آیا شما هم جزء افرادی هستید که هیچ‌وقت در مکان‌های جدید گم نمی‌شوند و به راحتی می‌توانند مسیر برگشت خود را تشخیص دهند؟ اگر جواب شما مثبت است، باید بگوییم شما احتمالاً «هوش تصویری فضایی» بالایی دارید. هوش تصویری فضایی به شما کمک می‌کند همه چیز را در ذهنتان تجسم کنید. افرادی که این هوش در آن‌ها غالب است، حافظهٔ دیداری فوق‌العاده‌ای داشته و چهره‌ها را به خوبی به یاد می‌سپارند.
هوش تصویری (هوش تصویری تجسمی، هوش فضایی مکانی، هوش فضایی دیداری) توسط هوارد گاردنر در نظریهٔ هوش‌های چندگانه ارائه شده است. گاردنر معتقد است که هوش چند بعد دارد و تنها به وسیلهٔ یک تست ضریب هوشی ساده نمی‌توان آن را سنجید.
برای اینکه تست هوش تصویری فضایی گاردنر را انجام دهید و در مورد این نظریه بیشتر بدانید، می‌توانید با کلیک کردن روی دکمهٔ زیر، به مطلب تست هوش گاردنر مراجعه کنید:
در این مقاله با هوش دیداری فضایی گاردنر آشنا خواهیم شد و می‌خوانیم:
- هوش فضایی چیست؟
- هوش تصویری چه کاربردی در زندگی ما دارد؟
- ویژگی هوش تصویری فضایی چیست؟ (افراد با حافظه تصویری چه ویژگی هایی دارند؟)
- برای تقویت هوش تجسمی فضایی چه فعالیت‌هایی وجود دارد؟
- چه شغلی مناسب هوش تصویری فضایی است؟
- کدام افراد در تاریخ به دلیل هوش تصویری بالای خود معروف شده‌اند؟
هوش تصویری فضایی چیست؟
«هوش تصویری فضایی» (Visual Spatial Intelligence) یکی دیگر از هوش‌های هشتگانه در نظریهٔ گاردنر است. این هوش مرتبط با تجسم فضایی و حافظهٔ تصویری است.
افرادی که هوش تصویری فضایی دارند می‌توانند اشکال و تصاویر سه‌بعدی را در ذهن تجسم کنند. آن‌ها بسیار ریزبین هستند، مهارت‌های دیداری فوق‌العاده‌ای دارند و قادر به تشخیص اجسام در فضا هستند.
با اینکه این هوش بیشتر دربرداردهٔ توانایی‌های دیداری فرد است، اما توانایی تشخیص تصویر، تجسم آن در ذهن، شناسایی ابعاد آن و ارتباط دادن آن‌ها به یکدیگر همگی در هوش تصویری فضایی گنجانده شده‌اند.
از این هوش به عنوان «توانایی تصویرسازی ذهنی» هم یاد شده است. مثلا فرض کنید یک طبیعت‌گرد در جنگل گم شده است. او برای پیدا کردن مسیر خود از قطب‌نما و نقشه استفاده می‌کند و مسیر رسیدن به مقصد را در ذهنش تجسم کرده و به راه می‌افتد.
هوش تصویری فضایی چه کاربردی دارد؟
خب تا اینجا تا حدودی فهمیدیم که هوش فضایی تجسمی چیست. اما بیایید ببینیم هوش تصویری چه نقشی را در زندگی ما بازی می‌کند؟
نه به GPS!
اگر هوش تصویری بالایی دارید، می‌توانید با GPS خداحافظی کنید!
شما معمولاً در مکان‌های جدید گم نمی‌شوید. چون قادر هستید به راحتی نقشه‌ها را بخوانید، جهت‌یابی کنید، اطرافتان را شناسایی کنید و به مقصد برسید.
خلبان‌ها هم دارای هوش تصویری فضایی فوق‌العاده‌ای هستند که به کمک آن جهت‌یابی کرده و با مهارت، مسافران را جابجا می‌کنند.
باب راس درونت را بشناس!
هوش تصویری به شما کمک می‌کند جزئیات را به دقت بیشتری ببینید. شما می‌توانید با تجسم فضایی، اشکال را در ذهن تصور کنید و آن‌ها را روی کاغذ پیاده کنید.
چرا راه دور برویم؟ کافی است نگاهی به آثار فوق‌العادهٔ معمارها و گرافیست‌ها بیندازید تا تاثیر هوش تصویری را در عمل ببینید.
سفر به سرزمین عجایب با هوش تصویری فضایی
این روزها بشر توانسته هوش تصویری فضایی خود را در راه‌های جدیدی به کار بگیرد. «واقعیت مجازی» (Virtual Reality) یکی از هیجان‌انگیزترین اختراعات بشر است. با واقعیت مجازی می‌توان مرزها را شکست و به دنیای خیال سفر کرد.
بدون استفاده از هوش تصویری چه کسی به فکر ساخت چنین ابزاری می‌افتاد؟
کیش و مات
شاید تصور کنید در بازی‌های استراتژیکی مثل شطرنج، هوش منطقی ریاضی برای تعیین حرکات درست و پیش‌بینی رقیب اهمیت بیشتری داشته باشد. اما هوش تصویری فضایی هم در این بازی نقش مهمی دارد.
به کمک هوش تصویری فضایی می‌توانید حرکات بعدی رقیب را پیش‌بینی کرده و آن‌ها را روی صفحهٔ بازی تصور کنید.
هوش تصویری فضایی فقط نقشه‌خوانی نیست!
هوش تصویری فضایی تنها در جهت‌یابی و تجسم اشکال به شما کمک نمی‌کند.
این درست است که به کمک این هوش می‌توانید ارتباط بین اشیا را درک کنید. اما همین قابلیت خود به خود توانایی تجزیه و تحلیل و استدلال منطقی، تفکر نقاد و مهارت‌های حل مسئله خلاقانه را هم در شما پرورش می‌دهد.
افراد با هوش تصویری فضایی چه خصوصیاتی دارند؟
شناختن افرادی که این هوش در آن‌ها غالب است کار سختی نیست. بعضی از ویژگی‌های مهم آن‌ها عبارت است از:
۱- سبک یادگیری تصویری دارند.
برای آموزش به این افراد فقط کافی است از تصاویر رنگی، نمودار و جدول استفاده کنید. این افراد از خواندن کتاب‌های تصویری لذت می‌برند.
۲- روحیهٔ هنری دارند.
این افراد عاشق تابلوهای نقاشی، عکس‌های هنری و سایر آثار هنری تصویری هستند. آن‌ها اشکال و رنگ‌ها را هم خوب می‌شناسند، به همین دلیل در نقاشی و طراحی هم حرفی برای گفتن دارند.
۳- تصویرسازی ذهنی فوق‌العاده‌ای دارند.
آن‌ها می‌توانند قبل از خلق یک اثر هنری آن را با تمام جزئیات در ذهن خود تصور کنند. به همین دلیل در حل پازل‌های تصویری (مثل مکعب روبیک) هم مهارت بالایی دارند .
۴- حافظهٔ تصویری قوی دارند.
افرادی که هوش تصویری فضایی بالایی دارند به خوبی مکان‌ها یا چهرهٔ افراد را به ذهن سپرده و یادآوری می‌کنند.
۵- مسیریاب حرفه ای هستند.
آن‌ها به لطف حافظهٔ تصویری و تجسم قوی خود، توانایی مسیریابی بالایی دارند و هیچ‌وقت در مکان‌های جدید گم نمی‌شوند.
۶- عکاس‌های خوبی هستند.
از آنجا که این افراد توجه زیادی به جزئیات مناظر داشته و درک بالایی از آنچه که می‌بینند دارند، تصاویر زیبایی را با دوربین‌های خود شکار می‌کنند. تصاویری که چشم سایر افراد متوجه آن‌ها نشده است.
چطور می‌توان هوش تصویری فضایی را تقویت کرد؟
هوش تصویری فضایی هم مانند سایر هوش‌ها در وجود همهٔ انسان‌ها هست. فقط باید تمرین‌هایی را برای پرورش آن انجام داد.
اگر بعد از انجام تست هوش فضایی گاردنر متوجه شده‌اید که این هوش در شما غالب نیست، نگران نباشید.
در ادامهٔ مقاله برایتان چند راهکار تقویت هوش تجسمی فضایی را آورده‌ایم:
۱- از خودتان تست هوش تصویری بگیرید.
تست‌های هوش تصویری به شما کمک می‌کنند توانایی ذهنتان را در تصویرسازی، به خاطرسپاری اشکال و تجسم سه‌بعدی به چالش بکشید.
پاسخ به سؤالات این تست‌ها نیازمند آن است که اشکال روی صفحه را در ذهن تجسم کرده و حدس بزنید پاسخ درست چیست.
شاید این تست‌ها در ظاهر ساده به نظر بیایند، اما واقعیت این است که تجسم تصاویر روی کاغذ در ذهن به این سادگی‌ها هم نیست.
اگر دوست دارید هم خودتان را به چالش بکشید و هم هوش فضایی تجسمی خود را بسنجید در مطلب تست هوش تصویری، برایتان چند تست هوش آماده کرده‌ایم.
اگر حل این تست‌ها برایتان دشوار بود نگران نشوید. هنوز راه‌های زیادی برای تقویت این هوش وجود دارد.
۲- بازی هایی برای تقویت هوش فضایی
بازی‌های زیادی وجود دارند که به تقویت هوش تصویری فضایی کمک می‌کنند. بعضی از این بازی‌ها عبارتند از:
- شطرنج: یکی از مشهورترین بازی‌های استراتژیک جهان که هم به تقویت هوش منطقی و هم هوش فضایی تجسمی کمک می‌کند.
- جنگا (Jenga): برج هیجان با بلوک‌های چوبی که در هر مرحله باید یک بلوک چوبی را از پایین برداشته و به بالای برج منتقل کنید.
- مثلث‌های تنگرام (Tangram): یک بازی با هفت قطعه مثلث که باید طبق الگوی داده شده در کنار هم چیده شوند تا شکل مشخصی را ایجاد کنند.
- بازی‌های کامپیوتری: بازی‌های کامپیوتری اول شخص ذهن شما را تشویق می‌کنند تصاویر را تجزیه تحلیل کند. علاوه بر تقویت هوش تصویری، بر توانایی استدلال منطقی هم اثرگذار هستند. نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که بازی‌های ویدئویی می‌توانند به رشد سلول‌های تازهٔ مغز کمک کنند.
- لگو (Lego): اسباب‌بازی معروف لگو که در تمام جهان محبوب است و شامل قطعات کوچک آجر مانند است. این قطعات در کنار هم چیده می‌شوند و مدل‌هایی مثل خانه، ماشین و هواپیما را می‌سازند.
- پازل‌های سه‌بعدی: یکی از بهترین راه‌های تقویت هوش تصویری و تجسم فضایی پازل‌های سه‌بعدی هستند. معروف‌ترین این پازل‌ها مکعب روبیک (Rubiks Cube) است. وجوه این مکعب از رنگ‌های مختلف ساخته شده است. چرخاندن رنگ‌ها و جابجایی مکعب‌ها شما را وادار به تصویرسازی ذهنی می‌کند تا بتوانید رنگ‌ها را سر جای خود قرار دهید.
۳- بدون نقشه و GPS به گردش بروید.
خیلی از ما برای انجام کوچک‌ترین کارها هم به موبایل و ابزارهای آن وابسته شده‌ایم. مسیریابی هم یکی از کارهایی است که به لطف GPS موبایل و Google Map ساده شده است.
بد نیست گاهی موبایلتان را در خانه بگذارید و بدون GPS در شهر گردش کنید. از قبل مسیر حرکت خود را در نقشه تعیین کرده و به ذهن بسپارید. سعی کنید با تکیه بر حافظهٔ تصویری‌تان مسیر را پیدا کنید و به مقصد تعیین شده برسید.
۴- عکاسی کنید.
یک عکاس خوب باید بتواند چیزهایی را که دیگران به آن‌ها بی توجه هستند ببیند و قاب‌های زیبا را شکار کند. پیدا کردن این قاب‌ها نیازمند هوش تصویری بالا است.
پس این آخرهفته دوربینتان را برداشته و از خانه بیرون بروید. از دریچهٔ لنز دوربین به مناظر نگاه کنید و روی سوژه‌های مختلف فوکوس کنید.
سعی کنید با جابجا شدن و تغییر زاویهٔ عکاسی قاب‌های خلاقانه و زیبایی را بسازید.
مشاغل مناسب هوش تصویری فضایی
افرادی که دارای این نوع هوش هستند بهتر است در مشاغلی فعالیت کنند که نیازمند تصویرسازی، حافظهٔ تصویری و تجسم فضایی قوی هستند. بعضی از این مشاغل را در ادامه آورده‌ایم:
- معماری
- کارگردان هنری
- نقاش
- انیمیشن‌ساز
- طراح مد و لباس
- گرافیست
- طراح داخلی
- عکاس
- ادیتور فیلم
- مهندس نقشه برداری
- خلبان
همانطور که گفته شد خلبانی هم یکی از مشاغلی است که به شدت نیازمند جهت‌یابی و نقشه‌خوانی قوی است. اگر علاقه‌مند هستید دربارهٔ این شغل، بازار کار و آیندهٔ آن بیشتر بدانید به این مقالهٔ منتشرشده در سایت کار نکن هم سر بزنید:
افراد مشهوری که هوش تصویری قوی دارند
افراد بسیاری اعم از معمارها، عکاس‌ها و گرافیست‌های خلاق در ایران و جهان به واسطهٔ هوش تصویری قوی خود مشهور شده‌اند. افرادی مثل:
- مرتضی ممیز (پدر هنر گرافیک معاصر ایران)
- حسین بهزاد (نقاش و مینیاتوریست زبردست ایرانی)
- کامبیز درم‌بخش (کاریکاتوریست پیشکسوت ایرانی)
- زها حدید (معمار برجستهٔ عراقی)
- بهرام عظیمی (کاریکاتوریست و کارگردان انیمیشن)
- لؤوناردو داوینچی
- وینسنت ونگوگ (نقاش اثر مشهور شب پرستاره)
در انتهای این مقاله می‌خواهیم یکی از تاثیرگذارترین چهره‌ها را در این زمینه به شما معرفی کنیم.
«تمپل گرندین» (Temple Grandin) دامپزشک و پرفسور رشتهٔ علوم دامی در دانشگاه کلرادو است، و البته او دچار بیماری اوتیسم هم هست.
اما اوتیسم مانع پیشرفت او نشده است و با تکیه بر هوش تصویری فوق‌العاده‌ای که داشت، توانست تجهیزات دامداری مختلفی را برای حیوانات اختراع کند.
به گفتهٔ خود تمپل، او قبل از شروع به طراحی و ساخت هر وسیله، می‌تواند آن را به صورت کامل در ذهنش تجسم کند. تا جایی که حتی محل میخ‌ها را هم از قبل در ذهنش تعیین می‌کند!
در ویدئوی زیر در یک سخنرانی جذاب «تد»، تمپل از اوتیسم و شیوهٔ تفکر تصویری خودش می‌گوید. صحبت‌های او بسیار جالب هستند و امیدواریم از شنیدن آن‌ها نهایت استفاده را ببرید.
آیا هوش تصویری فضایی در شغل یا رشتهٔ تحصیلی فعلی شما تاثیر قابل توجهی دارد؟
