راههای جلوگیری از ولخرجی، در زمانی که خریدهای اینترنتی به راحتی یک کلیک انجام می‌شوند، بیشتر از هر وقت دیگری کارآمد هستند. در یک کلام ولخرجی به معنای قبول هزینه‌های فراتر از وسع مالی است.
حتماً شما هم تجربه خریدهای ناموفقی را داشته‌اید. زمانی که از روی هیجانات تصمیم می‌گیرید و کالایی را می‌خرید که هیچ نیازی به آن ندارید. آیا دلایل این رفتار خود می‌دانید؟ تا به‌حال اقدامی برای کنترل یا مهار ولخرجی کرده‌اید؟
طبق آمار از هر ۱۰ نفر شهروند کشور صنعتی، ۶ نفر در تله بدهی گرفتار هستند. ولخرجی یکی از دلایل اصلی شکست در مدیریت بدهی است. اما چه‌چیزی باعث می‌شود که افراد فراتر از توان مالی خود زندگی کنند؟
ما در این مقاله به سوالات شما جواب می‌دهیم. در ادامه ۴ دلیل روانشناختی بروز ولخرجی را باهم بررسی می‌کنیم و ۸ مثال از روش های جلوگیری از ولخرجی را بازگو می‌کنیم.
برای دسترسی سریع به موضوعات مقاله کلیک کنید:
ولخرجی چیست؟
زمانی که بیش از حد نیاز خرج می‌کنید و بودجه‌بندی برای شما معنا و مفهومی ندارد، شما احتمالاً ولخرج هستید. افراد ولخرج دو دسته هستند:
- یا بسیار بیشتر از آنچه که درآمد دارند، هزینه می‌کنند و احتمالاً گرفتار بدهی هستند.
- و یا دقیقاً مساوی با درآمد خود هزینه می‌کنند و در آخر ماه پولی برای پس‌انداز ندارند.
تشخیص این رفتار در خود و شناسایی به‌موقع آن می‌تواند سرنوشت اهداف مالی ما را دگرگون کند. شما تا زمانی که تعهد به بودجه‌بندی و خرج کردن داخل دایره تعیین‌شده را یاد نگیرید، شاهد هیچ‌گونه پیشرفتی در زندگی خود نخواهیدبود.
یکی از راههای کشف به‌موقع این عادت و اصلاح آن، از طریق سیستم شناسایی عادت‌های مالی است. برای ساخت این سیستم، فرمول خاصی وجود ندارد و هرکس مطابق با نیازها و آموخته‌های خود آن را به شکل ویژه‌ای برای استفاده شخصی می‌سازد.
ساخت سیستم عادت‌های مالی، تنها یکی از مهارت‌هایی است که در دوره مدیریت مالی شخصی کارنکن یاد می‌گیرید.
- معرفی انواع مفاهیم مالی
- آموزش بودجه‌بندی
- راههای جلوگیری از ولخرجی و افزایش پس‌انداز
- روش‌های سرمایه‌گذاری و…
از انواع سرفصل‌های این دوره بسیار کاربردی هستند. اگر از انواع مشکلات مالی رنج می‌برید، نگران نباشید. با کمک راهنمایی‌های مدرس دوره و تمرین‌های عملی و البته شرط تعهد خودتان، هیچ مشکلی بدون راه درمان نمی‌ماند. برای اطلاعات بیشتر روی لینک زیر کلیک کنید.
یک دسته‌بندی کلی برای انواع ولخرجی
یکی از روش های جلوگیری از ولخرجی آن است که بدانید در کجا بیشترین خرج را می‌کنید. خریدی که هرماه خود را موظف به انجام آن می‌دانید، ممکن است به‌هیچ‌وجه ضروری نباشد. بنابراین در بیشتر مواقع، هزینه‌هایی که جیب ما را خالی می‌کنند، قابل‌حذف‌کردن هستند.
برخی از انواع ولخرجی عبارتند از:
- ولخرجی برای ظاهرسازی: کسانی که با خرید از برندهای لوکس سعی در ایجاد یک تصویر دروغین از خود در ذهن دیگران می‌کنند. مثل کسی که خرید کیف‌دستی گران‌قیمت را به یخچال پر ترجیح می‌دهد.
- ولخرجی از روی هیجان: مربوط به زمانی است که برای فرار از احساسات بد و منفی، هیجان خرید را جایگزین آن می‌کنید. کالاهایی که معمولاً در این حالت خریداری می‌شوند، هیچ نیاز اصلی را پاسخگو نیستند.
- ولخرجی برای دیگران: زمانی که برای جلب رضایت و توجه دیگران، بیش از اندازه از جیب خود مایه می‌گذارید. مثل پرداخت هزینه‌های شام در رستوران و یا کادوهای بدون مناسبت.
- ولخرجی از روی عطش: عطش خریدی که به‌هنگام پرداخت حقوق، پاداش، عیدی و هرگونه دستمزدی به‌سراغ افراد می‌رود و قربانی می‌گیرد.
از نظر روانشناسان چرا ما ولخرجی می‌کنیم؟
روانشناسان معتقدند که برای بررسی علت ولخرجی تنها نباید به ابعاد مالی موضوع نگاه کنیم، بلکه ابعاد روانشناختی نیز از اهمیت و تأثیر قابل‌توجهی برخوردارند. در ادامه ۴ دلیل روانشناختی را که معمولاً سد راههای جلوگیری از ولخرجی می‌شوند، با هم بررسی می‌کنیم.
۱- فشار اجتماعی
میل همگام شدن با طبقه مرفه جامعه، در برخی از افراد کشش به ولخرجی را زیاد می‌کند.
شرمن استندبری، حسابدار رسمی و مدیرعامل
ولخرجی و شرکت‌کردن در هزینه‌های بزرگ در برخی از افراد نوعی روش برای تثبیت جایگاه اجتماعی تلقی می‌شود. یکی از راههای جلوگیری از ولخرجی در اینجا به گفته حسابداران، تعیین یک هدف مالی برای زندگی است. در مورد انواع اهداف مالی و روش‌های انتخاب آن‌ها در مقاله زیر بخوانید.
۲- تغییر در سبک زندگی
این حالت زمانی ایجاد می‌شود که همراه با افزایش درآمد، هزینه‌های ناخواسته زندگی به طور ناگهانی افزایش پیدا می‌کنند. مثلاً ممکن است بعد از افزایش حقوق، تمایل به خرید کالاهای لوکس پیدا کنید و یا بیشتر وعده‌های خود را در رستوران میل کنید.
در این حالت، این افزایش حقوق تنها صرف هزینه‌های غیرضروری می‌شود. برای جلوگیری از این وضعیت، باید همگام با بودجه‌بندی خود پیش بروید. در مورد انواع بودجه‌بندی و روش‌های تدوین آن در اینجا بخوانید.
۳- برداشت متفاوت از خودمراقبتی
برای بسیاری از افراد، صرف غذا در رستوران‌های گران‌قیمت، خریدهای لوکس و مسافرت‌های پرهزینه نوعی خودمراقبتی محسوب می‌شود. درحالی‌که خودمراقبتی در تعریف درست خود به روشهایی فراتر از هزینه‌های مالی مرتبط می‌شود و تمرینات ورزشی، سبک زندگی، تغذیه، مطالعه و… را در برمی‌گیرد.
۴- احساسات منفی
در پی برخی از حالات روحی افراد سعی می‌کنند با انجام خریدهای بی‌مورد حس شور و شادی را در خود زنده کنند. مثل زمانی که دچار غم و اندوه شده‌اند، یا در زندگی زمین خورده‌اند و کنترل روی امور را از دست داده‌اند، با تحمیل خریدهای بیهوده سعی در دفع این انرژی منفی دارند.
در ادامه روشهایی برای مقابله با این وضعیت را باهم مرور می‌کنیم.
راههای جلوگیری از ولخرجی
در این بخش ۸ راهکار کاربردی با عنوان روشهایی برای جلوگیری از ولخرجی را با هم بررسی می‌کنیم.
۱- محرک‌ها را بشناسید و از آن‌ها دوری کنید.
بهترین راه جلوگیری از ولخرجی این است که قبل از هرچیز، دلیل آن را کشف کنید. افراد به دلایل مختلفی به ولخرجی روی می‌آورند. زمانی که:
- احساس ناراحتی می‌کنید،
- بیش از حد خوشحال هستید،
- حوصلتان سررفته،
- استرس دارید و…
ممکن است در معرض ولخرجی قرار بگیرید. بنابراین مهم است که حالات مختلف خود را بشناسید و بدانید که در چه زمانی باید انتظار بروز رفتار ولخرجی را داشته‌باشید تا بتوانید از آن جلوگیری کنید.
۲- خودتان را در معرض آگهی‌های تبلیغاتی قرار ندهید.
صفحات اینستاگرامی شلوغ را بی‌صدا کنید تا تبلیغات پرزرق‌وبرق آن‌ها برای شما نمایش داده نشود. اگر عضو باشگاه مشتریان فروشگاه‌ها هستید و یا از سایت‌های زیادی خرید می‌کنید، می‌توانید ایمیل‌ها و شماره‌ها بلاک کنید تا از کمپین‌های تبلیغاتی در امان بمانید.
اکثر این محرک‌های تبلیغاتی در نهایت منجر به خرید محصولی می‌شوند که شما هیچ نیازی به آن ندارید. مکانیزمی که طراحان آن‌ها به‌کار می‌برند، خرید آنی نام دارد. یعنی با جملات و تصاویر و رنگ‌های جذاب نوعی نیاز آنی را در مخاطب ایجاد می‌کنند و او را به سمت خرید سوق می‌دهند. نیازی که عمر چندانی ندارد و اگر روی آن فکر بشود به طور کلی کنار گذاشته‌می‌شود.
این نوع دام‌ها در کمین همه ماست و یکی از راه های جلوگیری از ولخرجی، بستن تمام مسیرهای پیش‌روی این کمپین‌هاست.
۳- برای ترک ولخرجی رژیم بگیرید.
همانطور که برای کاهش وزن، کالری‌های دریافتی خود را می‌شمارید و در قالب یک برنامه تغذیه می‌کنید، برای ترک عادت ولخرجی نیز از روشی مشابه می‌توان استفاده کرد.
برای شروع، یک روز در هفته را انتخاب کنید و هرگونه خرج غیرضروری را در آن روز برای خود ممنوع کنید. هزینه غیرضروری یعنی هزینه‌‌ای که براساس نیاز نیست و انجام‌ندادن آن تبعاتی را برای شما دربر ندارد. مثلاً نهاری که در محل کار خود میل می‌کنید، جزء هزینه ضروری به‌حساب می‌آید؛ اما قهوه‌ای که در مسیر بین‌راهی می‌خرید، هزینه غیرضروری است.
با رعایت این روند، کم‌کم محرک‌های خود را می‌شناسید و تفاوت بین نیاز و خواسته را درک می‌کنید. زمانی که اراده شما قوی شد، یک روز رژیم را به دو روز و بعد سه روز در هفته تغییر بدهید.
اگر تشخیص دادید، عادت ولخرجی در شما تا حدی خنثی شده، آن وقت می‌توانید بودجه‌بندی‌های خود را تغییر دهید و هر ماه مبلغ مشخصی را برای هزینه‌های غیرضروری کنار بگذارید. در این حالت، مطمئن می‌شوید که بیش از حد برای موارد غیرضروری خرج نمی‌کنید.
۴- پول‌های خود را در کارت‌های مختلف پخش کنید.
در ابتدای هر ماه، حقوق دریافتی خود را در یک حساب نگه‌ندارید و آن را بین کارت‌های مختلف تقسیم کنید. با این کار مجبور می‌شوید که قبل از خرید، لیستی از اقلام موردنیاز تهیه کنید و مطمئن شوید که پول کافی برای آن دارید.
یا وقتی که به‌قصد تفریح بیرون می‌روید، با این روش نمی‌توانید بیش از حد ولخرجی کنید. اگر تنها یک کارت با موجودی محدود در جیب خود داشته‌باشید، با حساسیت بیشتری خرید می‌کنید و پول کمتری را هدر می‌دهید.
۵- در اطرافیان خودتان تجدیدنظر کنید.
اگر از اطرافیان خود کسی را می‌شناسید که از ولخرجی رنج می‌برد، اول این مقاله را به آن‌ها معرفی کنید و سپس با نهایت احترام به‌هنگام خرید آن‌ها را با خودتان همراه نکنید.
در عوض، اگر دوست یا اعضای خانواده شما سابقه نجات‌دادن شما از خریدهای بیهوده را داشته و تبحر خاصی در چانه‌زنی و گرفتن تخفیف دارد، در دعوت کردن آن‌ها برای خرید درنگ نکنید.
۶- زمان مناسب برای خریدهای غیرضروری را بشناسید.
اگر برای خرید هر کالایی در زمان مناسب آن اقدام کنیم، سود کردیم. مثلاً:
- لباس‌ها را در حراج آخر فصل بخریم.
- برای خرید کتاب، در هفته کتابخوانی اقدام کنیم.
- از چندماه قبل از حراج جمعه سیاه، پس‌انداز کنیم و خریدهای خود را یکجا انجام دهیم. (برخی از افراد برای کل سال خود در این تایم خرید می‌کنند.)
- خریدهای عید را در اسفندماه انجام ندهیم.
۷- باطن زندگی خود را با ظاهر زندگی دیگران مقایسه نکنید.
همه ما در زندگی مسیر جداگانه و خاصی را طی می‌کنیم و مراحل و رویدادهای زندگی ما هیچ‌گاه با دیگران مشترک نیستند. پس هیچ‌گونه دلیل موجهی برای مقایسه دو زندگی باهم وجود ندارد. اگر دوست و یا همکار شما، مشتری ثابت یک رستوران لوکس است و یا همیشه از برند پوشاک خاصی خرید می‌کند، دلیل نمی‌شود که شما هم موظف به تقلید رفتارهای او باشید.
شما برای خرج‌کردن در مناسبت‌های مختلف باید به موجودی جیب خود نگاه کنید و براساس نیازهای زندگی خود تفریح کنید و به مسافرت بروید. آموزش این رفتار و نگرش به کودکان به مراتب اهمیت بیشتری دارد.
۸- راههای جلوگیری از ولخرجی تنها به این موارد ختم نمی‌شوند…
در انواع کتاب‌های مدیریت مالی شخصی، موارد مختلفی به‌عنوان راههای جلوگیری از ولخرجی معرفی شده‌اند. در این قسمت به صورت خلاصه، چند مورد از مهم‌ترین‌های آن‌ها را باهم بررسی می‌کنیم.
- نیازها و سلیقه خود را به‌درستی بشناسید تا هیجانات خود را هنگام خرید بهتر کنترل کنید.
- جلوی ضرر را از هرطرف که بگیرید منفعت است. هزینه‌های غیرضروری هرچقدرهم که کم و ناچیز باشند، بازهم غیرضروری‌اند و حذف آن‌ها با افزایش سود همراه است.
- همواره از اثر هاله‌ای آگاه باشید. اگر کالایی بسته‌بندی گران‌قیمت دارد و با قیمت بالایی عرضه می‌شود، به این معنی نیست که ارزش خرید بالایی دارد. کارایی کالا با قیمت آن تعیین نمی‌شود.
- از مدگرایی و تبعات آن برحذر باشید. برای اطلاعات بیشتر در مورد ماهیت مدگرایی مقاله زیر را مطالعه کنید:
سخن پایانی
در این مقاله تعریف مختصری از ولخرجی و انواع آن را ارائه دادیم و سعی کردیم به سوال «چگونه از ولخرجی جلوگیری کنیم» پاسخ دهیم. در ادامه توجه شما را به مطالب مرتبط در این حوزه دعوت می‌کنیم.
مطالب مرتبط
یکی از راههای جلوگیری از ولخرجی، افزایش مقدار پس‌انداز عنوان شده است. در مورد بهترین نوع پس‌انداز و ۱۲ روش انجام آن در لینک زیر بخوانید.
اگر در صرفه‌جویی هزینه‌های اصلی زندگی خود مشکل دارید، در مقاله زیر با ما در رعایت ۴۲ راهکار کاربردی همراه شوید.
ترک عادت به ولخرجی در محیط خانواده، قدری دشوارتر است. اما با همیاری جمعی حل می‌شود. در مورد راهکارهای مدیریت مالی در خانواده در اینجا بخوانید.
در مورد بهترین برنامه‌ریزی‌های مالی و ۱۰ تکنیک عملی آن‌ها که هر هدف‌گذاری را حیات می‌بخشد، در مقاله زیر بخوانید.
راههای جلوگیری از ولخرجی، در قدم اول برای احیای پس‌انداز به‌کار برده می‌شوند.
به‌نظر شما چه تأثیر دیگری در پی حذف ولخرجی وجود دارد؟
محصولات آموزشی