در این مطلب سعی داریم شما را با گرایشهای رشته روانشناسی و اینکه کدام گرایش روانشناسی بهتر است، آشنا کنیم.
همۀ ما می‌دانیم که علاقه‌مندان به ادامۀ تحصیل، مهاجرت و یا افراد جویای کار سعی دارند بهترین انتخاب را برای آیندۀ تحصیلی، زندگی و یا شغلی خود داشته باشند.
این موضوع برای علاقه‌مندان رشته روانشناسی هم صدق می‌کند. به عنوان یک فرد علاقه‌مند به رشته روانشناسی، آیا این سؤال برای شما هم پیش آمده است که بپرسید: کدام گرایش روانشناسی بهتر است؟
بدون تردید، دادن پاسخ روشن و قطعی به سؤال بالا کار ساده‌ای نیست، زیرا عوامل متعددی در پاسخ به این پرسش تأثیر دارند.
روانشناسی یکی از پرطرفدارترین رشته‌های علوم انسانی است. بسیاری از فارغ‌التحصیلانِ مقطع کارشناسی رشتۀ روانشناسی و سایر رشته‌ها، علاقه‌مند به ادامۀ تحصیل در گرایشهای رشتۀ روانشناسی در مقاطع بالاتر هستند.
یکی از عومل مهم استقبال از رشتۀ روانشناسی، امکان ادامۀ تحصیل و به تبعِ آن یافتن فرصت‌های شغلی بیشتری است که گرایشهای روانشناسی در مقاطع بالاتر در مقایسه با سایر رشته‌های علوم انسانی فراهم می‌کنند. بنابراین، آشنایی با تمامی گرایشهای رشتۀ روانشناسی، امکان انتخاب بهتر را آسان می‌سازد.
وقتی شما به یک رشته یا گرایش خاصی علاقه دارید، شاید بتوان گفت که همان رشته و گرایش برای شما بهتر است. اما واقعیت این است که صرف‌نظر از علاقه و استعداد، این بازار کار و نیازهای جامعه است که بر میزان تقاضا برای رشته و گرایشی خاص تأثیر می‌گذارد و آن را از سایر گرایش‌ها متمایز می‌سازد.
ما در این مطلب تلاش می‌کنیم ضمن معرفی رشتۀ روانشناسی و گرایش های آن، به اینکه چه عواملی در انتخاب گرایش بهتر موثرند اشاره کنیم و شما را در انتخاب گرایش بهتر یاری دهیم.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
معرفی اجمالی رشته روانشناسی
در این بخش به معرفی رشتۀ روانشناسی و گرایش های آن می‌پردازیم.
رشتۀ روانشناسی (Psychology) از جمله رشته‌های کاربردی در حوزۀ علوم انسانی است که رفتار، فرایندهای ذهنی و کارکردهای مغز موجودات زنده، به خصوص، انسانها را در ارتباط با محیط اطراف مورد مشاهده، اندازه‌گیری و بررسی علمی قرار می‌دهد.
از آنجا که جامعۀ مورد مطالعۀ این رشته انسانها هستند، بنابراین گرایشهای مختلفی جهت مطالعه و پاسخگویی دقیق‌تر و علمی‌تر به سؤالات و مسائل مرتبط با رفتارهای انسانی و فرایندهای ذهنی آن‌ها در محیط‌های مختلف ایجاد شده است.
بهترین گرایشهای رشته روانشناسی را بشناسیم
رشتۀ روانشناسی در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری، دارای گرایشهای مختلفی است که علاقه‌مندان می‌توانند بر اساس علاقه، استعداد، ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها، بازار کار و غیره یکی از این گرایش‌ها را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند.
در این بخش، گرایشهای روانشناسی را با توجه به اطلاعات موجود در سایت سازمان سنجش ایران به تفکیک این دو مقطع نام برده و سپس به طور خلاصه معرفی می‌کنیم.
1- گرایشهای رشته روانشناسی در مقطع کارشناسی ارشد
گرایشهای روانشناسی در مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد به شرح زیر می‌باشد:
| 1- روانشناسی عمومی | 7- روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی |
| 2- روانشناسی بالینی | 8- روانشناسی تربیتی |
| 3- روانسنجی (سنجش و اندازه گیری) | 9- روانشناسی اجتماعی |
| 4-روانشناسی صنعتی و سازمانی | 10- علوم شناختی |
| 5- روانشناسی بالینی کودک و نوجوان | 11- روانشناسی شخصیت |
| 6- روانشناسی اسلامی | 12- روانشناسی |
بر اساس اطلاعات موجود در دفترچۀ راهنمای ثبت‌نام و شرکت در آزمون ورودی مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته سال 1402 سازمان سنجش، علاقه‌مندان به رشتۀ روانشناسی می‌توانند در یکی از گرایشهای بالا به ادامه تحصیل بپردازند.
2- گرایشهای رشته روانشناسی در مقطع دکتری
گرایشهای روانشناسی در مقطع تحصیلی دکتری تخصصی به شرح زیر می‌باشد:
| 1- روانشناسی تربیتی | 2- روانشناسی بالینی | 3- روانشناسی صنعتی و سازمانی |
| 4- روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی | 5- روانشناسی سلامت | 6- علوم شناختی- روانشناسی |
| 7- سنجش و اندازه‌گیری | 8- خانواده و سلامت | 9- روانشناسی |
بر اساس اطلاعات موجود در دفترچۀ راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی مقطع دکتری سال 1402 سازمان سنجش، علاقه‌مندان به رشتۀ روانشناسی می‌توانند در یکی از گرایشهای بالا به ادامه تحصیل بپردازند.
3- معرفی اجمالی گرایش های رشته روانشناسی
در این بخش برای آشنایی بیشتر با گرایشهای روانشناسی، توضیحات مختصری در مورد هر یک از گرایش‌ها ارائه می‌دهیم.
1- روانشناسی عمومی
روانشناسی عمومی (General psychology): این گرایش از علم روانشناسی به عنوان پایه و اساس اصلی روانشناسی، به مطالعه و بررسی طیف گسترده‌ای از موضوعات مربوط به رفتار و فرایندهای ذهنی انسانها مانند رشد، انگیزه، هوش، یادگیری، اختلالات، احساسات، ادراک، رفتارهای اجتماعی، آسیب‌های روانی و غیره می‌پردازد.
2- روانشناسی بالینی
روانشناسی بالینی (Clinical psychology): تشخیص، درمان، پژوهش و آموزش در خصوص آسیب‌ها، ناهنجاری‌ها و مشکلات عاطفی، اجتماعی، روانی و رفتاری انسانها با استفاده از اصول روان‌شناختی، کار روانشناس بالینی است. درمان بیماران حاد روانی با استفاده از روش‌های درمانی روانشناسی و روانپزشکی از اقدامات مهم در این گرایش است.
3- سنجش و اندازه گیری
سنجش و اندازه‌گیری Measurement (psychometrics)): استفاده از روش‌های آماری و آزمایش برای اندازه‌گیری پدیده‌های روانی از مشخصات این گرایش است. به عبارتی، پدیده‌های روانی از حالت کیفی به حالت کمی درآمده و جهت مطالعۀ بهتر به صورت اعداد طبقه‌بندی می‌شوند.
4- روانشناسی صنعتی و سازمانی
روانشناسی صنعتی و سازمانی (Industrial and organizational psychology): بررسی و مطالعۀ رابطۀ میان انسان و فضای کسب و کار در این گرایش صورت می‌گیرد. به عبارتی، تلاش می‌شود تا با استفاده از اصول روانشناسی، چالش‌های موجود میان نیروی انسانی و دنیای کار مورد بررسی علمی قرار گیرد.
5- روانشناسی بالینی کودک و نوجوان
این گرایش برگرفته از رشتۀ روانشناسی بالینی است اما با تأکید بر کودکان و نوجوانان. روانشناس بالینی کودک و نوجوان با استفاده از اصول و مبانی روانشناسی رشد به ارزیابی، تشخیص، توانبخشی و آموزش کودکان و نوجوانان در خانواده می‌پردازد.
6- روانشناسی اسلامی
این گرایش به مطالعۀ رفتارها با مراجعه به فرهنگ و جهان‌بینی اسلامی می‌پردازد.
7- روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی
آموزش، تشخیص، ارزیابی و توانبخشی کودکان کم‌توان و ناتوان هدف اصلی تحصیل و کار در این گرایش است. کودکان کم توان و ناتوان به مراقبت‌های ویژه‌ای احتیاج دارند، به همین علت روانشناسان متخصص در زمینه مشکلات ویژه آن‌ها فعالیت می‌کنند.
8- روانشناسی تربیتی
روانشناسی تربیتی (Educational psychology): توجه به فرایند و چگونگی یادگیری افراد از کودکی و حتی تا بزرگسالی و بررسی فرایندهای شناختی، عاطفی و اجتماعی انسانها از موضوعات مورد مطالعه در این گرایش است.
9- روانشناسی اجتماعی
روانشناسی اجتماعی (Social psychology): این گرایش به مطالعۀ علمی و روشمند رفتارهای اجتماعی می‌پردازد. به عبارتی تلاش می‌شود تا نحوۀ تفکر، احساس کردن و چگونگی رفتار انسانها در حضور دیگران و در مواجهه با انسان‌های دیگر مورد بررسی قرار گیرد.
10- علوم شناختی
علوم شناختی (Cognitive science): در این گرایش تلاش می‌شود تا ماهیت و چگونگی فعالیت‌های ذهنی مورد بررسی علمی قرار گیرد. بنابراین موضوعات مرتبط با ذهن و مغز، مانند ادراک، حافظه و یادگیری، زبان، استدلال و تفکر، توجه، تصمیم‌گیری و … مورد پژوهش و بررسی قرار می‌گیرند.
11- روانشناسی شخصیت
روانشناسی شخصیت (Personality psychology): مطالعۀ چگونگی شخصیت، تفاوت‌های شخصیتی، شباهت‌ها، نحوۀ رشد شخصیت و تأثیر آن بر رفتار و نحوۀ تفکر انسانها و بررسی اختلالات شخصیتی از موضوعات مورد توجه در این گرایش است.
12- روانشناسی سلامت
روانشناسی سلامت (Health psychology): این گرایش از روانشناسی دارای رویکردی زیستی-روانی- اجتماعی به موضوع سلامت است. در واقع، گرایشی بین‌رشته‌ای است که حوزه‌های مختلف روانشناسی، جامعه‌شناسی، بهداشت و پزشکی را در برمی‌گیرد. بررسی و مطالعۀ سلامت و کیفیت زندگی افراد برای ارائۀ راهکار و برنامه جهت بالابردن سطح سلامتی افراد جامعه از اهداف این رشته است.
13- خانواده و سلامت
گرایش خانواده و سلامت در واقع همان رشتۀ روانشناسی خانواده و سلامت جنسی است که به عنوان گرایشی بین‌رشته‌ای حوزه‌های روانشناسی و پزشکی را در برمی‌گیرد. هدف اصلی از این گرایش ارائۀ مشاوره‌های تخصصی و درمان مراجعان در زمینۀ حفظ و سلامت افراد از نظر جنسی در خانواده است.
کدام گرایش روانشناسی بهتر است
برای پاسخگویی به سؤال بالا می‌توانیم از چند نگاه به گرایشهای روانشناسی بپردازیم:
عوامل موثر بر انتخاب نوع گرایش
در این بخش سعی می‌کنیم با توجه به برخی از عوامل موثر بر انتخاب نوع گرایش، به طور خلاصه و مفید به برخی از گرایشهای روانشناسی بپردازیم.
1- بازار کار و فرصت‌های شغلی
نقش فرصت‌های شغلی که یک رشته در بازار کار ایجاد می‌کند بسیار مهم است.
با توجه به اهمیتی که رشته روانشناسی به لحاظ ارتباط با سلامت روان انسانها دارد و جامعۀ آماری گسترده‌ای را شامل می‌شود، از بازار کار خوبی هم برخوردار است. از میان تمام گرایش‌ها، روانشناسی بالینی و روانشناسی عمومی فرصت‌های شغلی بیشتر و بهتری را فراهم می‌کنند. بنابراین، می‌توان گفت که مهم‌ترین گرایشهای روانشناسی هستند.
گرایش روانشناسی بالینی یکی از پرطرفدارترین و محبوب‌ترین گرایش‌ها از نظر بازار کار است.درمان افراد یکی از عوامل جذابیت و توجه به این گرایش است. از سوی دیگر، افزایش مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زمینۀ بروز اختلالات روانی، ذهنی و نابهنجاری‌ها را بیشتر می‌کند و نیاز به درمانگرانی است که به بررسی و حل این مشکلات بپردازند.
افرادی که از گرایش بالینی فارغ‌التحصیل می‌شوند، در مطب شخصی، کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها می‌توانند به کار درمان بپردازند.
دانش‌آموختگان گرایش روانشناسی عمومی هم پس از تسلط و آشنایی کامل با اصول علمی، نظریه‌ها و روش‌های درمانی می‌توانند به کار درمان در مراکز فوق بپردازند.
علاوه بر کار درمان، تأسیس مرکز مشاوره و روانشناسی، اشتغال در مراکز درمانی و آموزشی به عنوان استاد، پژوهشگر، مشاور و روانشناس، اشتغال در مهدکودک‌ها، مدارس، دستگاه قضایی، مراکز پژوهشی، سازمان بهزیستی و سایر نهادها از جمله فرصت‌های شغلی خوبی می‌باشند که به طور کلی در اختیار فارغ‌التحصیلان گرایشهای روانشناسی قرار دارد.
2- ظرفیت پذیرش در دانشگاه‌ها
ظرفیت پذیرش در گرایش روانشناسی عمومی از سایر گرایش‌ها بیشتر است. بنابراین امکان قبولی در دانشگاه بیشتر و راحت‌تر است. از این رو، روانشناسی عمومی یکی از پر طرفدارترین گرایش های رشته روانشناسی است.
دانشجویان رشته روانشناسی عمومی در طول تحصیل خود کلیات مباحث روانشناسی را مطالعه می‌کنند. آموزش‌های گسترده دربارۀ موضوعات مرتبط با روانشناسی مانند روانشناسی رشد، کودکان استثنایی، شخصیت‌شناسی و غیره می‌بینند و به صورت کلی با نظریات مهم و مبانی اصولی روانشناسی آشنا می‌شوند.
3- امکان مهاجرت (کدام گرایش‌ها برای مهاجرت مناسب‌تر است)
امروزه خیلی از افراد برای انتخاب رشته به فاکتور امکان مهاجرت نیز دقت می‌کنند. افراد اگر قصد مهاجرت هم نداشته باشند هم باز نیم نگاهی به این موضوع دارند که اگر بخواهند روزی در خارج از کشور ادامه تحصیل کنند و یا برای کار مهاجرت کنند شرایط رشته تحصیلی آن‌ها در آن کشور چگونه است.
به طور کلی امکان مهاجرت با تمام گرایشهای روانشناسی وجود دارد اما 4 گرایش از اقبال بیشتری برخوردارند.
- روانشناسی بالینی
- روانشناسی عمومی
- روانشناسی صنعتی و سازمانی
- روانسنجی (سنجش و اندازه‌گیری)
این 4 گرایش برای مهاجرت تحصیلی و شغلی مناسب‌تر هستند. بنابراین، این 4 گرایش در مقایسه با سایر گرایش‌ها از نظر امکان مهاجرت بهتر هستند چون در خارج از ایران نیز این رشته‌ها مورد توجه بیشتری قرار دارند. برای بررسی بیشتر شرایط مهاجرت رشته روانشناسی بهتر است مقاله زیر را مطالعه نمایید.
4- نوع و میزان علاقه
صرف‌نظر از موارد فوق، نقش علاقه و میزان آن تأثیری مهمی در انتخاب نوع گرایش دارد.
در پاسخ به این سؤال که کدام گرایش روانشناسی بهتر است می‌توان گفت گرایشی که میزان علاقه، استعداد و توانمندی فرد در آن بیشتر است. هر چند متغییرهای دیگری نیز تعیین‌کننده و اثرگذار می‌باشند که به برخی از آن‌ها اشاره کردیم. در بخش بعدی به رابطۀ نوع علاقه افراد و انتخاب یک گرایش، اشاره کوتاهی می‌کنیم.
علاقه به فعالیت‌های تربیتی و کار با کودک و نوجوان
اگر علاقه‌مند به کار در محیط‌های فرهنگی و آموزشی مانند آموزش و پرورش هستید، رشتۀ روانشناسی تربیتی گرایش بهتری است.
در این گرایش با تمرکز بر مفاهیم یادگیری، روش‌های آموزش، بررسی نحوۀ عملکرد معلمان، مدیران و دانش‌آموزان، و مطالعه و بررسی نقاط ضعف سیستم‌های آموزشی، راهکارهایی برای افزایش مهارت کاری کادر مراکز آموزشی و افزایش مهارت یادگیری دانش‌آموزان ارائه می‌شود.
علاقه به کودکان ناتوان و کم توان
اگر هدف از تحصیل در رشتۀ روانشناسی، شناخت و کمک به کودکان کم‌توان و ناتوان باشد، رشتۀ روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی گزینۀ بهتری برای انتخاب است. در این گرایش راه‌های آموزش و درمان این کودکان ارائه می‌گردد.
اگر علاقه‌مند به کمک و شناخت کودکانی هستید که مشکلات جسمی و روحی خاصی دارند، می‌توانید با انتخاب این رشته به آن‌ها آموزش دهید که چطور مهارت‌های یادگیری خود را افزایش دهند.
مراکز بهزیستی و همچنین کلینیک‌های مربوط به کودکان استثنایی، فرصت شغلی لازم را برای فعالیت در این گرایش فراهم می‌کنند.
علاقه به مطالعۀ روابط انسانی در محیط کار
اگر به بررسی و تحلیل تعاملات انسانی در محیط‌های شغلی علاقه‌مند هستید انتخاب رشتۀ روانشناسی صنعتی و سازمانی در مقایسه با سایر گرایش‌ها گزینه مناسب و بهتری است.
افرادی که به فعالیت در شرکت‌ها، ادارات و سازمان‌ها تمایل دارند، می‌توانند با بررسی و تحلیل روابط کارگران، کارمندان و کارفرماها، راهکارهایی برای بالابردن بازدهی و کیفیت کاری ارائه دهند.
گزینش کارکنان، انجام مصاحبۀ شغلی، تدوین برنامه برای مدیران، آموزش کارکنان و کمک به حل‌وفصل مسائل مربوط به روابط کاری از جمله فعالیت‌هایی است که با انتخاب این گرایش از رشتۀ روانشناسی می‌توان انجام داد.
در این مطب سعی کردیم تا با معرفی اجمالی رشتۀ روانشناسی و گرایشهای آن نشان دهیم که می‌توان برای انتخاب یک گرایش به عوامل مختلفی توجه کرد.
بیشتر بدانید
پادکست‌های خوب و مفید، باعث بالا رفتن آگاهی ما دربارۀ موضوع مورد علاقه‌مان می‌شوند.
شما چه پادکست‌های خوبی در زمینۀ روانشناسی می‌شناسید؟
همان‌طور که گفتیم، روانشناسی بالینی و تربیتی دو گرایش پرطرفدار هستند و البته با هم تفاوت‌هایی دارند. آیا شما فرق میان این دو گرایش را می‌دانید؟ دوست دارید جزئیات بیشتری در ارتباط با این رشته بدانید؟
یکی از دغدغه‌های اساسی در زندگی همۀ ما انتخاب شغل و ورود به بازار کار است. آیا می‌دانید کدام یک از رشته‌های علوم انسانی برای ورود به بازار کار بهتر هستند؟
امیدواریم که مطالب فوق برای شما خواننده گرامی قابل استفاده و مفید بوده باشد.
ما به تعدادی از عوامل موثر بر انتخاب یک گرایش در حوزۀ روانشناسی به عنوان گرایش بهتر اشاره کردیم.
شما چطور به این انتخاب نگاه می‌کنید؟
کدام گرایش رشته روانشناسی بهتر است؟
قطعاً پاسخ‌ها و نظرات شما برای ما و سایر مخاطبان مفید و راهگشا خواهد بود.
محصولات آموزشی