رهایی از سردرگمی شغلی با دوره جامع طراحی مسیر شغلی

05cd561c30ce09371833d5f2a171bd66_1200x628__1___1_-removebg-preview

کارآفرینی ذاتی است یا اکتسابی؟

کارآفرینی ذاتی است یا اکتسابی
3/5 - (7 امتیاز)
  • اگر این کارم رو از دست بدم و از اون طرف هم به درآمد نرسم چطوری زندگیم رو مدیریت کنم؟
  • اگر موفق نشم دیگران چی میگن؟
  • شاید اصلاً من واسه این کار ساخته نشدم؟
  • همه که قرار نیست کارآفرین شوند، دنیا کارمند هم می‌خواهد؟

بعید است کسی بخواهد وارد دنیای کارآفرینی شود و با این سوال­‌ها روبه‌رو نشده‌ باشد؟ تا وقتی در فیلم‌ها و کتاب‌ها راجع به کارآفرینی می‌خوانیم و می‌شنویم، فضا رمانتیک است. اما به محض اینکه بخواهیم وارد دنیای واقعی شویم مسئله متفاوت است. زمانی که قرار است از شغل کارمندی خود استعفا دهیم با ده‌ها چالش و مانع ذهنی روبه‌رو می‌شویم. یکی از این چالش‌ها این است که کارآفرینی ذاتی است یا اکتسابی و آیا ما برای کارآفرینی ساخته شده‌ایم یا خیر؟

کارآفرینی دغدغه عصر ما است و بیشتر مردم ترجیح می­‌دهند کسب و کار خود را داشته باشند. کارآفرینی برای اقتصاد فواید زیادی نیز دارد. اگر این مقاله را بخوانید، نکات خوبی در اهمیت کارآفرینی بیان کرده است.

ما در ادامه به جواب این سوالها پاسخ می‌دهیم که:

  1. آیا کارآفرینی ذاتی است یا اکتسابی؟
  2. کارآفرین­‌ها به دنیا می‌آیند یا ساخته می­‌شوند؟
  3. چه شخصیت­‌هایی مناسب کارآفرینی هستند؟

برای پاسخ به این پرسش‌ها ابتدا کارآفرینی را تعریف می‌کنیم. سپس ویژگی و مهارت‌های لازم برای موفقیت در کارآفرینی را بررسی می‌­کنیم. سپس سری به زندگی کارآفرینان موفق می‌­زنیم و داستان زندگی آنها را بررسی می­‌کنیم.

فهرست مطالب:

  1. آنها ساخته می شوند یا زاده‌ شده‌اند؟
  2. کارآفرینی به کدام نیاز دارد، ویژگی ذاتی یا مهارت اکتسابی؟
  3. کارآفرینی ذاتی است یا اکتسابی ، داستان کارآفرینان چه می‌گوید؟
  4. آیا شما برای کارآفرینی ساخته شده‌اید؟

1. آن‌ها ساخته می‌شوند یا زاده شده‌اند؟

اجازه بدهید در شروع بحث تکلیف­‌مان را روشن کنیم. قرار نیست هر وقت صحبت از کارآفرینی است به مارک زاکربرگ و جف بزوس اشاره شود. آنها نه اولین کارآفرینان بوده‌اند و نه دنیای کارآفرینی به آنها ختم می­‌‎شود. دنیا پر از فرصت‌های کارآفرینی است و افرادی زیادی با استفاده از این فرصت‌ها موقعیت خود و جامعه را بهبود داده‌اند.

امروز به لطف تکنولوژی کارآفرینان موفقی حتی در روستاهای دور افتاده نیز مشغول به فعالیت هستند. پس اگر موافق هستید، ابتدا کارآفرینی را دقیق­‌تر تعریف کنیم:

منظور ما از کارآفرینی و کارآفرین چیست؟

اگر کلمه‌ی کارآفرینی را در گوگل جست‌وجو کنیم، اولین لینک، ویکی‌پدیای فارسی است که کارآفرینی را اینگونه تعریف کرده است:

فرآیند خلق یک ارزش مادی یا معنوی جدید 

 اگر بخواهیم به تعاریف دقیق­‌تر استناد کنیم، یکی از مشهورترین تعاریف کارآفرینی مربوط به شومپیتر است که او را به نوعی پدر کارآفرینی هم می‌­دانند.

شومپیتر کارآفرین را اینگونه تعریف می‌کند:

کارآفرینان افرادی هستند که از فرصت‌های بازار از طریق نوآوری­‌های فنی و سازمانی بهره‌برداری می­‌کنند.

کلمه “نوآوری” در نوشته­‌های شومپیتر زیاد تکرار شده است. اصطلاح “تخریب خلاق” (Creative destruction) را هم ابتدا شومپیتر به کار برده است.

اگر تعریف شومپیتر را مبنا قرار دهیم، می‌توانیم بگوییم افراد زیر کارآفرین هستند:

  • کسانی که یک کالا و خدمت جدید خلق می‌­کنند.
  • یک کالا و خدمت قدیمی را به یک شیوه جدید و نوآورانه تولید و عرضه می­‌کنند.
  • بازارهای جدید ایجاد می‌کنند.

مثلاً اسنپ خدمات تاکسی و آژانس را به شیوه جدید ارائه کرده است.

کارآفرینی ارائه یک خدمت قدیمی به روش جدید است.

یا مارکت­ پلیس‌­ها (Market Place) یک بازار جدید ایجاد کرده‌­اند. یا کافه‌ها توانسته‌اند در کنار ارائه غذا و نوشیدنی، یک ارزش جدید در راستای پاسخ به نیازهای اجتماعی افرد خلق کنند.

پس می‌توانیم بگوییم:

  • فردی که توانسته است تولیدات سنتی یک روستا در کردستان را از طریق یک فروشگاه آنلاین به دیگر نقاط کشور معرفی کند یک کارآفرین است.
  • صنعتگری که یک محصول خارجی را با منابع داخلی و با قیمت تمام‌شده‌ی کمتر تولید می­‌کند کارآفرین است.
  • طراح یک اپلیکشن ارائه خدمات خانگی یک کارآفرین است.

حال که مشخص کردیم منظور ما از کارآفرینی چیست می‌­خواهیم پیرامون پرسش­‌های زیر صحبت کنیم:

  • کارآفرینی ذاتی است یا اکتسابی؟
  • آیا همه افراد می‌توانند کارآفرین شوند؟

برای این­که بیشتر به جواب این سوال­‌ها نزدیک شویم، ابتدا بررسی می‌­کنیم که کارآفرینی به چه ویژگی‌ها و مهارت­‌هایی نیاز دارد. آیا این ویژگی‌ها و مهارت‌­ها به صورت ژنتیک در افراد به ارث می‌­رسد یا خیر؟

 بعد از آن سری به دنیای واقعی می­‌زنیم و داستان زندگی آن­‌ها را بررسی می­‌کنیم. آیا در خانواده کارآفرین بوده­‌اند یا خیر؟ شرایط زندگی‌ آن‌ها متفاوت از بقیه بوده است؟ قبل از شروع کارآفرینی تجربیات خاصی داشته‌اند که دیگران از آنها بی­‌بهره بوده‌اند؟

2. کارآفرینی به کدام نیاز دارد: ویژگی ذاتی یا مهارت اکتسابی؟

ما کلمات ویژگی و مهارت را به‌صورت روزانه به کار می‌­بریم. اما باید دقت کنیم که ویژگی و مهارت دو مفهوم متفاوت هستند. وقتی در مورد ویژگی صحبت می­‌کنیم منظور ما ویژگی شخصیتی افراد است.

منظور از ویژگی شخصیتی چیست؟

کلمه شخصیت یا personality در انگلیسی از ریشه کلمه لاتین persona است که اشاره به نقابی دارد که بازیگران در نمایش‌­ها به صورت می‌­زدند.

شولتز که یک روان‌شناس آلمانی است در کتاب نظریه­‌های شخصیت، شخصیت را مجموعه‌­ای از ویژگی­‌های بادوام، نسبتاً ثابت و قابل پیش­‌بینی می‌­داند.

کارآفرینی چقدر وابسته به ویژگی شخصیتی افراد است؟

شخصیت ما در دوران کودکی و نوجوانی شکل می‌­گیرد و به سختی قابل تغییر است. یعنی در واقع تا حدی اکتسابی و متأثر از وراثت و محیط است.

اما مهارت متفاوت است. وقتی به مهارت اشاره می­‌کنیم منظورمان توانایی انجام یک کار است. واضح است که مهارت به مرور زمان، تجربه و آموزش بهبود می­‌یابد. مثلاً فردی ممکن است در کودکی مهارت کار با دست نداشته باشد اما به تدریج و با آموزش به یک صنعت‌کار ماهر بدل شود.

برای این‌که به جواب سوال کارآفرینی ذاتی است یا اکتسابی نزدیک شود، باید ببینیم کارآفرینان موفق چه ویژگی دارند. دیدگاه­‌های بسیار مختلفی در مورد ویژگی­‌های شخصیتی کارآفرین‌ها وجود دارد. جالب است بدانیم که ممکن است میان این دیدگاه‌­ها تضاد هم وجود داشته باشد.

یک کارآفرین موفق چه ویژگی‌هایی دارد؟

تحقیقات زیادی در مورد ویژگی­‌های شخصیتی کارآفرین‌های موفق انجام شده است. هنگامی که صحبت از کارآفرین موفق می‌شود، باید دقت کنیم که در دنیای واقعی درصد بالایی از کسب و کارها بعد از 5 سال وجود ندارند.

یعنی تعداد کارآفرین‌های شکست خورده خیلی بیشتر از کارآفرین‌های موفق است. از همین رو آن‌هایی که می­‌توانند کسب و کار خود را بیش از 5 سال سرپا نگه دارند، افراد موفق محسوب می‌شوند.

بیشتر این کارآفرینان موفق دارای ویژگی­‌های زیر هستند:

  1. ریسک‌­پذیری
  2. پذیرش تجربه‌­های جدید
  3. خلاقیت
  4. سخت­‌کوشی
  5. اشتیاق برای موفقیت
  6. مسئولیت‌‌پذیری

هر چند می‌­توان ویژگی­‌های بیشتری را لیست کرد، اما مطابق تحقیقات انجام شده، محقق‌ها روی اشتراک این ویژگی­‌ها در میان کارآفرینان توافق بیشتری دارند. به‌طور مثال برخی برون‌گرا بودن را یکی از ویژگی­‌های لازم برای کارآفرینی
می­‌دانند در حالی که برخی دیگر نظر خلاف این دارند.

روان‌شناسان چه می‌گویند؟

طبیعتاً پاسخ روان‌شناسان به سوال کارآفرینی ذاتی است یا اکتسابی، تا حدی مشخص است. آن‌ها شخصت را تقریباً غیرقابل تغییر می‌دانند. یعنی ریشه‌ی این ویژگی­‌ها در وراثت و ژنتیک ما است. البته در کنار ژنتیک، محیطی که در آن زندگی می‌­کنیم نیز در تکامل شخصیت ما نقش تعیین‌کننده دارد.

جالب است بدانید که یافته­‌های علمی جدید، این نظر را تأیید می­‌کند که ویژگی­‌های شخصیتی لازم برای کارآفرینی بیشتر متأثر از ژنتیک است.

اسکات اندرو شین استاد مطالعات کارآفرینی در دانشگاه کیس وسترن رزرو است که مقالات و کتاب‌­های زیادی در مورد کارآفرینی دارد. جدیدترین مطالعات این فرد نشان می‌دهد:

  •  37 تا 48 درصد تمایل به کارآفرین شدن ژنتیکی است.
  • توانایی شناسایی فرصت­‌های تجاری ژنتیکی است.
  • ویژگی­‌های رفتاری کلیدی مانند برون­‌گرایی و گشودگی نسبت به تجربه­‌های جدید متأثر از ژنتیک است.

این مقاله را می‌توانید به صورت کامل اینجا ببینید.

برخی از انسان­ها به لحاظ ویژگی‌های شخصیتی برای ورود به دنیای کارآفرینی مهیاتر هستند. می­‌توانیم بگوییم این افراد راحت­‌تر و بهتر بر چالش­‌های کارآفرینی غلبه می‌­کنند.

پس تا این­جا ظاهراً کارآفرینی تا حد زیادی ذاتی است. اما عجله نکنید، این تمام مسئله­ نیست. ورود به دنیای کارآفرینی و راه‌­اندازی یک کسب و کار نیازمند طیفی از مهارت­‌ها است.

برای کارآفرین بودن چه مهارت‌­های لازم داریم؟

برای اینکه بتوانیم کارآفرین موفق باشیم، نیاز به یک سری مهارت داریم. مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:

1.مهارت‌های مدیریت کسب و کار

منظور سبدی از مهارت­‌ها است که برای مدیریت یک کسب و کار لازم است. طراحی پلن کسب و کار، بودجه­‌بندی، مدیریت منابع انسانی، تیم ورکینگ و… که حداقل‌­های لازم برای مدیر یک کسب و کار است.

2. مهارت‌های ارتباطی

کارآفرینی نیازمند ایجاد یک شبکه پویا از ارتباطات است. ارتباط با افراد، کسب و کارها، رقبا و… برای ایجاد این شبکه لازم است مهارت­‌های مانند مذاکره، گوش‌دادن فعال، توانایی همدلی و… را داشته باشیم.

3. تفکر استراتژیک

کارآفرینی یک پروژه چندماهه نیست که نقطه شروع و پایان آن مشخص باشد. با ورود به دنیای کسب و کار، کارآفرین هر روز با ده‌­ها مسئله ریز و درشت مواجه می­‌شود. هر روز در معرض اطلاعات و دیدگاه‌­های گوناگون است. توانایی طبقه‌­بندی و تحلیل اطلاعات و اتخاذ تصمیمات درست بر اساس این اطلاعات یک ویژگی ضروری برای افرادی است که می­‌خواهند وارد دنیای کارآفرینی شوند.

4. بازاریابی و برندینگ

پیتر دراکر که به عنوان پدر علم مدیریت شناخته می­‌شود، یک جمله مشهور دارد:

هدف از کسب و کار سودآوری نیست، هدف نهایی یک کسب و کار خلق مشتری است.

در واقع منظور دراکر این است که کسب و کار با حضور مشتری معنا پیدا می‌­کند. حال که این مسئله برای یک کسب و کار تا این حد مهم است، پس مهارت­‌های مرتبط با حوزه مدیریت مشتری، تبلیغات، بازاریابی و برندینگ برای یک کارآفرین ضروری است.

شاید برخی از شخصیت‌­ها برای ورود به دنیای کارآفرینی مستعدتر باشند، اما لازمه‌ی موفقیت در کسب و کار داشتن مهارت­‌های مرتبط با این حوزه است. اگر در ویژگی­‌های اکتسابی و شخصیتی سهم ژنتیک چشم­‌گیر بود، در قسمت­ مهارت­‌ها قطعاً سهم تلاش و تجربه بیشتر است.

3. کارآفرینی ذاتی است یا اکتسابی | داستان کارآفرینان چه می‌گوید؟

حال ببینیم در دنیای واقعی کارآفرینان چه خبر است. قبل از هر چیز اگر می‌خواهید:

  • با زندگی کارآفرینان موفق ایرانی آشنا شوید.
  • بدانید از کجا شروع کرده‌اند.
  • مسیر موفقیت آنها چگونه بوده است؟
  • چه سختی­‌هایی را در راه رسیدن به هدف تحمل کرده‌اند؟

با خواندن این مقاله سرکی در زندگی کارآفرینان موفق ایرانی بکشید.

بعد از خواند مقاله احتمالاً شما هم به این نتیجه می‌رسید که در عمل کارآفرینان موفق مسیرهای متفاوتی را طی کرده‌اند. نه لزوما‌ً همه دانشگاه رفته‌اند که آن را رها کنند، نه همه از یک خانواده کارآفرین بوده‌اند.

یکی مثل علی‌اکبرخان رفوگران، ملقب به پدر نوشت‌افزار ایران، از کف بازار و با فراز و فرود زیادی به هدف خود رسیده است:

علی اکبر رفوگران، کارآفرینی برخواسته از بازار

علی‌اکبر رفوگران در همان حوزه‌ای موفق شد که از کودکی در بازار و به عنوان وردست پدر کار کرده بود، لوازم التحریر.

مجید حسینی‌نژاد، بنیان‌گذار علی بابا و جاباما، از دنیای کارمندی و البته با داشتن شخصیتی جسور و ریسک‌پذیر، به کسب و کار خود می‌رسد:

مجید حسینی نژاد، دانشجوی اخراجی دیروز و کارآفرین امروز

باور می‌کنید بنیان‌گذار علی بابا، کارمندی اخراجی و یک شکست خورده در حوزه‌ی ساختوساز، پتروشیمی و پوست و زیبایی باشد!

شاید تا این‌جا با خود بگویید پس چرا هیچ کدام مثل استیو جابز از دانشگاه انصراف نداده‌اند.

عجله نکنید!

محمدجواد شکوری‌مقدم احتمالاً همان فردی است که شما به دنبالش می‌گردید. کسی که مهندسی برق در دانشگاه امیرکبیر را رها کرد! جایی که برایش سر و دست می‌شکنند. نوآوریش گل کرد و سرویس آپارات را راه‌اندازی کرد که اکنون دومین سایت پربازدید ایران است.

محمدجواد شکوری‌مقدم، انصراف از دانشگاه و موفقیت در آی تی

محمدجواد شکوری‌مقدم همان مسیر رمانتیک کارآفرینی را رفت. انصراف از یک دانشگاه معتبر و موفقیت در حوزه آی تی!

موارد دیگر را نیز می‌توان مثال زد. به عنوان نمونه امیر تقوی، رئیس هیئت مدیره‌ی گروه ساعی، از یک خانواده معمولی و کارگری بدون هیچ سابقه‌­ای فعالیت خود را شروع کرده و اکنون یکی از مدیران موفق کشور است.

پیشنهاد می­‌کنم گفتگوی جذاب او را با سجاد سلیمانی در پادکست اکنون ببینید:

وجه مشترک داستان زندگی کارآفرینان چیست؟

داستان‌ها متفاوت است. برای یک کارآفرین گاهاً تجربه کار در بازار و به اصطلاح پادویی عامل موفقیت بوده است. فرد دیگری تجربه کار در شرکت­‌های بزرگ او را وادار به ساختن کسب و کار خود کرده است. یک نفر عامل اقتصادی پیش‌ران او برای موفقیت بوده.

حال در این نقطه شاید بهتر بتوانیم بگوییم کارآفرینی ذاتی است یا اکتسابی؟ اگر بخواهیم چند سرنخ مشترک میان این داستان­‌ها پیدا کنیم :

  1. قبل از موفقیت بارها شکست خورده‌اند، این یعنی تجربه و یادگیری یکی از عوامل مهم موفقیت آنها بوده است.
  2. موتور محرکه‌ی همه آن‌ها، یک انگیزه قوی بوده است.
  3. اشتیاق زیادی برای موفقیت داشته­‌اند و به کم قانع نشده‌­اند.
  4. توانایی زیادی در تشخیص فرصت­‌ها و بهره­‌برداری از آن داشته‌­اند.

شاید شما هم موافق باشید که داستان زندگی کارآفرینان موفق به ما می‌گوید که آن‌ها بیش از آن‌که زاده‌ شده باشند، ساخته شده‌اند.

4. آیا شما برای کارآفرینی ساخته شده‌اید؟

مهمترین سوال این است انگیزه شما از  رفتن به سمت کارآفرینی چیست؟ چرا می­‌خواهید کسب و کار خود را داشته باشید؟ این داستان برای هر فردی از یک نقطه شروع می شود:

  • مدیرتان با مرخصی آخر هفته موافقت نکرده و هنگام ترک اتاقش به خودتان قول می‌­دهید که دیگر آقا بالاسر نداشته باشید.
  • از کودکی رؤیایی در سر داشته­‌اید و می­‌خواهید آن رؤیا را عملی کنید.
  • فکر می­‌کنید با درآمد کارمندی به جایی نمی­‌رسید و بهتر است کسب و کار خودتان را راه­‌اندازی کنید.
  • یک فرصت بکر و خوب در بازار می­‌بینید و با خودتان می‌­گویید چرا من از این فرصت استفاده نکنم؟

مهم است که قبل از شروع کار مشخص کنید که انگیزه شما چیست و آیا این انگیزه پایدار است یا خیر؟ آیا ناشی از احساسات زودگذر نیست؟

انگیزه، موتور محرکه‌ی کارآفرینی.

موتور محرکه‌ی کارآفرینی را فراموش نکنید: انگیزه!

قبل از هر چیز لازم است بدانیم که کارآفرینی به معنای ورود به یک دنیای جدید است. دنیایی هیجان‌انگیز اما همراه با ریسک و شکست‌­های احتمالی. داستان زندگی کارآفرین­‌های موفق سرشار از شکست‌ها، نه شنیدن­‌ها و تمسخرها است. پایداری در این راه سنگلاخ تنها با موتور محرکه انگیزه امکان‌پذیر است.

بعد از آن ببینید آیا اهل یادگیری هستید یا نه؟

ممکن است ما مهارت­‌های لازم برای کارآفرینی را نداشته باشیم، اما اگر به اندازه کافی به یادگیری علاقمند باشیم،
می­‌توانیم مهارت‌­های خود را تقویت کنیم. بدون داشتن این مهارت­‌ها امکان موفقیت در کسب و کار بسیار کم است. چرا که داشتن انگیزه به تنهایی کافی نیست.

کسب و کار روزانه با ده­‌ها مسأله رو برو می­‌شود و اگر مهارت حل آنها را نداشته باشیم دیر یا زود شکست می­‌خوریم.

حال می­‌توانیم به جواب سوال اصلی برگردیم:

بالاخره کارآفرینی ذاتی است یا اکتسابی؟

واقعیت این است که نمی‌­توان پاسخ قطعی به این سوال داد. نه تحقیقات علمی و نه بررسی زندگی کارآفرینان موفق هیچ کدام مؤید این مسئله نیست که کارآفرینی به صورت کامل ذاتی یا اکتسابی باشد. هم ژنتیک و محیط و هم کسب مهارت و یادگیری در کارآفرین شدن نقش دارند.

اما به دلایل زیر ما فکر می­‌کنیم که در دنیای امروز کارآفرین‌ها بیشتر ساخته می­‌شوند. چرا که:

  1. طبق تحقیقات انجام شده نزدیک به 50 درصد از کارآفرینان بعد از 30 سالگی به سمت کارآفرینی رفته‌اند. یعنی چند سال بعد از ورود به بازار کار و کسب تجربه.
  2. در دنیای واقعی هزاران کارآفرین موفق بدون داشته زمینه‌های وراثتی و بدون اینکه والدین کارآفرین داشته باشند، توانسته‌اند به موفقیت دست یابند.
  3. امروز نسبت به گذشته فرصت‌های کارآفرینی بسیار بیشتر شده است و این یعنی احتمال موفقیت بالاتر.
  4. حتی اگر جنبه­‌هایی از شخصیت ما مناسب کارآفرینی نباشد، با تمرین و تجربه می‌­توانیم ویژگی­‌های شخصیتی خود را تغییر دهیم.
  5. عصر دیجیتال و دسترسی به اطلاعات یادگیری را برای ما آسان کرده است. ما به راحتی و البته به شرط تلاش می‌­توانیم هر مهارتی که برای موفقیت لازم است را کسب کنیم.

اگر از پاسخ ما قانع نشده‌اید، به این مسئله فکر کنید که در همین کشور خودمان صدها نمونه از زنان موفق کارآفرین را در روستاها داریم:

به این فکر کنید که فرصت‌های کارآفرینی به اندازه‌ای زیاد است که می‌توانید حتی در خانه خود کارآفرینی کنید:

ما فکر می‌کنیم معمای ذاتی یا اکتسابی بودن کارآفرینی به این زودی‌­ها حل نشود و هر کس از نقطه نظر خود به این سوال پاسخ دهد. شما چه فکر می‌کنید؟



کانال یوتیوب پادکست رادیو کارنکن
اینستاگرام پادکست رادیو کارنکن

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *