انواع بدهی دسته‌بندی‌های مختلفی دارند. به‌طور کلی وقتی پولی را از کسی به شرط بازپرداخت قرض می‌کنیم، در واقع بدهی ایجاد کرده‌ایم. انواع بدهی ها در حسابداری از وام دانشجویی گرفته تا وام مسکن و اوراق قرضه در ۱۰ دسته معروف قرار می‌گیرند.
دانستن اینکه هر بدهی در چه دسته‌ای قرار می‌گیرد، می‌تواند به ما در رفع سریع‌تر آن کمک کند. زیرا روش‌های مدیریت بدهی برای هر دسته‌بندی متفاوتند. پس:
- اگر قصد گرفتن وام دارید، باید با انواع بدهی آشنا شوید تا خودتان را در چاهی که عمیق‌تر از طول طناب شماست نیندازید،
- و یا اگر بدهی‌های مدیریت‌نشده بودجه‌بندی شما را مختل کرده‌اند، باید برای رفع آن‌ها یک دسته‌بندی کلی را یاد بگیرید.
ما در این مقاله هر آنچه را که در مورد انواع بدهی برای حل یا پیشگیری از مشکلات مالی خود نیاز دارید، به شما یاد می‌دهیم. برای مرور ۱۰ دسته‌بندی کلی و انواع بدهی‌های شخصی با ما همراه شوید.
برای دسترسی سریع به سرفصل‌های مقاله کلیک کنید:
بدهی چیست؟
بدهی به مبلغی گفته‌می‌شود که برای خرید کالا و یا خدمات از دیگری قرض می‌کنیم. رایج‌ترین اشکال بدهی وام مسکن، وام خودرو و وام‌های شخصی هستند. بدهی‌ها معمولاً هرکدام همراه با خودشان نرخ بهره‌ای دارند که هنگام دریافت پول بین دو طرف مشخص می‌شود.
وام‌هایی که از بانک دریافت می‌شوند، مطابق با نرخ بهره‌ای هستند که بانک مرکزی تعیین کرده. حال این نرخ بهره‌ها می‌توانند انواع مختلف ساده، مرکب، بین‌بانکی و… را داشته باشند.
اگر کالایی که بواسطه خرید آن زیر بدهی می‌رویم، یک منبع جدیدی را برای درآمدزایی ایجاد کند، به آن بدهی، بدهی خوب می‌گوییم چراکه با خرید آن کالا به افزایش جریان نقدینگی کمک کرده‌ایم و به‌نوعی درآمد رسیده‌ایم. به این روش در حسابداری اهرم کردن بدهی می‌گویند.
تشخیص اینکه
- کجا کفه ترازو به نفع بدهی‌هاست و باید برای جبران کمبود دارایی به بدهی‌ها بیافزایم؟
- چه نوع دارایی‌هایی ارزش پول قرض کردن دارند؟
- و کدام انواع بدهی ها در کجا به کار ما می‌آیند؟
مبحث بزرگی است که ۶ سرفصل ناقابل را در دوره مدیریت مالی شخصی کارنکن به خود اختصاص داده. اهمیت مدیریت بدهی در کسب استقلال مالی غیرقابل قیاس با سایر عوامل است بنابراین یادگیری روش‌های آن برای هر کارآموز مدیریت مالی در اولویت است.
در این دوره در کنار هم و از پایه‌ی صفر:
- با اصطلاحات مالی در دنیا آشنا می‌شویم.
- یاد می‌گیریم که پول چگونه کار می‌کند.
- در مورد اصول صحیح پس‌انداز می‌آموزیم.
- سرمایه‌گذاری را از حرفه‌ای‌ها یاد می‌گیریم.
- با تمرینات عملی، بودجه‌بندی انجام می‌دهیم.
- و در نهایت با شرط تعهد و همکاری خودتان، برای رسیدن به ثبات مالی تلاش می‌کنیم.
برای اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان کلیک کنید.
انواع بدهی کدامند؟
انواع بدهی ها در حسابداری به اشکال مختلفند که هرکدام قوانین و الزامات خاص خود را دارند. بیشتر انواع بدهی ها در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرند.
بدهی تضمینشده در برابر بدهی تضمین‌نشده
بدهی تضمینشده به بدهی گفته می‌شود که توسط یک دارایی معمولاً دارایی که عامل اصلی بدهکاری است، به عنوان وثیقه پشتیبانی می‌شود. درصورتی‌که بدهکار نتواند در مدت زمان معین از پس تعهدات مالی خود بربیاید، بستان‌کار می‌تواند دارایی را توقیف کند.
وام خودرو مثال پرطرفدار بدهی تضمینشده است. در این حالت، وام‌دهنده پول کافی برای خرید خودرو را به شما می‌دهد و به عبارتی حق مالکیت خودرو را برای خود می‌خرد. اگر از پس بازپرداخت‌ها برنیایید، وام‌دهنده ماشین را از شما می‌گیرید و حتی حق فروش آن را نیز دارد.
یکی از ویژگی‌های بدهی تضمینشده، نرخ بهره پایین آن‌هاست. زیرا که سهم بزرگی از ریسک موجود توسط وثیقه جبران می‌شود.
در مقابل بدهی بدون وثیقه را داریم که وام‌دهنده بیشتر به اعتبار و سابقه وام‌گیرنده اتکا می‌کند. برای بدهی تضمین‌نشده، وام‌گیرنده با امضای قرارداد و دریافت پول، متعهد می‌شود تا تمام شروط ذکرشده را رعایت کند. در این نوع بدهی، اگر به هر دلیلی بازپرداخت‌ها انجام نشد، وام‌دهنده می‌تواند به دادگاه مراجعه کند و یا قرارداد را به یکی از دفاتر وصول مطالبات شخصی یا سازمانی بفروشد.
به‌دلیل ریسک بالای معاملات، بدهی تضمین‌نشده معمولاً نرخ بهره بالاتری دارد.
بدهی گردان در مقابل بدهی اقساطی
انواع بدهی گردان نقطه پایانی ندارند. یعنی به هر میزان که بازپرداخت کنید می‌توانید دوباره برداشت کنید. مثال معروف بدهی گردان، کارت‌های اعتباری هستند.
کارت اعتباری کارتی است که بانک‌ها با هدف افزایش قدرت خرید برای مشتریان خود صادر می‌کنند. پشت این کارت سپرده‌ای وجود ندارد و بانک به پشتوانه اعتبار مشتریان و براساس سقفی که بانک مرکزی ارائه کرده، مبلغی به موجودی آن واریز می‌کند.
شما به هر مدلی که دوست دارید می‌توانید موجودی کارت را مصرف کنید و براساس شرایط خودتان، زمان و مقدار بازپرداخت‌ها را تعیین کنید. پس از هر بازپرداخت، موجودی مجدد شارژ می‌شود و تا پایان تاریخ انقضا کارت می‌توانید پول بردارید.
وام‌های اقساطی که در مقابل وام‌های گردان قرار می‌گیرند مدل سنتی و معروف بدهی هستند. این بدهی‌ها نقطه پایان دارند و هر ماه طی اقساط مشخصی که قبل از دریافت پول به تائید طرفین رسیده، بازپرداخت می‌شوند. بدهی‌های اقساطی می‌توانند تضمینشده مثل وام مسکن و خودرو باشند و یا بدون وثیقه مثل وام دانشجویی ارائه شوند.
بدهی نرخ ثابت در مقابل بدهی نرخ متغیر
این دو نوع بدهی در ساختار نرخ بهره با هم تفاوت دارند. در بدهی نرخ ثابت، میزان سود ثابت می‌ماند. یعنی یک نرخ بهره کلی در ابتدای قرارداد تعیین می‌شود که حتی با نوسانات بازار نیز تغییر پیدا نمی‌کند. در این مدل بدهی، وام‌گیرنده راحت‌تر به ثبات می‌رسد و هزینه‌های آینده خود را به‌راحتی پیش‌بینی می‌کند.
در بدهی نرخ متغیر، سود می‌تواند بر اساس شرایط بازار تغییر کند. این نوع بدهی موردعلاقه بیشتر افراد نیست. چرا که یک عدم قطعیتی با خود به‌همراه دارد که می‌تواند برای بدهکاران با بدهی‌های زیاد و کنترل‌نشده ترسناک به‌نظر برسد. از طرفی بدهکارانی که ریسک این نوع بدهی را قبول می‌کنند، سوار بر امواج نوسانات بازار می‌شوند و حتی گاهی به پرداخت سودهای کمتری می‌رسند.
بدهی کوتاه‌مدت در مقابل بدهی بلندمدت
انواع بدهی بر اساس طول دوره بازپرداخت متفاوت هستند. بدهی کوتاه‌مدت معمولاً سررسید یکساله دارد. یعنی در زیر یکسال بازپرداخت می‌شود. اما بدهی بلندمدت دور‌ه‌ی بازپرداخت طولانی‌تری را تجربه می‌کند. تفاوت این دو نوع بدهی تنها به سررسید ختم نمی‌شود. بدهی‌های بلندمدت معمولاً نرخ بهره بالاتر، تعهدات سنگین‌تر و در کل ریسک بالاتری دارند.
این مدل دسته‌بندی در گزارش‌های مالی شرکت‌ها بیشتر استفاده می‌شود. در ترازنامه که سندی برای تعیین میزان بدهی در برابر دارایی است، شاهد گزارش انواع بدهی براساس سررسید آن‌ها هستیم.
بدهی قابل‌وصول در مقابل بدهی غیرقابل‌وصول
تفاوت این دو نوع بدهی در توانایی وام‌دهنده برای بازخرید و درخواست بازپرداخت کامل قبل از رسیدن موعد آن است. تصور کنید وامی را از مؤسسه‌ای گرفته‌اید که به عنوان بدهی قابل‌وصول دسته‌بندی می‌شود. در این حالت، وام‌دهندگان شما این اختیار را دارند که قبل از رسید موعد مقرر، تقاضای بازپرداخت کامل داشته‌باشند.
اما در انواع بدهی‌های غیرقابل‌وصول، وام‌دهنده تا قبل رسیدن موعد از چنین آزادی‌عملی برخوردار نیست. بدهی قابل‌وصول معمولاً با اوراق قرضه شرکتی مرتبط است و وقوع آن در بسیاری از معاملات عادی نادر است.
انواع خاص بدهی برای اشخاص
علاوه بر دسته‌بندی‌های کلی که در قسمت قبلی معرفی شد، انواع بدهی برای اشخاص می‌تواند متفاوت باشد. در این حالت روی بدهی نام آن کالایی که خریداری شده و یا خدمتی که ارائه شده گذاشته می‌شود. مثل وام دانشجویی یا وام ماشین.
در ادامه برخی از انواع بدهی های خاص را باهم مرور می‌کنیم.
کارت‌های اعتباری
بسته به میزان درآمد و امتیاز اعتباری به صورت چرخشی می‌توانید از این نوع حساب‌ها وام بگیرید. با انجام هر بازپرداخت می‌توانید مجدد از موجودی کارت استفاده کنید. مشتریان بانک‌ها از کارت‌های اعتباری برای مقاصد گوناگونی استفاده می‌کنند:
- کمک به کسب‌وکارهای کوچک
- پرداخت بدهی‌های بزرگتر
- خرید منزل
- خرید لوازم الکترونیکی
بدهی کارت اعتباری معمولاً بدون وثیقه ارائه می‌شود و دارای نرخ بهره بالایی هستند.
وام مسکن
رایج‌ترین انواع بدهی در کشورهای پیشرفته!
وام مسکن نوعی بدهی تضمینشده است که معمولاً با نرخ بهره پائین عرضه می‌شود و دوره‌های بازپرداخت طولانی‌تری دارد. بر اساس شرایط وام در مؤسسات و بانک‌ها، نرخ بهره وام مسکن می‌تواند ثابت و یا متغیر باشد.
وام دانشجویی
این نوع وام برای پرداخت هزینه‌های دانشجویی مثل هزینه تحصیل، خوابگاه و غذا استفاده می‌شود و بازپرداخت اقساطی با نرخ بهره پائین دارد.
وام خودرو
قرارداد لحاظ می‌شود. این نوع وام از طرف بانک‌ها و یا مؤسسات نمایندگی خودرو صادر می‌شود. در وام خودرو پولی به‌صورت یکجا به شما قرض داده شده که در یک بازه زمانی سه تا شش ساله آن را پس می‌دهید. نرخ بهره این نوع بدهی معمولاً کمتر است؛ زیرا توسط وسیله نقلیه پشتیبانی می‌شود و در صورت عدم پرداخت، وام‌دهنده می‌تواند خودرو را مصادره کند.
سایر انواع بدهی
وام‌های شخصی، صورت‌حساب‌های پزشکی و… از جمله سایر انواع بدهی برای افراد هستند. شرکت‌ها نیز از طریق انتشار اوراق قرضه می‌توانند به دارایی‌های خود بیافزایند.
اوراق قرضه یک ابزار بدهی است که شرکت‌ها را قادر به دریافت وجه نقد از سرمایه‌داران می‌کند. اشخاص و شرکت‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند این اوراق قرضه را خریداری کنند که معمولاً همراه با نرخ بهره ثابت هستند و سررسید مشخصی دارند.
داشتن بدهی کمتر به طور کلی برای سلامت مالی شما مفید است. اما همه بدهی‌ها بد تلقی نمی‌شوند. اگر بدهی به شما در ایجاد یک ثروت بلندمدت کمک کند، به‌هیچ عنوان در گرفتن آن تردید نکنید.
سخن پایانی
انواع بدهی ها شامل: تضمینشده و نشده، گردان و اقساطی، بلندمدت و کوتاه‌مدت، قابل‌وصول و غیرقابل‌وصول و سود ثابت و متغیرهستند. علاوه بر این دسته‌بندی کلی، انواع بدهی برای اشخاص و شرکت‌ها را نیز بررسی کردیم.
در ادامه توجه شما را به مطالب مرتبط در این حوزه دعوت می‌کنیم.
مطالب مرتبط
در صورت ترازنامه مفهوم دارایی در مقابل بدهی قرار می‌گیرد. دارایی‌ها نیز چه تحت مالکیت اشخاص باشند چه شرکت‌ها، از دسته‌بندی خاصی پیروی می‌کنند. برای بررسی مفهوم دارایی و آشنایی با ۵ دسته‌بندی اصلی آن، مقاله زیر را مطالعه بفرمائید.
در مورد تفاوت دارایی و بدهی در مقاله زیر مفصل‌تر توضیح داده‌ایم. هر دو نوع مفهوم همراه با ذکر مثال یک مقایسه کلی شده‌اند و نسبت‌های بین آن دو بررسی شده.
یکی از رفتارهای رایجی که به بروز انواع بدهی دامن می‌زند، ولخرجی است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید ولخرجی انواع مختلف دارد و دلایل روانشناسی مختلفی در پشت پرده آن است. در مورد این موضوعات به همراه ۸ روش جلوگیری از ولخرجی در لینک زیر بخوانید.
هدف‌گذاری مالی یک سرفصل مهم از دانش مدیریت مالی است. پیروی از هیچ برنامه‌ریزی مالی بدون داشتن هدف امکان‌پذیر نیست و کوچک‌ترین مشکلات مالی ما بدون هدف‌گذاری صحیح برطرف نمی‌شوند. در مورد انواع اهداف مالی و مراحل پیاده‌سازی آن در لینک زیر بخوانید.
داشتن پس‌انداز برای روز مبادا، از بروز دسته‌ی بزرگی از انواع بدهی‌های بد جلوگیری کرده. در مورد تعریف این نوع پس‌انداز، اهمیت و مراحل انجام آن در عنوان زیر بخوانید.
انواع بدهی و وام در اوراق حسابداری شرکت‌ها اغلب به‌صورت مترادف استفاده می‌شوند. اما تفاوت‌های جزئی در تعریف این دو اصطلاح به‌چشم می‌خورد. به نظر شما تفاوت اصلی این دو مفهوم با یکدیگر چیست؟
محصولات آموزشی