهم‌ترین سوالاتی که یک دانش‌آموز می‌تواند در حوزه وظایف یک مشاور تحصیلی و نحوه انتخاب آن داشته باشد پاسخ بدهم.
در ادامه این مطلب شما:
- 1- با وظایف یک مشاوره تحصیلی آشنا می‌شوید.
- 2- متوجه می‌شوید آیا به مشاوره تحصیلی نیازمند هستید یا خیر.
- 3- با انواع مختلف مشاوره تحصیلی حضوری و غیر حضوری و مزایا و معایب هرکدام آشنا می شوید.
- 4- با مشاوره رایگان و وِیژگی‌های آن آشنا می‌شوید .
ودر آخر
1- وظایف یک مشاور تحصیلی:
معمولا به مشاوران تحصیلی به چشم یک برنامه‌ریز درسی نگاه میکنند.اما کار مشاوران تحصیلی فراتر از یک برنامه‌ریز درسی است. کار آنان دارای چندین بعد است و کاملا هدف‌محور است:
1- طراحی مسیر تحصیلی یا هدایت تحصیلی:
یک مشاوره تحصیلی حرفه‌ای به فرد کمک می‌کند بر اساس علایق واقعی، نقاط قوت و ضعف خود و هم‌چنین بر اساس آینده‌نگری شغلی و حرفه‌ای بهترین انتخاب‌های تحصیلی را داشته باشد.
مشاور تحصیلی در مرحله ورود به پایه دهم به دانش‌آموز کمک می‌کند تا انتخاب درستی بر اساس سلایق و توانایی خود داشته باشد. مشاوره تحصیلی با رشته‌های مختلف در مقاطع مختلف دانشگاهی،دانشگاه‌ها،شرایط پذیرش و بورسیه‌ها و آینده شغلی و.. آشنایی کامل دارد.
مشاور تحصیلی این اطلاعات را به دانش‌آموزی که به او مراجعه کرده است ارائه می‌دهد.
2- برنامه‌ریزی درسی و مدیریت زمان:
بعد از اینکه فرد تصمیمی برای آینده خود گرفت مشاوران تحصیلی بر اساس سطح درسی،نقاط ضعف و قوت، زمان‌های دردسترس و نوع هدف آن‌ها برنامه‌ای منعطف می‌نویسند.
هم‌چنین مشاوران تحصیلی به دانش‌آموزان روش‌های اولویت‌بندی دروس ،تقسیم بندی زمان مطالعه،استراحت و تفریح را برای جلوگیری از فرسودگی و افزایش بازدهی ارائه می‌دهند.
مشاوران تحصیلی هم‌چنین به طور منظم پیشرفت فرد و نحوه عملکرد فرد را می‌سنجند و بر اساس آن در صورت نیاز برنامه رو دچار تغییر میکنند.
3- پشتیبانی و رفع موانع:
مشاوران تحصیلی در صورت افت یا عدم پیشرفت تحصیلی به دنبال شناسایی مشکلات و دلایل می‌روند و بعد از یافتن دلایل، راهکارهای عملی ارائه می‌دهند.
مشاوران تحصیلی هم‌چنین با تقویت انگیزه و اعتماد به نفس به دانش‌آموزان کمک میکنند با آرامش بیشتری برنامه خود را پیش ببرند.
مشاوره تحصیلی چه چیزی نیست؟
- روانشناس نیست:
در برخی موارد ممکن است دانش‌آموزان دچار اختلالات روانی شدید باشند. در این صورت دانش‌آموز باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کند. مشاوره تحصیلی نه می‌توانند و نه صلاحیت برخورد با این گونه مشکلات را دارد.
هم چنین وظیفه مشاور تحصیلی شناخت روحیات و ویژگی‌های شخصیتی شما نیست.
- معلم نیست:
وظیفه مشاور تدریس نیست. در واقع مشاور نمی‌تواند مشکلات درسی شما را حل کنند، بلکه در صورت نیاز نحوه مطالعه را آموزش می‌دهند.
- تضمین‌کننده نیست:
هیچ مشاور تحصیلی نمی‌تواند تضمین‌کننده موفقیت باشد. مشاور تحصیلی فقط می‌تواند نقش هدایت‌گر باشد و تلاش خود فرد مهم‌ترین عامل موفقیت است.
2- آشنایی با افراد نیازمند به مشاوره تحصیلی:
تا اینجا گفتیم که مشاوران تحصیلی علاوه بر کمک به تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی می‌توانند نقش‌های دیگری ایفا کنند. اما سوالی که اینجا پیش می‌آید این است که واقعا چه کسانی نیاز به مشاوره تحصیلی دارند؟
1- افرادی که در تصمیم‌گیری به مشکل خورده‌اند:
تنوع گزینه‌های پیش‌رو باعث سردرگمی اکثر افراد از جمله دانش‌آموزان شده این مسئله به ویژه در فرایند انتخاب رشته خود را نمایان می‌کند.
یک مشاوره تحصیلی خوب ویژگی‌های گزینه‌های پیش رو را به فرد اطلاع می‌دهد، این کار باعث کمک به دانش‌آموز برای انتخاب بهتر می‌شود.
2- دانش‌آموزانی که میزان تلاشی که میکنند با نتایج آن‌ها هماهنگی ندارد:
بعضی دانش‌آموزان وجود دارند که بشدت تلاش‌گر هستند ولی نتایج خوبی نمی‌گیرند. این دانش‌آموزان ممکن است حتی در برخی انواع ارزشیابی مانند امتحانات تشریحی نتایج خوبی بگیرند اما در آزمون‌های تستی به مشکل می‌خورند.
مشکل این دانش‌آموزان معمولا در فهم مفاهیم نیست، بلکه مشکل آنان نحوه خواندن مطالب یا تکنیک‌های تست زنی است. یک مشاوره تحصیلی خوب می‌توانند کمک زیادی به این دسته از دانش‌آموزان کند.
3- دانش‌آموزانی که نمی‌توانند برنامه خود را به خوبی اجرا کنند:
بعضی از دانش‌آموزان با انگیزه زیاد برای رسیدن به اهداف درسی خود برنامه‌ریزی میکنند اما در عمل نمی‌توانند این برنامه را به درستی اجرا کنند و بعد از مدت کوتاهی برنامه خود را رها میکنند. مشکل این افراد معمولا نداشتن دانش و تجربه برای برنامه‌ریزی است.
برنامه‌ای که این افراد می‌نویسند معمولا غیرمنطقی است یا اینکه برنامه‌ای می‌نویسند که انعطاف کافی ندارد. یک مشاوره تحصیلی خوب می‌تواند با ارائه یک برنامه مناسب مشکل این دسته از افراد را حل کند.
4- دانش‌آموزانی که در برنامه ریزی تحصیلی با والدین خود دچار مشکل شده‌اند:
در برخی موارد والدین و دانش‌آموزان در انتخاب مسیر تحصیلی دچار اختلاف‌نظر می‌شوند.
معمولا والدین بر اساس تجربه و دانش خود و بر اساس مصلحت‌ها و نقطه دیدی که دارند تلاش میکنند فرزند خود را وارد مسیر تحصیلی خاصی کنند. مثلا انتخاب رشته علوم تجربی در هدایت تحصیلی پایه نهم به دهم برای ممکن شدن انتخاب رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی در ادامه مسیر.
ولی ممکن است دانش‌آموزان بر اساس سلایق و دیدی که نسبت به خود و آینده دارند مسیری دیگر را ترجیح بدهند
مشاوره تحصیلی می‌تواند این اختلاف را با قانع کردن دوطرف با دلایل منطقی حل کند.
3- انواع مختلف مشاوره تحصیلی، مزایا و معایب انها:
یکی از بزرگترین معضلات دانش‌آموزان و والدین آنان انتخاب نوع مناسب مشاور تحصیلی است. در ادامه انواع مشاوره تحصیلی را به شما معرفی کردم تا با آگاهی بیشتری بتوانید انتخاب بهتری انجام بدهید.
1- مشاوره تحصیلی حضوری:
مشاوره تحصیلی سنتی و دیدی که از مشاوره تحصیلی در ذهن اکثر ما وجود دارد مشاوره حضوری است. این نوع مشاوره تحصیلی گستره بزرگی از مشاوره تحصیلی توسط مشاوران تحصیلی مدارس، مراکز مشاوره‌ای آزاد و دفاتر شخصی مشاوره را شامل می‌شود.
در این نوع مشاوره به دلیل ارتباط مستقیم و بدون واسطه معمولا دو طرف درک مناسبی از یکدیگر پیدا میکنند
هم چنین امکان استفاده از روش‌هایی که نیاز به حضور فیزیکی فرد دارند نیز مهیا است.
چالش‌های مشاوره تحصیلی حضوری:
این نوع مشاوره تحصیلی علاوه بر فواید و برتری‌هایی که نسبت به روش غیر حضوری دارد، دارای مشکلاتی نیز هست.
هزینه مشاور تحصیلی حضوری مخصوصا در کلان‌شهرها بالا است و برای هر فردی مقدور نیست.
علاوه بر هزینه رفت‌وآمد به مرکز و اتلاف وقتی که نیز در مسیر ممکن است اتفاق بیفتد، امکان ارتباط 24 ساعته با مشاوره تحصیلی هم ممکن نیست. هم چنین در شهرها و روستاهای کوچک معمولا مشاوره تحصیلی حضوری باکیفیت در دسترس نیست.
در جدول زیر شما می‌توانید هزینه تقریبی انواع مشاوره حضوری را در سال 1404 مشاهده نمایید.
| هزینه تقریبی(هرجلسه) | محل ارائه | نوع مشاور |
| رایگان | اتاق مشاوره آموزشگاه | مشاور مدرسه |
| 120-300 هزار تومان | مراکز خصوصی معتبر | مراکز مشاوره‌ای آزاد |
| 200-500 هزار تومان | دفتر مستقل | مشاوران شخصی |
2- مشاوره تحصیلی غیرحضوری:
این نوع مشاوره دارای انواع مختلف است و در بسترهای مختلفی انجام می‌شود.
1- مشاوره تلفنی:
روشی است که سابقه طولانی در ارائه خدمات مشاوره تحصیلی دارد.
این روش معمولا هزینه کمی دارد و حتی بصورت 24 ساعته امکان دسترسی به آن وجود دارد. ولی برخلاف روش حضوری امکان ارتباط مناسب و باکیفیت و ارائه مشاوره اختصاصی وجود ندارد.
مزیت مهم مشاوره تلفنی عدم نیاز به اینترنت است.
2- مشاوره از طریق پیام رسان ها (روییکا تلگرام و…):
روشی نوپا و جدید است که معمولا هزینه پایینی دارد. در این روش با استفاده از امکاناتی که این پیام رسان‌ها در اختیار فرد می‌گذارند مشاوره تحصیلی انجام می‌شود.
در این روش مشاوره بیشتر از طریق ارسال فایل‌ها مشاوره‌ای بصورت فایل صوتی و تصویری انجام می‌گیرد.
البته در انتخاب این روش امکان اعتبارسنجی مشاوران معمولا وجود ندارد. هم چنین در صورت ایجاد اختلال در اینترنت ممکن است امکان برقراری ارتباط وجود نداشته باشد.
3- مشاوره ویدیویی:
این نوع مشاوره از طریق برنامه‌هایی مثل اسکای‌روم و گوگل میت بصورت برخط انجام می‌شود.
این روش بیشترین شباهت رو به مشاوره تحصیلی حضوری دارد و بیشتر مزیت‌های آن را نیز دارد. البته در این روش معایب روش حضوری مانند عدم دسترسی در شهرهای کوچک و هزینه‌های جانبی وجود ندارد. ولی در صورت ایجاد مشکل در اینترنت این روش نیز دچار مشکل می‌شود.
هزینه‌های این روش متغیر است.
نکاتی برای انتخاب هوشمندانه مشاوره تحصیلی آنلاین:
- اعتبارسنجی کنید
مشاوران آنلاین باید شناسه سازمان نظام مشاوره کشور را داشته باشند. هم‌چنین از کانال‌ها وصفحات عمومی فقط به عنوان منبعی برای کسب اطلاعات اولیه استفاده کنید نه بیشتر.
- میزان هزینه‌کرد خود را مدیریت کنید
معمولا هزینه مشاوره آنلاین 30 الی 40 درصد کمتر از مشاوره حضوری است. قبل از آغاز کار با مشاوره انلاین یا حضوری، می‌توانید با پرس و جو هزینه حدودی برای مشاوره تحصیلی موردنظر را بفهمید.
- زیرساخت‌های خود را بسنجید
ممکن است سرعت اینترنت در محل زندگی شما پایین باشد، در این صورت مشاوره آنلاین شاید گزینه مناسب نباشد. اگر در مکانی زندگی می‌کنید که به مشاوره تحصیلی مناسب دسترسی ندارید بهتر است مشاوره آنلاین را امتحان کنید.
- مهم تخصص و عملکرد است نه روش
برای انتخاب مشاور عملکرد و سابقه مهم‌ترین فاکتور است. مشاور تحصیلی که عملکرد مناسبی ندارد را حتی در صورت پایین بودن هزینه یا مناسب بودن روش دسترسی انتخاب نکنید.
4- مشاوره رایگان تحصیلی، فرصت‌ها و معایب:
برخی از دانش‌آموزان، بنا به دلایل متعددی ترجیح می‌دهند برای استفاده از خدمات مشاوره‌ای هزینه‌ای پرداخت نکنند. این دسته از افراد می‌توانند از روش مشاوره تحصیلی رایگان استفاده کنند.
روش‌های دسترسی به مشاوره رایگان:
در جدول زیر به تفضیل می توانید روش‌های مختلف دسترسی به مشاوره رایگان را مشاهده کنید.
| معایب | چه خدماتی ارائه می‌دهند؟ | نام منبع |
|---|---|---|
| تراکم جمعیت استفاده از شاخص‌های ثابت و قدیمی | جلسات گروهی و شخصی ماهانه تست‌های استعداد سنجی | مدارس دولتی |
| فقط در برخی مناطق انجام می‌پذیرند زمان برگزاری ثابتی ندارند | کارگاه‌های انتخاب رشته محله‌محور مشاوره‌های تحصیلی موردی | پویش‌های مردمی |
| پاسخ‌های کلیشه‌ای ساعت پاسخگویی محدود | خط مشاوره 1480 اپلیکیشن شاد | سامانه‌های دولتی |
| معمولا فقط به سوالات در حوزه رشته‌های همان دانشگاه پاسخ داده می‌شود | در روزهای درباز دانشجویان به انواع سوالات پاسخ می‌دهند | دانشگاه‌های دولتی |
معایب مشاوره رایگان در ایران
- مشاوره رایگان= مشاوره غیر تخصصی
بسیاری از خدمات رایگان مشاوره تحصیلی رایگان توسط افراد غیرمتخصص یا کم‌تجربه ارائه می‌شود.
- زمان محدود
معمولا زمان این جلسات بسیار محدود است . این نوع مشاوران بصورت تخصصی به بررسی مشکلات شما و ارائه راه‌حل نمی‌پردازند.
- مشاوره رایگان= شکار مشتری
درصد زیادی از برنامه‌های مشاوره تحصیلی رایگان صرفا روشی برای ترغیب شما برای استفاده از خدمات غیررایگان است. معمولا در این جلسات با ایجاد نیاز کاذب در دانش‌آموز به او تلقین میکنند که بدون استفاده از خدمات مشاوره تحصیلی با هزینه بالا شانسی برای موفقیت ندارد.
- عدم پشتیبانی
خدمات مشاوره تحصیلی رایگان معمولا شامل هیچ پشتیبانی نیستند.
کاربرد‌های مشاوره رایگان:
با روش‌هایی می‌شود از مشاوره رایگان نیز استفاده مناسبی کرد.
- سوالات تخصصی بپرسید
بجای پرسیدن سوال‌های کلی ،سوالات تخصصی بپرسید، مثلا برای قبولی در رشته پزشکی چه ترازی در هر درس نیازدارم.
- از مشاوره تحصیلی رایگان برای بخش‌های خاصی از برنامه تحصیلی استفاده کنید
مثلا دریافت لیست رشته های اشباع شده از خط مشاوره 1480، یا شرکت در کارگاه‌های مدیریت استرس در فرهنگ‌سراها.
- مشاوره رایگان را با مشاوره غیررایگان ترکیب کنید
برای کاهش هزینه‌ها می‌توانید بجای استفاده کامل از یک مشاوره تحصیلی غیررایگان در همه امور از ترکیب مشاوره رایگان+غیررایگان استفاده کنید. در این روش برای مسایل جزئی مثل دریافت تحلیل کارنامه از سامانه‌های رایگان استفاده کرده و برای تصمیم‌های حیاتی از مشاوره غیررایگان استفاده کنید.
5- هوش مصنوعی، آینده آن و نقشی که می‌تواند به عنوان مشاوره تحصیلی داشته باشد:
یکی از انقلاب‌های فناوری در سال‌های اخیر ورود و استفاده عمومی از هوش مصنوعی بوده است. این فناوری، صنعتی نوپا که با سرعت حیرت‌آوری به سرعت در حال گسترش است.
سوالی که اینحا مطرح می‌شود این است که آیا می‌شود از هوش مصنوعی به عنوان یک مشاور تحصیلی استفاده کرد؟
1- مزایای هوش مصنوعی به عنوان مشاوره تحصیلی:
- مشاوره 24/7
هوش مصنوعی همیشه و در هر زمانی در دسترس است. شما می‌توانید ساعت 2 شب هم به این ابزار دسترسی داشته باشید.
- توصیه‌های شخصی
هوش مصنوعی ابزاری است که بر اساس پیش‌فرضی که شما به آن می‌دهید مطلب ارائه می‌دهد. این ابزار به عنوان یک ماشین تمام جزئیاتی که به آن می‌دهید را بررسی می‌کند.
- شناسایی سریع مشکلات
هوش مصنوعی تمامی اختلالاتی که در مسیر شما ممکن است رخ دهد را به سرعت شناسایی می‌کند، برخلاف عامل انسانی که ممکن است دچار سهل‌انگاری شود.
2- هوش مصنوعی و چالش‌هایی که باید ببینیم:
- هوش مصنوعی یک ماشین است
هوش مصنوعی به عنوان یک ماشین توانایی بررسی متغیرهای احساسات، اضطراب و بی‌انگیزگی را ندارد. پاسخ‌هایی که هوش مصنوعی ارائه می‌دهد معمولا بر اساس داده‌هاست نه تجربیات انسانی.
- هوش مصنوعی هنوز نوپا است
هوش مصنوعی هنوز صنعتی نوپا محسوب می‌شود و در برخی موارد مشاهده شده که پاسخ‌های نامرتبط می‌دهد.
هوش مصنوعی نمی‌تواند داده‌های خیلی سنگین را به درستی بررسی کند این مشکل در هوش مصنوعی‌های رایگان بشدت واضح است (در کشور ما دسترسی به هوش مصنوعی غیر رایگان دارای مشکلاتی است).
- هوش مصنوعی توانایی پیگیری ندارد
شاید مهم‌ترین ضعف هوش مصنوعی عدم توانایی پیگیری است. هوش مصنوعی نمی‌تواند شما را بازخواست کند و توضیح بخواهد.
3- کاربرد هوش مصنوعی برای دانش‌آموزان:
در حال حاضر می‌توان گفت هوش مصنوعی برای پاسخ سریع به مشکلات جزئی و حل تمرینات موردی می‌تواند مفید باشد. هم‌چنین می‌توان از آن به عنوان یک دستیار برای برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت استفاده کرد. ولی آیا جای مشاور تحصیلی خبره را می‌گیرد؟
پاسخ در حال حاضر خیر است.
هوش‌های مصنوعی مخصوصا نسخه‌های رایگان که در دسترس ما ایرانی‌ها وجود دارند هنوز دارای ضعف‌های جدی هستند. بهتر است تصمیمات حیاتی مثل انتخاب رشته و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت با کمک مشاوران تحصیلی خبره انجام شود.
کلام آخر:
استفاده از مشاوره تحصیلی در اکثر موارد می‌تواند نقش مثبتی در مسیر شغلی و تحصیلی ایفا کند. البته باید دقت کنید که آیا اصلا به مشاوره نیاز دارید یا خیر؟ و چه نوع مشاوره‌ای مناسب شما است.
اگر در ابتدای مسیر شغلی و تصمیم‌گیری برای آینده تحصیلی خود هستید بهتر است اول خودتان را بشناسید. این خودشناسی شامل شناخت روحیات و توانایی و ضعف‌های شما است. در واقع می‌توانید بفهمید برای چه کاری بهتر هستید.
بعد از اینکه علاقه و توانایی خود را فهمیدید می‌توانید از یک مشاوره تحصیلی یا هر نوع مشاوره دیگری برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنید.
البته این خودشناسی به راحتی بدست نمی‌آید.
شما با کسب تجربه‌های مختلف و تحلیل درست آنان می‌توانید تا حدودی به آن دست یابید.
تست‌ها و آزمون‌های معتبر و علمی وجود دارند که می توانند در تحلیل این تجربه‌ها و شناخت بهتر خودتان به شما کمک کنند. در لینک زیر می‌توانید با انواع این تست‌ها آشنا شوید.
در این قسمت نیز لینک مسقیم 4 تا از معتبرترین آزمون‌های خودشناسی و شناخت علاقه و توانایی شغلی قرار داده شده است. این آزمون‌ها برای شما کاملا بصورت رایگان هستند.
البته دقت کنید که هیچکدام از این تست‌ها نمی‌توانند به طور کامل شخصیت شما را تعیین کنند.
در آخر شما باید با قدرت تفکر و تجربه خود به خودشناسی برسید.
در این مقاله تلاش کردم به سوال‌ها و ابهام‌های شما درخصوص انتخاب مشاوره تحصیلی مناسب
پاسخ بدهم. اگر نظر یا پشنهادی دارید لطفا برای ما کامنت بگذارید.
محصولات آموزشی
1 دیدگاه برای “راهنمای جامع انتخاب مشاور تحصیلی – آیا به مشاوره تحصیلی نیاز دارم؟ ”
باسلام
جامع و عالی
پیشنهاد میکنم برای مشاوره های ویدیویی یا تلفنی به علت محدودیت زمانی حتما لیستی از سوالات کلیدی و نقشه راه تهیه کرده باشید.موفق باشید