معرفی گرایش بهینه سازی سیستم ها مهندسی صنایع

توی این مطلب قصد داریم به معرفی گرایش بهینه سازی سیستم ها بپردازیم، گرایشی که امروزه برای خیلی از دانشجویان مهندسی صنایع که قصد ادامه تحصیل در مقطع ارشد رو دارند چالش برانگیز به حساب میاد؛ شاید چیزی که شما رو به این صفحه آورده تردید بین انتخاب گرایش‌های پیش روتون هست و یا شاید مردد هستید که آیا گرایش بهینه سازی سیستم ها با روحیات شما سازگاری داره یا نه؟ شاید هم با خودتون در حال نبرد هستید!!! که با توجه به این که این گرایش توی اکثر دانشگاه‌هایی که در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی صنایع دانشجو می‌پذیرند، تدریس میشه، مبادا از دانشجو‌ها اشباع شده باشه و بازار کار این گرایش رو به مرز سرریز شدن رسونده باشه؛ پس اگه درگیر چنین مسائلی هستید خوندن مطلب ما حتماً براتون مفید خواهد بود.

بعد از خوندن این مطلب چه نگرش‌هایی در شما ایجاد خواهد شد؟

سعي داریم كه يك ديد كلي از مطالب زير خدمتتون ارائه بدیم: (باشد كزين ميانه يكي كارگر شود.!!!)

• به طور كلي توي گرایش بهینه سازی سیستم ها چه مسائلي مطرح هست و اين گرايش به چه چيز‌‌هايي مي‌پردازه.
• گرایش بهینه سازی سیستم ها كدام نوع از روحيات و خصوصيات فردي رو مي‌طلبه.
• بازار کار مهندسی صنایع گرایش بهینه سازی سیستم ها در چه وضعيتي قرار داره.
• شكاف‌ های گرایش بهینه سازی سیستم ها معطوف به كدوم جزء از اين گرايش هستند و يك فرد فعال در اين رشته امكان ايجاد چه نوآوري هايي رو داره.
• و خيلي چيز هاي باحال ديگه كه مرتبط به معرفی مهندسی صنایع گرایش بهینه سازی سیستم ها هستند.

پس با ما همراه باشيد!!!

مسائل مطرح در گرايش بهينه سازي سيستم ها و كليات اين گرايش

چه عكس آشنایی، بنظرتون این عكس شما رو یاد چی میاندازه؟ آفرین! درود بر شما! قضیه حمار…

خب شاید براتون سؤال پیش اومده باشه كه این قضیه چه ربطی به گرایش بهینه سازی سیستم ها داره؟

اگه کمی دقت كنید متوجه می‌شید كه این الاغ زبون بسته به فطرت خودش رجوع كرده تا در مورد كوتاه‌ترین مسیر رسیدن به علف راهنمایی بگیره!!!

این به معنای واقعی كلمه یعنی بهینه سازی؛ البته ناگفته نمونه كه اگه سر راه این چارپای باهوش مانعی قرار بدین با تغییر مسیر كوتاهی هم‌چنان سعی در رسیدن به غذای مطلوب خودش رو داره.

پس بهینه سازی صرفاً به معنای انتخاب ایده‌آل ترین حالت ممكن نیست بلكه انتخاب بهترین گزینۀ روی میز باتوجه به محدودیت‌های موجوده.

توی این مثال متوجه شدیم كه گرایش بهینه سازی سیستم‌ها یك گرایش ذاتیه!!! و می‌تونه توی ساده ترین مسائل و مفاهیم دنیای اطراف ما كاربرد داشته باشه.

نیاز دنیای روز به گرایش بهینه سازی سیستم ها

در دنیای امروز تمامی ارگان‌ها، سازمان‌ها، شركت‌ها، پروژه‌ها، انسان‌ها و… به دنبال بهبود بخشیدن به شرایط‌‌ و وضع موجودشون هستند، كه حالا این بهبود می‌تونه توی موضوعات مختلف خودش رو نشون بده.

از كاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری یك شركت گرفته تا انتخاب بهترین ترتیب برای رفتن به نونوایی، سوپری و میوه‌فروشی محل به منظور كاهش زمان خرید.

در اصل ما در گرایش بهینه سازی سیستم ها به دنبال میل به سمت ماكسیمم‌ها و مینیمم‌ها هستیم؛ حالا توی این مسیر اگه دقیقاً به خود این اهداف هم برسیم كه فبها المراد.

واقعاً براتون اتفاق نیفتاده؟ كه:

• تاكسی درخواستی شما از آژانس، دیر به دنبالتون بیاد،
• ساعت‌های زیادی رو توی انواع و اقسام صف‌ها منتظر مونده باشید،
• درگیر بین دو یا چند انتخاب پیشنهادی باشید،
• و …

یا واقعاً نشنیدید؟ كه:

• فلان شركت محصولات باكیفیت اما در عین حال به صرفه‌ای تولید می‌كنه،
• فلان خودرو ساز خارجی، ماشین‌های فوق كم مصرف می‌سازه،
• فلان خدمت دهنده، در زمان به شدت كوتاه غیرقابل باوری خدمات ارائه میده،
• و …

اگه اتفاق افتاده یا شنیدید بدونید كه گرایش بهینه سازی سیستم‌ ها از ساده ترین این دست مسئله ها تا پیچیده‌ترین‌شون رو فیتیله پیچ می‌كنه و از نگاه جدید و ساختاریافته ای به دنبال حل‌شون هست.

این رو هم توی پرانتز خدمت‌تون عرض كنم كه این گرایش كمك های شایانی هم به بقیۀ رشته ها كرده، از رشته‌های مهندسی مختلف تا پزشكی و چه و چه و چه.

گرایش بهینه سازی سیستم ها ، تخصصی کاربردی در دیگر گرایش ها

اجازه بدید یه پایی هم توی كفش بلبلان خوش الحان بكنم!!! و از فراگیری بهینه سازی توی حوزۀ مهندسی صنایع بیشتر براتون بگم:

اگه از اهالی موسیقی سنتی باشید و اندك مقداری توی این زمینه عمیق شده باشید حتماً شنیدید كه اساتید موسیقی بر این باورند كه حتی با وجود دستگاه‌های موسیقی و گوشه‌های فراوان توی این دستگاه‌ها می‌تونیم كل موسیقی سنتی ایرانی رو یه جورایی جزو دستگاه شور حساب كنیم.

دستگاه شور توی مثال بالا می‌تونه مصداق خوبی از گرایش بهینه سازی سیستم ها در مهندسی صنایع باشه، از شور و شیرینش كه بگذریم! لبّ كلامم اینه كه اگه به بقیه گرایش‌های مهندسی صنایع هم سری بزنید و در مورد دغدغه‌هاشون یه مقدار مطالعه كنید متوجه می‌شید كه اون‌ها هم با استفاده از تكنیك‌های بهینه سازی دارند یه چیزی رو یه جایی بهبود میدن و به فكر بهینه سازیش هستند.

در اصل بقیۀ گرایش‌های مهندسی صنایع هم تقریباً استفاده‌ی زیادی از گرایش بهینه سازی سیستم ها می كنند اما به صورت تخصصی روی مسائل خودشون زوم هستند؛ یعنی این كه در یك سری موضوعات خاص بهینه سازی رو به كار می‌گیرند.

پس تا اینجای مطلب رسیدیم به این كه اگه جایی حرف از بهبود، به میان اومد بهینه سازی یا پاش وسطه یا می‌تونه بیاد وسط!!!

روحیات متناسب با گرایش بهینه سازی سیستم ها در مهندسی صنایع

به به!!! یكی از بخش‌های خوشمزۀ😋 بحث ما همین قسمت روحیات متناسب با گرایش بهینه سازی هست.

می‌خوایم ببینیم كه اصلاً ما به درد این رشته می‌خوریم یا نه؟

اول باید خدمت‌تون عرض كنم كه جواب این سؤال رو خودتون باید پیدا كنید و ما فقط می‌تونیم شما رو راهنمایی كنیم تا راحت‌تر به نتیجه برسید؛ چون تنها فردی كه شما رو خوب خوب میشناسه خود شما هستید.

در انتخاب گرایش، حتماً جواب سؤال بالا رو پیدا کنید چون احتمالاً شغل آیندهٔ شما مرتبط به رشته‌تون هست.

وقتی شما با شغلی درگیر هستید که به اون علاقه‌ای ندارید درگیر فرسودگی شغلی خواهید شد.

گرایش بهینه سازی سیستم ها ، گرایشی با دغدغهٔ بهبود

از قدیم گفتند سری رو كه درد نمی‌كنه… چی؟؟؟ دقیقاً درسته، دستمال نمی‌بندند، اما سری كه درد می‌كنه رو چی؟؟؟

ما در گرایش بهینه سازی سیستم ها به دنبال سر‌هایی هستیم كه درد می‌كنند تا دورشون دستمال ببندیم؛ كه البته این نتیجه حاصل نمی‌شه مگر با داشتن دیدگاهی متفاوت.

خب بریم ببینیم كه منظور چیه.

• اگه بخوام خیلی ساده و خودمونی بگم، شما باید روحیه‌ای دغدغه‌مند داشته باشید؛ دغدغه هایی مختوم به بهبود و تغییر.
• اگه شما در ساده ترین روزمرگی‌های زندگی‌تان به دنبال كشف ساختار‌ها و روش‌هایی جدید به منظور ایجاد بهبود یك هدف هستید با احتمال بسیار خوبی روحیۀ مناسب تحصیل در این گرایش رو دارید.

 مثلاً من توی دوران مدرسه‌ام فكر می‌كردم كه اگه قراره لباس‌هام رو روی همدیگه به چوب لباسی آویزون كنم اول شلوارم رو آویزون كنم یا پیراهنمو!!! به هدف این‌ كه فردا صبح در كم‌ترین زمان ممكن مهیای رحیل به مدرسه شوم!!!

و شاید خیلی از شماها مثال‌هایی از این دست دارید:

مثلاً این كه وقتتون كمه و دنبال راه حلی هستید كه به شما كمك كنه تا چندتا كار رو همزمان انجام بدید،

 یا این كه چجوری بین چند نفر یه چیز محدود رو طوری تقسیم كنید كه همشون راضی باشن؛

و هزاران مثال دیگه.

محدودیت ها در گرایش بهینه سازی سیستم ها

توی بهینه سازی شما می‌دونید كه محدودیت‌هایی كار رو برای رسیدن به هدف سخت می‌كنند اما هم‌چنان به دنبال مسیری هستید كه هم به هدف نزدیك شوید و هم محدودیت‌ها‌تون شاكی نشوند.

گاهی اوقات در حین حل مسائل، محدودیتی كه وجود نداره رو اضافه می‌كنیم و از این دیدگاه هم یك نیم‌نگاهی به مسیر حل‌های احتمالی می‌اندازیم، پس امكان داره سری كه درد نمی‌كنه رو هم دستمال‌پیچ كنیم.🥴

کاربرد گرایش بهینه سازی سیستم ها در انواع حوزه‌ها

یك ویژگی خوب مهندسی صنایع كه در گرایش بهینه سازی هم به خوبی مشهوده اینه كه معطوف به یك حوزه خاص نمی‌شه و شما می‌تونید كاربردش رو در انواع حوزه‌ها ببینید و استفاده كنید.

• این موضوع ایجاب می‌كنه كه شما روحیه‌ای جستجوگر داشته باشید و علاقه‌مند به فعالیت در زمینه‌های غیر یكسان باشید.

 مثلاً ممكنه امروز شما بهینه سازی رو در یك صنعت شیمیایی مطرح كنید و فردا در صنعتی غذایی؛ پس همواره باید آغوش خودتون رو برای یادگیری در زمینه‌های گوناگون باز نگه دارید.

بهینه سازی سیستم ها ، گرایشی محکوم به به‌روز بودن

• یكی از مهم‌ترین خصوصیات مهندسین صنایع موفق در گرایش بهینه سازی سیستم ها به روز بودن اونهاست.

شما باید به روز باشید تا بتونید دغدغه‌های جدید رو مطرح و به حلشون بپردازید.

برای مثال به محض شیوع بیماری كرونا پژوهشگران بسیار زیادی شروع به طرح مسئله‌هایی جذاب توی این زمینه و حل اون مسئله‌ها كردند؛ از نحوۀ‌ توزیع بهینۀ اقلام بهداشتی تا تخصیص بهینۀ امكانات موجود.

پس اگه به روز بودن و تنوع رو دوست دارید و به دنبال كشف دغدغه هایی مؤثر در جهت بهبود هدفی و حل این دغدغه‌ها هستید به گرایش بهینه سازی سیتستم ها در مهندسی صنایع هم فكر كنید.

البته همون طور كه بالاتر هم گفتم بهینه سازی تقریباً در تمامی گرایش‌های صنایع كاربرد داره و اگه شما مهندسی صنایع را انتخاب كرده اید كمی دور از ذهنه كه با گرایش بهینه سازی احساس همزاد پنداری نداشته باشید!!!

گرایش بهینه سازی گرایشی كاربردی در هر دو عرصۀ بازار كار و پژوهش‌های آكادمیك

گرایش بهینه سازی سیستم ها شما رو محدود به تئوری محض و یا برعكس، یعنی عمل و كار محض نمی كنه.

 شما به انتخاب خودتون و متناسب با علایق و سلایق شخصی میتونید توی هر كدوم از این عرصه ها فعالیت داشته باشید و مسیر آیندۀ خودتون رو بسازید، حتی میتونید تلفیقی از این دو رو استفاده كنید.

به دلیل گستردگی و فراگیری این گرایش، دریای پهناوری از دنیای آكادمیك رو در پیش رو خواهید داشت؛ و به دلیل تاثیر به سزای این گرایش در بهبود شرایط در عمل و زمینه های كار شده و حتی كار نشدۀ این گرایش هم با اقیانوسی از فیلد‌های عملی مواجهید.

گرایش بهینه سازی سیستم ها گرایش خانم هاست یا آقایان؟

شاید با توجه به جنسیت‌تون براتون سؤال پیش بیاد كه آیا گرایش بهینه سازی سیستم ها به دردم می‌خوره یا نه؟

باید بهتون این خبر خوب رو بدم كه شما بدون هیچ ترسی می‌تونید این گرایش رو انتخاب كنید و به اهداف‌تون برسید، فارغ از این كه خانم باشید یا آقا.

اگه یه نگاه كلی هم داشته باشید متوجه خواهید شد كه صرف رشتۀ مهندسی صنایع در مقطع كارشناسی هم شما رو به لحاظ جنسیت تفكیك نمی‌كنه و می‌تونید آزادانه انتخابش كنید.

آیا گرایش بهینه سازی سیستم‌ ها گرایش دشواری است؟

مشخصاً سختی و آسانی هر كاری بسته به افراد مختلف تفاوت هایی داره؛ و این شما هستید كه تعیین می كنید كاری برای شما سخت یا سهل باشه.

مثلاً شاید مسائلی كه در مباحث ریاضی جزو مسائل میان رده از نظر دشواری هستند برای شما بسیار سخت و زننده باشه اما برای كسی كه علاقه‌مند به این رشته هست و در این زمینه كار كرده به راحتی قابل پذیرش و لذت بخشه.

اما با وجود همۀ این تفاسیر می‌شه گفت كه گرایش بهینه سازی سیستم ها نسبت به بقیۀ گرایش ها تخصصی تر بوده و در نتیجه دشواری های خاص خودش رو هم داره، اما با علاقه و پشتكار قطعاً به راحتی از پسش بر خواهید اومد.

در كنكور كارشناسی ارشد هم سؤالات این گرایش نسبت به دیگر گرایش‌ها، بیشتر از دروس تخصصی هستند.

شباهت دروس گرایش بهینه سازی به درس تحقیق در عملیات دوران كارشناسی

مدل‌سازی‌های ریاضی نقش چشم‌گیری در كار و تحصیل در گرایش بهینه سازی سیستم ها دارند؛ و شما باید تلاش كنید كه مدل‌ساز خوبی باشید.

مدل‌سازی‌‌های گفته شده رو به دفعات زیاد توی درس تحقیق در عملیات دیدید و می‌شه گفت دروس گرایش بهینه سازی سیستم ها اكثراً در زمینه تحقیق در عملیات هستند.

هر چند این نكته هم گفتنیه كه خیلی از واحد‌های دیگۀ مهندسی صنایع هم كه در دوران كارشناسی خوندید یا خواهید خوند، همون درس تحقیق در عملیات هستند اما با نام های متفاوت‌تر، مثلاً برنامه ریزی حمل و نقل، برنامه ریزی تولید و …

بازار كار مهندسی صنایع گرایش بهینه سازی سیستم ها

جدید بودن رشته مهندسی صنایع نسبت به دیگر رشته‌ها باعث شده كه بازار كار این رشته پر از پتانسیل باشه.

به علاوه این كه این رشته و گرایش‌هایش، از نظر ارتباط با دیگر رشته‌ها و زمینه های كاری، انعطاف بسیار خوبی نشان داده اند؛ كه خب این انعطاف قطعاً كمك زیادی به پویایی بازار كار این رشته می‌كنه.

و اما…

بازار كار گرایش بهینه سازی سیستم ها…

قبلاً هم اشاره كردم كه شما به هر سازمان، شركت، كارخانه و… دیگری سر بزنید اگه دید صنایعی داشته باشید متوجه می‌شید كه می‌شه یه چیزایی رو بهبود داد.

 در نتیجه همیشه و همه جا بازار كار گرایش بهینه سازی سیستم ها وجود داره مشروط بر این كه شما واقعاً یك بهینه ساز و مهندس صنایع خوب و كار بلد باشید كه خب این مهم هم به راحتی با تلاش و كار ممتد به دست آوردنیه.

در ضمن اگه هر مسئله، كار، استارت‌آپ یا هر چیز جدید دیگه هم پاش رو به عرصۀ وجود بذاره شما می‌تونید توی اون، بازار كار رشته بهینه سازی سیستم ها رو پیدا كنید.

پس این گرایش از لحاظ بازار كار نگرانی خاصی نداره البته تكرار كنم به شرط این كه شما كارتون رو به خوبی یاد گرفته باشید.

آینده شغلی مهندسی صنایع گرایش بهینه سازی سیستم ها

خوشبختانه در رشته مهندسی صنایع و گرایش بهینه سازی سیستم ها شكاف‌های بكر و كشف نشدۀ خیلی زیادی وجود داره.

اگه یه ذره دقت كنید می‌تونید با استفاده از خلاقیت خودتون كار‌های زیاد و پول‌سازی توی این حوزه انجام بدید.

مثلاً یكی از این نقاط كه به تازگی شروع به رشد و اهمیت شایانی رو متوجه خودش كرده بهینه سازی سیستم سلامت هست كه چند سالیه به عنوان گرایشی مجزا توی بعضی از دانشگاه‌ها داره دانشجو می‌گیره.

به قول استادمون بیمارستان ها فقط به یك دلیل از بی مدیریتی نابود نمی‌شن، اون دلیل هم اینه كه پزشك‌ها آدمای باهوشی هستند و تقریباً اجاز ندادند كه تا به حال این اتفاق بیفته.

اما ادارۀ یك بیمارستان به روش تخصصی و مخصوص خودش مسلماً نتیجه‌ای با اختلاف، بهتر از نتیجۀ فعلی داره.

كارهایی كه بهینه سازی توی این زمینه انجام داده به شدت قابل تحسین و ستایشه.

• بهینه سازی شیفت بندی كاركنان
• تخصیص بهینه تخت و اتاق به بیماران
• كاهش هزینه‌های مصرفی
• كاهش مدت زمان كارهای جاری
• و …

از این دست تغییرهای ایجاده شده توسط بهینه سازیه.

در ضمن در بدایت این امر حتماً مخالفت‌ها و بی اعتمادی‌هایی از سمت كادر بیمارستان نسبت به مهندسین صنایع وجود داشته كمااینكه من بسیار شنیدم، اما گذر زمان و نتیجه های فوق العادهٔ این گرایش، بی‌اعتماد‌ی‌ها رو تبدیل به اعتماد و مخالفت‌ها رو تبدیل به موافقت‌ها كرد.

البته كه شكاف‌های زیاد این چنینی رو در محیط دور و برتون خواهید دید كه بهشون در آیندۀ نه چندان دوری پرداخته می‌شه، و این اصلاً دور از ذهن نیست كه اولین پردازنده شما باشید!!!

فعالیت‌های فوق برنامه ای كه در گرایش بهینه سازی سیستم ها شما رو متفاوت از دیگران می كنه

اگه می‌خواید در گرایش بهینه سازی سیستم ها خاص‌تر از بقیه عمل كنید، عمل كردن به نكات زیر نه تنها خالی از لطف نیست كه الطاف زیادی رو نصیب شما می كنه:

• یادگیری نرم‌افزار‌ها و برنامه‌نویسی‌های مرتبط با علاقۀ شما نسبت به یك حوزۀ كاری، در حین تحصیل در این گرایش
• مطالعه مقالات و پیگیری فعالیت‌های به‌روز انجام شده در جهان در حوزۀ فعالیت مورد علاقه شما
• تعامل و ارتباط پیوسته با دیگر افرادی كه در این زمینه مشغول به فعالیت هستند.

پ ن 1: اگه مقالاتی كه مطالعه می‌كنید، موردهای مطالعاتی (case study) باشند نه تئوری محض بیشتر كمك كننده هستند.

پ ن 2: نكات فوق تنها مختص گرایش بهینه سازی سیستم ها نیست، بلكه توی بقیه رشته‌ها و گرایش‌ها هم می‌تونه شما رو یاری كنه.

برای یادگیری رضایت بخش و پر‌انرژی مسائل بالا و هر مسئلۀ دیگه ای هم می‌تونید این مطلب رو مطالعه كنید، بدون شك دیدگاه جدیدی نسبت به یادگیری در شما ایجاد می‌كنه.

در نهایت از شما بسیار بسیار سپاس‌گزار هستم كه مطلب رو خوندید و با ما همراه شدید امیدوارم تونسته باشم كمكی هر چند كم به شما كرده باشم.

هم چنین خوشحال می‌شیم که نظرات خودتون رو برای راهنمایی بقیه و کمک به ما بنویسید و اگه سؤالی در این زمینه دارید بپرسید. مؤید و سربلند باشید😉