هوش تصویری فضایی گاردنر، راز حل مکعب روبیک

هوش تصویری فضایی، توانایی فرم‌ دهی به یک مدل ذهنی از دنیای فضایی و تمرین و کار کردن با آن مدل است.

هوش بصری به شما کمک می‌کند همه‌چیز را در ذهنتان تجسم کنید.

افرادی که هوش دیداری فضایی در آن‌ها غالب است، حافظه دیداری فوق‌العاده‌ای دارند و چهره‌ها را به‌خوبی به یاد می‌سپارند.

اگر شما جزء افرادی هستید که هیچ‌وقت در مکان‌های جدید گم نمی‌شوند و به‌راحتی می‌توانند مسیر خود را پیدا کنند؛

احتمالاً هوش فضاییِ بالایی دارید.

اما داستان هوش تصویری فضایی چیست؟، چگونه هوش بصری را اندازه‌گیری کنیم؟ و چطور هوش فضایی را تقویت کنیم؟

بهتر است بدانید، هوش تصویری فضایی معادل‌هایی مانند: هوش دیداری، هوش بصری، هوش تجسمی، هوش فضایی، هوش تصویری، هوش تجسم فضایی، هوش تصویری تجسمی، هوش فضایی مکانی، هوش فضایی دیداری دارد.

به همین جهت می‌توان گفت که هوش به‌طورکلی، دربرگیرنده ظرفیت تفکر و برنامه‌ریزی، خلاقیت، سازگاری، حل مسئله، تأمل کردن، تصمیم‌گیری و یادگیری است.

در این مقاله به هوش دیداری فضایی گاردنر، راه‌های اندازه‌گیری و تقویت آن و کاربرد هوش تجسمی در زندگی واقعی و مجازی می‌پردازیم.

به‌طور خلاصه آنچه در این مقاله می‌خوانید، شامل موارد زیر است:

• هوش تصویری فضایی چیست؟
• هوش تصویری فضایی چه کاربردی در زندگی دارد؟
• ویژگی‌های افراد با هوش فضایی بالا چیست؟
• برای تقویت هوش تجسمی فضایی چه باید کرد؟
• کدام مشاغل مناسب افراد دارای هوش دیداری فضایی است؟
• سخن آخر
• مطالب کابردی و جذاب

هوش تصویری فضایی چیست؟

داستان هوش تصویری فضایی ازآنجا شروع شد که، هوارد گاردنر در نظریه هوش‌های چندگانه خود گفت: هوش یک ظرفیت زیست‌شناختی برای تحلیل اطلاعات مختلف به‌وسیله انواع روش‌های خاص است.

گاردنر معتقد است که، هوش چند بُعد دارد و تنها به وسیله یک تست ضریب هوشی ساده، نمی‌توان آن را اندازه‌گیری کرد.

بنابراین او به کمک نظریه هوش‌های چندگانه، انواع مختلف هوش را شناسایی کرد:

1. هوش زبانی کلامی (زبان‌شناسی و کلمات)
2. هوش منطقی ریاضی (منطق ریاضی و اعداد)
3. هوش موسیقیایی (درک ریتم، آهنگ و صداها)
4. هوش بدنی جنبشی (هماهنگی و کنترل حرکت اعضای بدن)
5. هوش تصویری فضایی (درک تصاویر و فضاها)
6. هوش بین فردی (درک احساسات دیگران)
7. هوش درون فردی (خودآگاهی و درک احساسات خود)
8. هوش هستی‌گرا یا هوش وجودی (درک چرایی وجود خود، جهان و خدا)
9. هوش اخلاقی (درک قواعد اخلاقی، انسانیت و ارزش زندگی)

هوش تصویری فضایی (Visual Spatial Intelligence) یکی از هوش‌های هشتگانه در نظریه گاردنر است.

هوش تجسمی فضایی مرتبط با درک تصاویر و فضاها است.

هوش تصویری فضایی شامل توانایی حل مسئله از طریق دست‌کاری و ایجاد تصاویر ذهنی و اندیشیدن از راه تجسم دیداری فضایی است.

افرادی که هوش دیداری فضایی دارند مهارت‌های دیداری فوق‌العاده‌ای دارند و بسیار دقیق و ریزبین هستند.

علاوه بر توانایی‌های دیداری و فضایی، توانایی تشخیص تصاویر، تصور اجسام در فضا، تجسم اشکال و تصاویر سه‌بُعدی در ذهن، شناسایی ابعاد آن و ارتباط دادن آن‌ها به یکدیگر، همگی در هوش تجسمی فضایی گنجانده‌شده‌اند.

از هوش تجسمی فضایی به‌عنوان «توانایی تصویرسازی ذهنی» هم یادشده است.

مثلاً فرض کنید یک طبیعت‌گرد در جنگل گم‌شده؛ او برای پیدا کردن مسیر خود با استفاده از قطب‌نما و نقشه، مسیر رسیدن به مقصد را در ذهنش تجسم کرده و به راه خود ادامه می‌دهد.

هوش تصویری فضایی چه کاربردی در زندگی دارد؟

تا اینجا تا حدودی فهمیدیم هوش تجسمی فضایی چیست. اما بیایید ببینیم هوش تصویری فضایی چه نقشی در زندگی شما دارد؟

– در مسیریابی، نه به GPS!

اگر هوش بصری بالایی دارید، به راحتی می‌توانید مسیرها را پیدا کنید؛ حتی می‌توانید با GPS خداحافظی کنید! (البته نه برای همیشه)

اگر شما در مکان‌های جدید و ناشناس، سرگردان و گم نمی‌شوید، به‌این‌علت است که، قادرید به کمک علائم و نقشه‌ها، جهت‌یابی کنید، اطرافتان را شناسایی کنید و به مقصد برسید.

خلبان‌ها هم دارای هوش تصویری فضایی فوق‌العاده‌ای هستند. هوش فضایی به آن‌ها در جهت‌یابی و جابه‌جایی سالم مسافران کمک می‌کند.

– در نقاشی و گرافیک

هوش بصری به شما کمک می‌کند جزئیات را به دقت بیشتری ببینید و تصور کنید.

همانند نقاشان بزرگ، اشکال را در ذهن خود تجسم کنید بعد، آن‌ها را روی کاغذ یا بوم نقاشی پیاده کنید.

کافی است نگاهی به آثار فوق‌العاده نقاشان، نگارگران، طراحان، معماران و گرافیست‌ها بیندازید؛ تا تأثیر هوش بصری را در عمل ببینید.

– در تخیل و واقعیت مجازی

امروزه زندگی بسیاری از کودکان با ابزار و فناوری‌هایی از قبیل لپ‌تاپ، تبلت، تلفن‌های هوشمند و غیره پرشده است.

این ابزارها، علاوه بر استفاده آموزشی، برای سرگرمی و انواع بازی‌های هوش و غیره نیز کاربرد دارند.

روان‌شناسان و کارشناسان امور تربیتی بر این باورند که، هیچ‌چیزی نمی‌تواند جای بازی کودکان با اسباب‌بازی‌ها و وسایل هندسی ساده را در دنیای واقعی بگیرد.

دنیای واقعی، بسیار قدرتمندتر از دنیای مجازی بر رشد هوش فضایی کودکان اثر دارد.

با این وجود، واقعیت مجازی (Virtual Reality) یکی از هیجان‌انگیزترین اختراع‌های بشر با استفاده از هوش تصویری فضایی است.

با واقعیت مجازی می‌توان مرزها را شکست و همانند آلیس در سرزمین عجایب، به دنیای خیال سفر کرد.

– در بازی‌های فکری

شاید تصور کنید در بازی‌های استراتژیکی مانند شطرنج، تنها هوش منطقی ریاضی برای تعیین حرکات مهره‌ها و پیش‌بینی حرکت رقیب اهمیت دارد.

اما هوش فضایی نیز در این بازی و بازی‌های فکری دیگر نقش مهمی دارد.

به کمک هوش تصویری فضایی می‌توانید حرکات بعدی رقیب را پیش‌بینی کرده و آن‌ها را روی صفحه بازی تصور کنید.

از هوش بصری علاوه بر موارد بالا می‌توانید در درک ارتباط بین اشیا، تجزیه و تحلیل مسائل، استدلال منطقی، تفکر نقاد و مهارت‌های حل مسئله خلاقانه نیز استفاده کنید.

ویژگی‌های افراد با هوش فضایی بالا چیست؟

شناختن افرادی که هوش تصویری فضایی در آن‌ها غالب است، کار سختی نیست. بعضی از ویژگی‌های مهم آن‌ها عبارتند از:

1- سبک یادگیری تصویری دارند.

این افراد از خواندن کتاب‌های تصویری لذت می‌برند. در آموزش به این افراد فقط کافی است از تصاویر رنگی، نمودار و جدول استفاده کنید.

2- روحیه هنری دارند.

این افراد عاشق تابلوهای نقاشی، عکس‌های هنری و سایر آثار هنری تصویری هستند.

آن‌ها اشکال و رنگ‌ها را هم خوب می‌شناسند، به همین دلیل در نقاشی و طراحی هم تبحر دارند.

3- تصویرسازی ذهنی فوق‌العاده‌ای دارند.

آن‌ها می‌توانند قبل از خلق یک اثر هنری آن را با تمام جزئیات در ذهن خود تصور کنند.

به همین دلیل در حل پازل‌های تصویری (مثل مکعب روبیک) هم مهارت بالایی دارند .

4- حافظه تصویری قوی دارند.

افرادی که هوش فضایی بالایی دارند به خوبی مکان‌ها یا چهره افراد را به ذهن خود سپرده و یادآوری می‌کنند.

5- مسیریاب حرفه ای هستند.

آن‌ها به لطف حافظه تصویری و تجسم قوی خود، توانایی مسیریابی بالایی دارند و هیچ‌وقت در مکان‌های جدید گم نمی‌شوند.

6- عکاس‌های خوبی هستند.

این افراد به جزئیات مناظر توجه زیادی می‌کنند و درک بالایی از آنچه که می‌بینند دارند. در نتیجه، تصاویر زیبایی را با دوربین‌های خود شکار می‌کنند که چشم سایر افراد متوجه آن‌ها نشده است.

برای تقویت هوش تجسمی فضایی چه باید کرد؟

هوش تصویری فضایی هم مانند سایر هوش‌ها در وجود همه انسان‌ها هست. فقط باید تمرین‌هایی را برای پرورش آن انجام داد.

بسیاری از انسان‌ها در بدو تولد هوش تصویری دارند؛ اما اغلب نادیده گرفته می‌شود.

ازجمله راهکارهای تقویت هوش تجسمی فضایی عبارتند از :

1- از خودتان تست هوش تصویری بگیرید.

سوالات تست هوش تصویری به شما کمک می‌کنند توانایی ذهنتان را در تصویرسازی، به خاطرسپاری اشکال و تجسم سه‌بعدی به چالش بکشید.

پاسخ به سؤالات این تست‌ها نیازمند آن است که اشکال روی صفحه را در ذهن تجسم کرده و حدس بزنید پاسخ درست چیست.

شاید این تست‌ها در ظاهر ساده به نظر بیایند، اما واقعیت این است که تجسم تصاویر در ذهن به این سادگی‌ها هم نیست.

اگر حل این تست‌ها برایتان دشوار است نگران نشوید. هنوز راه‌های زیادی برای تقویت هوش دیداری فضایی وجود دارد.

2- بازی‌هایی برای تقویت هوش فضایی

بازی‌های زیادی وجود دارند که به تقویت هوش تصویری فضایی کمک می‌کنند. بعضی از این بازی‌ها عبارتند از:

• شطرنج: یکی از مشهورترین بازی‌های استراتژیک جهان که هم به تقویت هوش منطقی و هم هوش تجسمی کمک می‌کند.

• جنگا (Jenga): برج هیجان با بلوک‌های چوبی که در هر مرحله باید یک بلوک چوبی را از پایین برداشته و به بالای برج منتقل کنید. بدون اینکه برج فروبریزد.

• مثلث‌های تنگرام (Tangram): یک بازی با هفت قطعه مثلث که باید طبق الگو کنار هم چیده شوند.

• بازی‌های کامپیوتری: بازی‌های کامپیوتری علاوه بر تقویت هوش بصری ، بر توانایی استدلال منطقی، تجزیه و تحلیل تصاویر و حتی رشد سلول‌های مغز نیز اثر دارد.

• لگو (Lego): اسباب‌بازی محبوب همه کودکان جهان است. شامل قطعات کوچک آجر مانند است. با کنار هم قرار دادن این قطعات می‌توانید مدل‌هایی مثل خانه، ماشین و هواپیما را بسازید.

• پازل‌های سه‌بعدی: معروف‌ترین این پازل‌ها مکعب روبیک (Rubiks Cube) است. وجوه این مکعب از رنگ‌های مختلف ساخته شده است.

چرخاندن رنگ‌ها و جابجایی مکعب‌ها به کمک تصویرسازی ذهنی، کمک می‌کند تا بتوانید رنگ‌ها را سر جای خود قرار دهید.

3- مسیریابی با نقشه یا GPS

مسیریابی هم یکی از کارهایی است که به لطف نقشه‌ها، GPS موبایل و Google Map ساده شده است.

بد نیست گاهی بدون این ابزار در شهر گردش کنید. سعی کنید با تکیه بر حافظه تصویری‌تان مسیر را پیدا کنید و به مقصد برسید.

4- عکاسی کنید.

یک عکاس خوب قادر است، چیزهایی را که دیگران به آن‌ها بی‌توجه هستند، ببیند. او قاب‌های زیبایی را به خاطر هوش تصویری فضایی بالایی که دارد، شکار می‌کند.

شما هم امتحان کنید. سعی کنید با جابجا شدن و تغییر زاویه دوربین، قاب‌های خلاقانه و زیبایی را بسازید.

خلاصه اینکه، استفاده و کاربرد اشکال، تصاویر، معماهای بصری، نرم افزارهای گرافیکی رایانه‌ای، داستان‌سرایی تخیلی، استعاره‌های تصویری، کولاژ، نقاشی، گرافیک، مجسمه‌سازی، سفالگری، طراحی ذهنی و تمامی حوزه‌های هنرهای تجسمی در تقویت هوش تصویری فضایی تأثیر بسیار زیادی دارند.

کدام مشاغل مناسب افراد دارای هوش دیداری فضایی است؟

‌‌افرادی که دارای هوش دیداری فضایی هستند بهتر است در مشاغلی فعالیت کنند که نیازمند تصویرسازی، حافظه تصویری و تجسم فضایی قوی است. بعضی از این مشاغل عبارتند از :

– معماری
– نقاش
– انیمیشن ساز
– طراح داخلی
– ویراستار فیلم
– خلبان
– کارگردان هنری
– طراح مد و لباس
– گرافیست
– عکاس
– مهندس نقشه برداری

افراد مشهوری که هوش تجسمی فضایی قوی دارند، اکثراً از مشاغل عنوان شده هستند. به طور مثال:

• مرتضی ممیز (پدر هنر گرافیک معاصر ایران)
• حسین بهزاد (نقاش و مینیاتوریست زبردست ایرانی)
• کامبیز درم‌بخش (کاریکاتوریست پیشکسوت ایرانی)
• زها حدید (معمار برجسته عراقی)
• بهرام عظیمی (کاریکاتوریست و کارگردان انیمیشن)
• لؤوناردو داوینچی (نقاش)
• وینسنت ونگوگ (نقاش اثر مشهور شب پرستاره)

در انتهای این مقاله می‌خواهیم یکی از تاثیرگذارترین چهره‌های دارای هوش فضایی بالا را معرفی کنیم.

«تمپل گرندین» (Temple Grandin) دامپزشک و استاد رشته علوم دامی در دانشگاه کلرادو است. او دچار بیماری اوتیسم است.

اما اوتیسم هیچ‌گاه مانع پیشرفت او نشده است. او با تکیه بر هوش تصویری فضایی فوق‌العاده‌ای که داشت، توانست تجهیزات دامداری مختلفی را برای حیوانات اختراع کند.

به گفته خود تمپل، قبل از شروع به طراحی و ساخت هر وسیله، آن را به صورت کامل با تمام جزئیات، در ذهن خود تجسم می‌کند. حتی محل میخ‌ها را هم از قبل می‌داند!

در ویدئوی زیر، تمپل از اوتیسم و شیوه تفکر تصویری خودش سخن می‌گوید.

سخن آخر

هوش تصویری فضایی، یکی از انواع هوش‌های هشت‌گانه گاردنر است.

تقویت هوش بصری، علاوه بر یادگیری بهتر مطالب درسی، سبب سهولت در بسیاری از مسائل روزمره در زندگی و مشاغل است.

خلاصه اینکه، استفاده و کاربرد اشکال و تصاویر، طراحی ذهنی و تمامی حوزه‌های هنرهای تجسمی در تقویت هوش تصویری فضایی تأثیر شگرفی دارند.

مطالب کاربردی و جذاب

کتاب تیزهوشان 1000 تست هوش و استعداد تحلیلی، شامل بیش از 1900 تست در 7 بخش و 65 مبحث، جامع‌ترین کتابی است که در این زمینه می‌توانید داشته باشید.

بازی فکری جنگا مدل برج هیجان

بازی فکر جنگا، یکی از هیجان‌انگیزترین بازی‌های فکری است. برای شروع بازی، باید بلوک‌های چوبی در 18 ردیف‌ سه‌تایی کنار هم چیده شوند. روند بازی تا جایی ادامه پیدا می‌کند که یکی از بازی‌کنندگان موجب ریختن برج شود

مکعب روبیک

افرادی معدودی در جهان توانایی حل مکعب روبیک را با قطعات بالا دارند. البته برای حل این مسئله راه‌حل‌های زیادی معرفی شده است؛ ولی داشتن هوش فضایی در حل این مکعب بسیار اهمیت دارد.

بازی فکری معمای تنگرام

معمای تنگرام (تانگو)، یک پازل قطعه ای است که از چندین قطعه (مربع، لوزی، مثلث و…) ساخته شده است. شما با کنار هم قرار دادن قطعات، می‌توانید یک شکل خاص را درست کنید.

برای ما و مخاطبان این مقاله بنویسید:

– آیا هوش تصویری فضایی در شغل یا رشته تحصیلی فعلی شما تاثیر دارد؟

– شما از چه راه‌هایی برای تقویت هوش تجسمی فضایی استفاده می‌کنید؟

– آیا در اطرافیان خود افرادی با این ویژگی‌ها سراغ دارید؟