رشته موسیقی از هنرستان تا کارشناسی‌ ارشد

برای نواختن ساز، رشته موسیقی نروید!

ترکیب علم و هنر و احساس، معجونی سحرآمیز تولید می‌کند به‌نام موسیقی. و آنگاه است که یک اثر مانا متولد می‌شود.

نوازندگان و موسیقی‌دانان و خوانندگان بسیاری از گذشته تاکنون آمده‌اند، نواخته‌‌اند، خوانده‌اند و رفته‌اند. اما تنها تعداد معدودی از آنان همچون شجریان، کلهر، علیزاده، ناظری، آقارضی و تاج اصفهانی ماندگار شده‌اند.

اگر هدف، خلق یک موسیقی تأثیرگذار و جاوید باشد، علاوه‌بر مهارت در نوازندگی به شناخت از انسان‌های یک منطقه و فرهنگ و سنن یک قوم نیز نیاز است. پس به مجموعه‌ای از علوم شناختی احتیاج داریم. و کاری که موسیقی برای ما انجام می‌دهد، دقیقاً همین است؛ ترکیب رشته‌های گوناگون، احساس، خلاقیت و هنر.

اگر شما از آن دسته افراد هستید که به ساز و نواز و علم اشتیاق دارید؛ بسم‌الله. موسیقی برای شماست.

در اینجا ما سعی کردیم به‌صورت کامل رشته موسیقی را معرفی کنیم. مقاطع مختلف تحصیلی، معرفی گرایش‌های موسیقی و بازار کار از جمله موضوعاتی است که بررسی کرده‌ایم. البته قبل از شروع مطالعه این مبحث بهتر است هوش موسیقیایی خود را بسنجید.

1-رشته موسیقی

2-رشته موسیقی مناسب چه کسانی است؟

3-تحصیل در رشته موسیقی

• هنرستان
• کنکور
• دانشگاه
  • دولتی
  • آزاد
  • پیام نور
  • علمی کاربردی
  • فنی‌حرفه‌ای

4- گرایش‌های رشته موسیقی

• آهنگ‌سازی
• نوازندگی موسیقی ایرانی
• نوازندگی موسیقی جهانی
• موسیقی نظامی
• موسیقی شناسی

5-موقعیت شغلی

6-رشته موسیقی در خارج کشور

1- رشته موسیقی

بیش از 150 سال است که موسیقی در ایران تدریس می‌شود. و از آن زمان تاکنون، روزبه‌روز بر تعداد علاقه‌مندان به آن افزوده می‌شود.

از ابتدای خلقت بشر، موسیقی جز تفکیک‌ناپذیر از زندگی انسان‌ها بوده است.

موسیقی غذای روح است که می‌تواند خستگی یک روز انسان را به آرامش بدل کند.

یکی از پرطرف‌دارترین رشته‌های گروه هنر، موسیقی است که سالانه متقاضیان زیادی را به‌سوی خود جذب می‌کند.

افراد بسیاری در آموزشگاه‌های آزاد به فراگیری موسیقی می‌پردازند. عده‌ای هم ترجیح می‌دهند برای شناخت اصولی‌تر آن به سراغ تحصیلات آکادمیک بروند.

2- رشته موسیقی مناسب چه کسانی است؟

• افرادی که روحیه‌ای لطیف و هنری دارند.
• به موسیقی و فراگیری آن علاقه‌مندند.
• وقت کافی برای تمرین و یادگیری آن اختصاص می‌دهند.
• پشتکار کافی دارند.

3- تحصیل در رشته موسیقی

تحصیل در رشته موسیقی در ایران از هنرستان شروع شده و تا کارشناسی‌ارشد ادامه می‌یابد. ولی متأسفانه در مقطع دکتری ارائه نمی‌شود.

برای تحصیلات عالی در موسیقی، دو راه وجود دارد؛ یکی اینکه شما تحصیلات خود را از هنرستان شروع کرده و سپس وارد دانشگاه شوید و یا اینکه مستقیماً در کنکور هنر شرکت کنید.

هنرستان

هنرستان موسیقی دوره‌ای 6 ساله است که پس از پایان سال ششم و در سال هفتم شروع می‌شود. متقاضیان در این مدت به کسب دانش و مهارت‌های مورد نیاز می‌پردازند.

برا ی ورود به هنرستان موسیقی، آزمونی وجود دارد. پس از آزمون، اردوی تابستانی تدارک دیده شده که می‌بایست در آن شرکت کنید و این دروازه‌ای خواهد شد برای ورود شما به دنیای موسیقی.

سه گرایش نوازندگی ساز ایرانی، مبانی آهنگ‌سازی و نوازندگی ساز جهانی، از جمله شاخه‌هایی است که در هنرستان تدریس می‌شود و هنرجویان از میان آن گرایش مورد نظرشان را انتخاب می‌کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر دراین‌باره به هنرستان موسیقی پسران و یا هنرستان موسیقی دختران مراجعه کنید.

کنکور هنر

برای ورود به دانشگاه در رشته موسیقی سه مسیر در نظر گرفته شده است:

1. در هنرستان، موسیقی بخوانید.
   
2. در مقطع پیش‌دانشگاهی به موسیقی تغییر رشته دهید.
   
3. از سایر رشته‌ها در کنکور هنر شرکت کنید.

کنکور رشته‌های گروه هنر در دو مرحله برگزار می‌شود:

یک مرحله کتبی مانند سایر رشته‌ها و یک مرحله عملی که پس از کسب امتیاز کافی در مرحله کتبی امکان حضور در آن فراهم می‌شود.

مرحله عملی این کنکور هم از اهمیت زیادی برخوردار است. اما تأثیر هر دو آزمون کتبی و عملی در قبولی یکسان است. بنابراین بهتر است برای کسب نمره لازم در آزمون عملی و در نهایت پذیرش در آن، حداقل دو سال قبل از شرکت در کنکور، نواختن یک یا دو ساز را بیاموزید.

دانشگاه

تعداد دانشگاه‌هایی که در کل کشور به تدریس موسیقی پرداخته‌اند، اندک است. بنابراین ظرفیت ورودی به دانشگاه موسیقی محدود است.

با توجه به ظرفیت محدود دانشگاه‌ها و تعداد زیاد داوطلبین، تنها شرکت‌کنندگانی که موفق به اخذ رتبه‌های پایین شده‌اند، وارد دانشگاه می‌شوند.

موسیقی در مقطع کارشناسی در 4 گرایش ارائه می‌شود:

• آهنگ‌سازی
  
• نوازندگی موسیقی ایرانی
  
• موسیقی نظامی
  
• نوازندگی موسیقی جهانی

مقطع کارشناسی ارشد نیز شامل گرایش‌های زیر است:

• نوازندگی موسیقی جهانی
  
• آهنگ‌سازی
  
• موسیقی‌شناسی
  
• نوازندگی موسیقی ایرانی

برای تحصیل در 3 گرایش‌ کارشناسی‌ارشد موسیقی، حتماً بایستی مدرک کارشناسی‌تان موسیقی باشد. اما موسیقی‌شناسی تنها رشته‌ این گروه است که بدون نیاز به مدرک مرتبط و با مدرک سایر رشته‌ها نیز امکان تحصیل در آن وجود دارد.

دانشگاه دولتی

دانشگاه‌های دولتی، موسیقی را در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد ارائه می‌کنند و در مقطع دکتری پذیرش ندارد.

دانشگاه آزاد

دانشگاه آزاد، موسیقی را در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد ارائه می‌دهد. به‌عبارتی تنها دو گرایش در این دانشگاه عرضه می‌شود.

دانشجویان در دانشگاه آزاد لیسانس رشته موسیقی و فوق‌لیسانس رشته نوازندگی موسیقی جهانی می‌گیرند.

دانشگاه پیام نور

در هیچ‌یک از مقاطع دانشگاه پیام نور گرایش‌های موسیقی ارائه نمی‌شود.

دانشگاه علمی-کاربردی

دانشگاه علمی-کاربردی از جمله دانشگاه‌هایی است که بدون کنکور و در دو مقطع کاردانی و کارشناسی متقاضی می‌پذیرد.

گرایش‌های دو مقطع کاردانی و کارشناسی ناپیوسته به‌صورت زیر است:

• کاردانی
  • نوازندگی موسیقی ایرانی
    
  • آواز ایرانی
    
  • نوازندگی موسیقی کلاسیک

• کارشناسی
  • آهنگ‌سازی ایرانی
    
  • رهبری ارکستر
    
  • نوازندگی موسیقی ایرانی
    
  • موسیقی آیینی

دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای

در فنی‌وحرفه‌ای هیچ‌یک از گرایش‌های موسیقی عرضه نمی‌شود.

4- گرایش‌های رشته موسیقی

موسیقی در مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد در 4 گرایش ارائه می‌شود که 3 گرایش آهنگ‌سازی، نوازندگی موسیقی ایرانی و نوازندگی موسیقی جهانی در هر دو مقطع مشترک هستند. در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

آهنگ‌سازی

آهنگ‌ساز در اصل نویسنده موسیقی است. در واقع یک آهنگ‌ساز این توانایی را دارد که برای موضوعات و مکان‌های مختلفی که به آهنگ نیاز دارد، یک متن موسیقیایی بنویسد. سپس تعیین می‌کند این ترانه و شعر با چه سبکی (راک، پاپ، رپ و …) و در چه دستگاهی (همایون، شور، ماهور و …) و با چه لحنی خوانده شود.

ساخت ملودی به تنهایی آهنگ‌سازی نیست. بلکه یک آهنگ‌ساز بایستی به قسمت‌های مختلف علم موسیقی از جمله رهبری ارکستر، سازشناسی، سازبندی، هارمونی، پلی‌فونی، کنترپوان و … مسلط باشد و یک ساز که معمولاً ساز پیانو است را به‌خوبی بنوازد.

اگر می‌خواهید آهنگ‌ساز شوید علاوه بر سلامت جسمی و فکری، به گوش‌های قوی هم نیاز دارید. خلاقیت، علاقه و استعداد ذاتی هم در پیشرفت کارتان بسیار مؤثر است.

آهنگ‌سازی از جمله رشته‌هایی است که در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد ارائه می‌شود.

دانشگاه هنر اصفهان و دانشگاه هنر تهران (محل تحصیل کرج) از جمله دانشگاه‌هایی است که آهنگ‌سازی در آن تدریس می‌شود.

در مقطع کارشناسی آهنگ‌سازی 26 واحد دروس پایه و 28 واحد دروس اصلی، 61 واحد دروس تخصصی و 20 واحد هم دروس عمومی باید گذرانده شود.

مقطع کارشناسی ارشد آهنگ‌سازی شامل 22 واحد دروس اصلی و 4 واحد دروس انتخابی و در نهایت 6 واحد پایان‌نامه است.

نوازندگی موسیقی ایرانی

موسیقی هر کشوری معرف شرایط اجتماعی و فرهنگی هر جامعه و نشان‌دهنده عواطف و احساسات آن ملت است.

قدمت موسیقی سنتی ایرانی به قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد و مجموعه‌ایست از آهنگ‌های اصیل که نماد فرهنگ و اخلاق ایرانی می‌باشد. این سبک از موسیقی از یک‌طرف آدمی را وارد دنیایی آرام و بی‌دغدغه می‌کند و از طرف دیگر با توجه به کوبش و شوری که در آن است، نمادی از روحیه حماسی ایرانیان می‌باشد.

برای زنده نگه داشتن این سرمایه ملی می‌بایست کوشید و این کار امکان‌پذیر نخواهد بود مگر با پرورش نوازندگانی که ادامه‌دهنده راه پیشینیان‌مان باشند.

نوازندگی موسیقی ایرانی نیز مانند آهنگ‌سازی به سلامت جسمانی و فکری و شنوایی بالا و استعداد و خلاقیت زیاد نیاز دارد. و در مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد در دانشگاه‌ها ارائه می‌شود.

دانشگاه هنر تهران (محل تحصیل کرج)، دانشگاه تهران و دانشگاه گیلان از دانشگاه‌های ارائه دهنده نوازندگی موسیقی ایرانی هستند.

در مقطع کارشناسی 20 واحد برای دروس پایه و 23 واحد دروس اصلی، 66 واحد دروس تخصصی و 20 واحد هم برای دروس عمومی باید گذرانده شود.

در کارشناسی‌ارشد 20 واحد دروس اصلی و تخصصی و 6 واحد دروس انتخابی و در نهایت 6 واحد برای پایان‌نامه می‌بایست گذرانده شود.

ساز تخصصی دانشجویان

• تار
• سه‌تار
• قانون
• نی
• کمانچه
• قیچک
• بربط
• سنتور

نوازندگی موسیقی جهانی

موسیقی جهانی ریتمیک و جوان‌پسند است و جزئی از موسیقی غرب می‌باشد.

بعد از ورود این گرایش به دانشگاه، تمامی کسانی که نتوانسته بودند با سازهای ایرانی ارتباط برقرار کنند، به فراگیری آن پرداختند. و از آن زمان به بعد یکی از رشته‌های پرطرف‌دار گروه موسیقی شد و در مدتی اندک متقاضیان زیادی را به سوی خود جذب کرد.

هدف از نوازندگی موسیقی جهانی تنها نواختن ساز نیست، بلکه هدف تربیت موسیقی‌دان‌هایی است که با دانش نظری و عملی خود بتوانند ارکسترهای موسیقی ایرانی و کلاسیک تشکیل دهند. فارغ‌التحصیلان علاوه‌بر نوازندگی خوب، می‌بایست کارهای پژوهشی نیز انجام دهند تا به موفقیت دست یابند.

نوازندگی موسیقی جهانی در مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد دانشجو می‌پذیرد.

دانشگاه هنر تهران (محل تحصیل کرج) و دانشگاه تهران مکانی برای تحصیل نوازندگی موسیقی جهانی است.

نوازندگی موسیقی جهانی در مقطع کارشناسی 74 واحد تخصصی، 15 واحد دروس اصلی، 26 واحد دروس پایه و 20 واحد دروس عمومی دارد.

در مقطع کارشناسی‌‌ارشد 20 واحد دروس اصلی و تخصصی، 6 واحد دروس انتخابی و در نهایت 6 واحد هم برای پایان‌نامه دارد.

برای ورود به رشته نوازندگی موسیقی جهانی، علاقه، قدرت شنوایی، خلاقیت و آستانه تحمل بالا از جمله موارد ضروری است.

دانشگا‌ه‌های برتر جهان در رشته نوازندگی موسیقی جهانی

• آکادمی سلطنتی موسیقی (انگلستان)
  
• هنرستان موسیقی جدید بوستون (انگلستان)
  
• دانشکده موسیقی دانشگاه کالیفرنیا (امریکا)
  
• مدرسه موسیقی برکلی بوستون (امریکا)
  
• دانشکده موسیقی ییل (امریکا)
  
• مؤسسه موسیقی کورتیس (امریکا)
  
• مدرسه جولیارد نیویورک (امریکا)
  
• دانشکده موسیقی جیکوبز دانشگاه ایندیانا بلومینگتون (امریکا)
  
• دانشکده موسیقی مانس نیویورک (امریکا)

موسیقی نظامی

موسیقی نظامی هر کشوری بیانگر فرهنگ سلحشوری و رزمی و آداب و سنن آن کشور است که از دیرباز برای روحیه‌دهی به سربازان و مدافعان کشور بوده است.

نواختن موسیقی استقبال و بدرقه مقامات بلندپایه کشور، مراسم استقبال از مقامات بلندپایه سایر کشورها، رژه‌های نظامی و جشن‌های ملی و یا مذهبی و اجرای مراسم سلام به پرچم، از جمله مواردی است که در موسیقی نظامی به دانشجویان آموزش داده می‌شود.

موسیقی نظامی فقط در مقطع کارشناسی دانشجو می‌پذیرد و دانشگاه هنر کرج تنها دانشگاه کشور است که آن را ارائه می‌دهد.

کارشناسی موسیقی نظامی شامل 73 واحد دروس تخصصی، 12 واحد دروس اصلی، 30 واحد دروس پایه و 23 واحد دروس عمومی می‌باشد.

موسیقی شناسی

موسیقی جزئی جدانشدنی از زندگی انسان است که تأثیر به‌سزایی در شادی هر ملت دارد. پس شناخت جوامع، فرهنگ موجود در آن، تفاوت‌های فردی انسان‌ها و مسائلی از این دست کمک می‌کند که ما بتوانیم برای افزایش سطح شادمانی و آرامش آن جامعه موسیقی درخور و متناسب با شرایط ارائه دهیم.

رشته‌ی موسیقی شناسی این کار را برای ما انجام می‌دهد. زیرا که انسان و نیازهای او از منظر روانشناسی و جامعه‌شناسی در اینجا مورد بررسی قرار می‌گیرد و با استفاده از داده‌های واقعی و علمی، سعی در شناخت و ارائه بهترین موسیقی برای اقوام مختلف دارد. و می‌توان گفت رشته‌ایست که قادر است علاوه‌بر اعتلای خود به پیشرفت رشته‌های روانشناسی و جامعه‌شناسی هم کمک کند.

کشورهای کانادا و امریکا و انگلستان از کشورهای پیشرو در رشته‌ی موسیقی‌شناسی هستند. و به‌عبارتی می‌توان گفت کشورهایی که در علوم انسانی قوی‌تر هستند و استادان جامعه‌شناس و روانشناس و مردم‌شناس برجسته در آنجا تدریس می‌کنند، بهترین دانشگاه‌ها برای تحصیل موسیقی‌شناسی هستند.

موسیقی‌شناسی، 18 واحد اصلی و 8 انتخابی و 6 واحد هم برای پایان‌نامه دارد که در مجموع 32 واحد می‌شود.

5- موقعیت شغلی

بازار کار در موسیقی مانند سایر رشته‌ها نیست. در بسیاری از رشته‌ها افراد پس از فارغ‌التحصیلی به استخدام ارگان یا سازمانی درمی‌آیند، اما در موسیقی این‌گونه نیست و فارغ‌التحصیلان بعد از اخذ مدرک می‌توانند در آموزشگاه‌ها و یا گروه‌های موسیقی مشغول به کار شوند.

همچنین ساخت سازهای موسیقی در کارگاه‌ها نیز می‌تواند شغل جذابی باشد. و یا اینکه در پروژه‌های مختلف به‌عنوان نوازنده و یا آهنگ‌ساز فعالیت کنند.

در صورت داشتن مدرک دکتری نیز می‌توانند در دانشگاه‌ها به تدریس بپردازند.

مهارت، حرف اول را درموسیقی می‌زند. بعد از آن صبر و پشتکار است که به کمک می‌آیند. افرادی که این ویژگی‌ها را دارند راحت‌تر از سایر هم‌رشته‌ای‌های خود می‌توانند وارد بازار کار شوند و درآمد قابل‌قبولی کسب کنند.

6- رشته موسیقی در خارج کشور

موسیقی از آن دست رشته‌هاست که در بسیاری از کشورها مورد توجه است. برای تحصیل در هر کشوری در وهله اول باید زبان آن کشور را بیاموزید. تسلط به زبان انگلیسی هم از جمله ضروریات است.

کشورهای پیشروی بسیاری در موسیقی وجود دارند.

• اتریش مهد موسیقی کلاسیک جهان است.
  
• ژاپن دومین بازار بزرگ موسیقی جهان را دارد و یکی از بزرگترین ارکسترهای جهان در این کشور است.
  
• آلمان بزرگترین پرورشگاه آهنگ‌سازان کلاسیک است.
  
• اکثر گروه‌های موسیقی در دنیا مربوط به کشور انگلیس هستند.
  
• برترین مراکز موسیقی در آمریکای جنوبی در کشور آرژانتین قرار دارد.
  
• یکی از بهترین صحنه‌های موسیقی جهان در جامائیکاست.
  
• روسیه از کشورهای پیشرو در موسیقی است.
  
• در امریکا سالانه بورسیه‌ای برای جذب علاقه‌مندان اختصاص داده می‌شود.
  

سخن پایانی

مهارت، صبر و پشتکار، پیش‌نیاز موفقیت است. هنگامی که شکست‌هایمان را به پله تبدیل کردیم در مسیر پیروزی قرار گرفته‌ایم.

در این مطلب سعی شد تمام آن‌چه که برای انتخاب موسیقی به‌عنوان رشته‌ی تحصیلی نیاز است، بیان شود.

امید است این اطلاعات بتواند در انتخابی آگاهانه به شما کمک کند.

مطالب مرتبط

اگر برای تحصیل در هنرستان هنوز در تردید به‌ سر می‌برید مطلب زیر را از دست ندهید.

علاقه تا چه حد در انتخاب رشته تحصیلی مؤثر است؟

استعداد شما بیشتر در چه رشته‌ایست؟

اگر می‌خواهید با هزینه‌های تحصیل در رشته هنر در کشور ایتالیا آشنا شوید مطلب زیر را مطالعه کنید.

موسیقی ایرانی در 150سال اخیر چه تغییراتی داشته است؟
به نظر شما چه امکاناتی برای اعتلای موسیقی در ایران نیاز است؟
بزرگان موسیقی در ایران و جهان چه روش‌هایی درپیش گرفته‌اند و چگونه نامشان جاوید مانده است؟