به نظر شما مشکل اصلی توسعه‌ی اقتصادی در کشورهای در حال توسعه چیست؟
کمبود سرمایه؟
کمبود نیروی کار؟
نه! مشکل اصلی، کمرنگ بودن نقش کارآفرینی در اقتصاد است.
اگر دقت کنید خواهید دید ویژگی بارز اقتصاد امروز، تغییرات سریع است. لذا کشورهایی می‌توانند در چنین اقتصادی موفق باشند که قابلیت تطبیق با این تغییرات را داشته باشند. از طرف دیگر توسعه اقتصادی دنيای امروز برپايه نوآوری، خلاقيت و استفاده از دانش استوار است.
حال، فکر می‌کنید بهترین و مؤثرترین ابزار در مواجهه با این تغییرات، تقویت نوآوری و خلاقیت و در نهایت به کارگیری مؤثرتر دانش در اقتصاد چیست؟
بله، وقتی یک سؤال را به چند شکل مطرح کنید، جواب تغییر نخواهد کرد! جواب همچنان کارآفرینی ست.
نقش کارآفرینی در رشد و توسعه اقتصادی را به وضوح در کشورهای توسعه‌یافته می‌توان مشاهده کرد، کشورهایی که بخش قابل‌ملاحظه‌ای از تولید علم و دانش را به خود اختصاص داده‌اند. در ادامه، برخی از مفاهیم مهم در این حوزه و نقش کارآفرینی در اقتصاد را بررسی خواهیم کرد.
- توسعه اقتصادی
- کارآفرین و کارآفرینی به چه معناست؟
- نقش کارآفرینی در اقتصاد و دستاوردهای مهم آن
- عوامل و شرايط مناسب براي توسعه كارآفرينی در اقتصاد
برای مطالعه بیشتر می‌توانید مقالات تفاوت استارتاپ و کارآفرینی و کارآفرینی با ده هزار تومان را در سایت کارنکن مطالعه کنید.
توسعه اقتصادی
خب، پس ما به دنبال نقش کارآفرینی در رشد و توسعه اقتصادی هستیم چه بهتر که اول با هدف نهاییمون آشنا بشیم شاید یک گره مفهومی در این بین وجود داشته باشد!
فکر می‌کنید مفهوم توسعه اقتصادی چیست؟
در مورد رشد اقتصادی چه فکر می‌کنید؟!
و آیا این دو باهم تفاوت معنایی دارند؟
شاید تصور می‌کردید هر دوی این عبارات بیان‌کننده یک مفهوم مشابه هستند، اما اینطور نیست.
رشد اقتصادی، یک داده کمی است که تغییرات (عددی) تولید ناخالص ملی را نشان می‌دهد. اما توسعه اقتصادی بیانگر تغییرات کیفی در ساختار اقتصاد یک جامعه است.
هر زمان که تولید ناخالص ملی یک کشور افزایش یابد، آن کشور با رشد اقتصادی رو‌به‌رو است و هر زمان که این افزایش درآمد ملی، سبب تغییر سبک زندگی مردم و افزایش رفاه شود، توسعه اقتصادی در جامعه حاصل شده است.
پس مفهوم رشد و توسعه اقتصادی را متوجه شدیم، حال برای بیان نقش کارآفرینی در رشد و توسعه اقتصادی ابتدا باید با کارآفرین و کارآفرینی آشنا شویم.
کارآفرین و کارآفرینی به چه معناست؟
کارآفرین فردی است كه آگاهانه تصميم می‌گيرد تا كسب و كار جديدی را راه‌اندازی كند. او بی‌تفاوت نیست، کاستی‌ها را می‌بیند، با ذهنی پویا یک ایده خلق می‌کند، با شجاعت پا به میدان می‌گذارد و حاضر است تمام احتمالات و ریسک‌های موجود را بپذیرد و در نهایت با عزم و اراده‌ای قوی تمام توان خود را به کار می‌گیرد.
بر این اساس کارآفرین کسی است که متعهد می‌شود تا سازماندهی و مدیریت کسب‌و‌کاری جدید را با تمام ریسک‌های آن بپذیرد.
شومپيتر، یکی از تأثیرگذارترین اقتصاددان‌های قرن بیستم، کارآفرینی و کارآفرین را این‌گونه تعریف می‌کند:
كارآفرينی مفهومی است ايده‌آل كه به عنوان موتور تئوری پويای توسعه اقتصادی ايفای نقش می‌نمايد و كارآفرين يك نوآور است كه فناوری‌های امتحان نشده تازه‌ای را خلق می‌كند.
یوزف آلویس شومپِیتر
در تعريفی ديگر آمده است که:
كارآفرينی يعنی ارائه ايده نو و جديد و معرفی محصول يا خدمات جديد به جامعه از طريق فرآيند تأسيس و ايجاد كسب و كار كه معمولاً با خطرات متعددی همراه است.
احمدپور، 1381
سیر تاریخی مفهوم کارآفرینی
شاخصه‌های یک کارآفرین چیست؟
در اینجا بهتر است نگاهی به ویژگی‌های شخصیتی یک کارآفرین داشته باشیم:
۱- آینده‌نگر بودن و داشتن چشم انداز:
چشم‌انداز شخص کارآفرین کاملاً شفاف و خالی از هرگونه ابهام بوده و لذا قابل‌انتقال به دیگران می‌باشد. داشتن چنین چشم‌اندازی به کارآفرین کمک می‌کند تا حرکتی مستمر و بدون سردرگمی و مستقیم به سمت هدف داشته باشد.
۲-مصمم بودن:
همان‌طور که گفتیم کارآفرین، هدفمند و آینده‌نگر است و به قول معروف تکلیفش با خودش روشن است، می‌داند چه می‌خواهد و قدم در چه مسیری گذاشته است پس، تمام توان و تعهد خود را صرف می‌کند. این قطعیت و عزم راسخ، کارآفرین را از هرگونه شک و تردید در طی مسیر خود مصون نگاه می‌دارد تا حدی که مخالفت نزدیکان و آشنایان نیز نمی‌تواند در اراده آنان خللی وارد نماید.
۳- تمرکز:
کارآفرین، با ایده خود زندگی می‌کند، بذر ایده را کاشته، برای رشد آن تلاش می‌کند تا ثمره آن را ببیند. او مسیر مشخصی دارد، آینده‌ای برای ایده خود ترسیم کرده و با اراده قوی قدم در راه گذاشته است. ذهن و تمرکز او تماماً درگیر ایده و کار است تا آن را به بهترین، سریعترین و کم هزینه‌ترین حالتی که می‌تواند انجام دهد.
۴- انگیزه:
نیاز به خود‌شکوفایی یکی از مهمترین انگیزه‌های کارآفرینان در محقق کردن چشم‌اندازشان می‌باشد. پس هرچیز دیگری را در اولویت پايین‌تری قرار می‌دهند.
۵- ازخود گذشتگی:
کارآفرین همه زندگی خود را وقف کار می‌کند و با سخت‌کوشی و با پشتکار برای رسیدن به نتیجه، لحظه‌شماری می‌کند. در حقیقت آنان از کار در راستای هدف خود لذت می‌برند. داشتن این چشم‌انداز روشن و ترکیب آن با ریسک‌پذیری است که سخت‌کوشی و تعلق خاطر به کار را در کارآفرینان پدید می‌آورد (احمدپور داریانی و مقیمی، ۱۳۸۵)
بیشتر بخوانید: هفت عامل قدرت شخصی کارآفرین ها
محرک کارآفرینی چیست؟
زمانی که از کارآفرینی صحبت می‌کنیم ذهن ما ناخودآگاه درگیر یک کلمه دیگر هم می‌شود. اجازه بدهید ببینیم آن کلمه چیست و چرا در ذهن ما، هم ردیف کارآفرینی قرار می‌گیرد:
آن کلمه نوآوری است. یا کلمات هم خانواده آن مثل ایده، ابتکار، ابداع، اختراع، نوآفرینی و …
وقتی قرار است یک کارآفرین را معرفی کنند همه ما منتظریم ببینیم که:
- او چه ایده‌ای داشته؟
- چگونه آن ایده را عملی کرده ؟
- در حال حاضر دستاورد‌ها و مزیت‌های ارائه شده ایده او چیست و تا چه حد باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود؟
- به طور مستقیم یا غیرمستقیم چند شغل ایجاد کرده؟
- و …
دراین رابطه می‌توانید یکی از مقالات سایت کارنکن به نام “ایده کارآفرینی از رویا تا واقعیت” را مطالعه کنید.
خب می‌خواهم تصور کنم که قرار است یک کارآفرین باشم
احساس می‌کنم چیزی درست نیست! و مسیر زندگی من قرار است از این روزمرگی خارج شود تا آن چیز نادرست، درست شود. در این راه قطعاً باید ریسک کنم و از محیط امن خودم خارج شوم.
و ناامیدی از وضعیت فعلی و دغدغه‌مندی به من کمک خواهد کرد که راحت‌تر این ریسک را بپذیرم. دلیل این احوال من می‌تواند هر چیزی باشد:
- هزینه‌های زیاد
- درآمد و سود کم
- سخت و پیچیده بودن یک فرآیند
- آسیب‌های زیست محیطی
- مشکلات پزشکی
- یا …
در هر صورت من به دنبال یک نوآوری هستم تا چیزی را بهینه کنم (از نظر زمان، هزینه، اثرات زیست‌محیطی، انگیزشی یا هر فاکتور دیگری)
پس یادمان باشد، محرک کارآفرینی، نوآوری است.
بیشتر بخوانید: خلاقیت و نوآوری، دو عامل مهم کسب و کارهای موفق
نقش کارآفرینی در اقتصاد و دستاوردهای مهم آن
خب تا اینجا در مورد توسعه اقتصادی و کارآفرینی مطالبی را عنوان کردیم و کم‌کم می رسیم به موضوع اصلی یعنی نقش کارآفرینی در اقتصاد، پس همراه ما باشید.
برای داشتن یک اقتصاد پویا که همیشه حرفی برای گفتن دارد کارآفرینی یک شاه کلید است، شاه کلیدی که در بن‌بست‌ها درهای جدیدی باز می‌کند و راه‌های جدیدی می‌سازد.
راهکارهای جدیدی خلق می‌کند و یا راه‌حل‌های قدیمی را بهبود می‌بخشد. در هر صورت با ایجاد مزیت، سهم بازار خود را بیشتر می‌کند یا به بازاری جدید وارد می‌شود.
بیایید نقش کارآفرینی در رشد و توسعه اقتصاد را با بررسی چند دستاورد مهم ادامه دهیم:
افزایش رقابت
تصور کنید ایده و نوآوری من عملی شده و من یک کارآفرین هستم.
اگر همه چیز خوب پیش رفته باشد حال، من کسب و کاری دارم که در آن نسبت به رقبای خودم صاحب یک نوآوری هستم. مزیتی که احتمالاً باعث می‌شود سهم جدیدی از بازار را از رقبای خود تصاحب کنم.
- آیا رقبای من دست روی دست خواهند گذاشت و از دست دادن سهمی از بازار را به راحتی قبول می‌کنند؟ خیر.
- آیا نگران آینده خود در بازار می‌شوند؟ بله
پس آنها هم به سمت بهتر شدن می‌روند، به سمت ایده‌های جدید، مزیت‌های بیشتر و جلب رضایت مصرف‌کنندگان و مشتریان خود به گونه‌ای که نه تنها سهم خود از بازار را بازپس بگیرند که حتی بر آن بیافزایند.
اثرات اقتصادی:
- ارزش افزوده بیشتر
- کاهش هزینه‌های تولید
- افزایش کیفیت و بهره‌وری
بگذارید یک نکته را تأکید کنم:
“اثرگذاری کارآفرینان در یک کشور به منابع مادی، زیرساخت‌های موجود و مسئولیت‌پذیری نظام حاکم در قبال آنها بستگی دارد.”
آیا در ایران در حوزه صنعت خودروسازی نوآوری، و استفاده از مزیت رقابتی امکان دارد؟
از سوی دیگر می‌توانیم شرکت خودروسازی تسلا را به عنوان یک خودروسازی پیشرو در عرصه خودروهای الکتریکی در نظر بگیریم که چه مقدار از سهم بازار خودرو را با توجه به یک مزیت رقابتی فوق‌العاده به دست آورده و رقبای خود را به تکاپو واداشته است.
بیشتر بخوانید: اولین بنیان گذار شرکت تسلا کیست؟
اشتغال‌زایی
در این وضعیت همه ما صاحبان مشاغل و کارآفرین‌ها به دنبال توسعه کسب و کار خود هستیم و این می‌تواند باعث اشتغال‌زایی بیشتر برای افراد یک جامعه شود.
اثرات اقتصادی:
- ایجاد اشتغال
- کاهش بیکاری
از طرفی یادمان باشد نوآوری می‌تواند مشاغل جدید خلق کند مانند بازار گوشی‌های هوشمند که نیازمند تخصص‌های جدید در زمینه سیستم عامل‌های موبایل، طراحی اپلیکیشن، محصولات جانبی و تعمیرات بود. یا بازار ارزهای دیجیتال که تخصص‌های جدیدی در حوزه زبان‌های برنامه‌نویسی، تحلیل، ماینرها و … به وجود آورد.
بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری در ارز دیجیتال
در اینجا می‌توانیم از اشتغال‌زایی بی‌نظیر اسنپ هم یاد کنیم که بطور مستقیم جمعیت بسیار زیادی از مردم، چه زن و چه مرد را به نوعی در حوزه حمل و نقل و یا ارسال مرسولات صاحب شغل کرده و از طرفی دایره مشتریان بعضی از کسب‌و‌کارها را وسیعتر از قبل کرده است.
بازارهای جدید
کارآفرینی عموماً ریشه در نوآوری دارد لذا ثمره آن، تولیدات و خدمات نوین است که قابلیت صادرات دارند و عاملی برای افزایش صادرات غیرنفتی و رشد اقتصادی به شمار می‌رود.
از طرفی افزایش رقابت و افزایش تولیدات می‌تواند منجربه اشباع بازار شود در نتیجه صاحبان کسب و کارها به دنبال بازارهای جدید خواهند رفت. در این مسیر، یا دامنه عرضه محصولات و خدمات خود را گسترش خواهند داد و با حضور در سایر کشورها، به جذب سرمایه خارجی و توسعه کسب و کار خود مشغول می‌شوند و یا در زمینه‌های جدید شانس خود را امتحان می‌کنند.
اثرات اقتصادی:
- افزایش صادرات و تولید سرمایه خارجی
- جذب سرمایه‌گذار خارجی
برای مثال شرکت سپاهان دانه که با نوآوری در زمینه کنسانتره، مکمل و خوراک دام و طیور علاوه بر تأمین نیاز داخلی در بازارهای خارجی نیز سهم خوبی را به خود اختصاص داده است.
به عنوان یک مثال دیگر، اجازه دهید به خودروهای الکتریکی بازگردیم، بازار این خودروها با تکنولوژی‌ها و نوآوری‌های پی‌در‌پی گره خورده است. یکی از پتانسیل‌های موجود در این بازار، باتری‌ها هستند!
در هر صورت ایده‌ها و محصولات جدید، ممکن است مشکلات جدیدی را هم به وجود آورند! مثل صف‌های طولانی شارژ باتری خودرو! یعنی یک مشکل جدید و اینجاست که کارآفرین‌ها وارد میدان می شوند و یک بازار جدید از دل بازاری دیگر متولد می‌شود.
به عنوان یک راه‌حل، ایده باتری‌های اجاره‌ای پای چند شرکت دیگر را به این صنعت باز کرده است تا نقش خود را در این بازار جدید ایفا کنند.
پرورش نیروی متخصص
صاحبان استارتاپ‌ها و کسب و کارهای نوین، پیوسته می‌کوشند تا پرسنل خود را تقویت کرده و رشد دهند. از آنجا که دانش و یادگیری، دو عامل مؤثر در کارآفرینی است باید با برنامه‌ریزی درست، شرایط برای تقویت این دو رکن مهم در جامعه فراهم شود.
بدیهی است که آموزش مهمترین نقش را در این بین ایفا می‌کند. پس رشد نیروی انسانی و تولید نیروی متخصص از دیگر دستاوردهای مهم کارآفرینی ست.
عوامل و شرايط مناسب برای توسعه كارآفرينی در اقتصاد
همان‌طور که گفتیم اثرگذاری کارآفرینان در یک کشور به منابع مادی، زیرساخت‌های موجود و مسئولیت‌پذیری نظام حاکم در قبال آنها بستگی دارد.
برای حرکت به سمت یک جامعه کارآفرین باید برای مواردی همانند پیشنهادات زیر برنامه اجرایی تهیه کنیم و مصمم و معتقد باشیم که راه توسعه اقتصادی، اجتماعی و صنعتی وگریز از بحران بیکاری جز از راه توسعه کارآفرینی میسر نخواهد بود.
- فرهنگ‌سازی کارآفرینی: نقش کارآفرینی در رشد و توسعه اقتصادی، صنعتی و ایجاد اشتغال در جامعه باید به صورت یک باور همگانی درآید.
- آموزش کارآفرینی: آموزش مهمترین و کلیدی‌ترین نقش را در توسعه کارآفرینی دارد. متأسفانه فرایند آموزش در نهادهای آموزشی، بر محور خلاقیت، نوآوری و مهارت نمی‌چرخد و تکیه بر محفوضات و از سوی دیگر مدرک‌گرایی، زمینه را برای پرورش کارآفرین بیش از پیش تنگ و تنگ‌تر کرده است.
- حمایت مالی کارآفرینان: کارآفرین قدم در راهی گذاشته که نیازمند آزمون و خطاست، نیازمند ریسک کردن است و ممکن است چند مرتبه راه و روش را تغییر دهد در نتیجه به نسبت یک کسب و‌کار قدیمی و آزموده شده، بار مالی و هزینه‌های بیشتری خواهد داشت که بخشی از آن پیش‌بینی نشده است.
- بسترسازی قانونی فعالیت‌های کارآفرینی: تدوین قوانین و مقررات مالی و مالیاتی به نوعی که جامعه را به فعالیت‌های کارآفرینی تشویق کند.
- حمایت معنوی از کارآفرینان: حمایت و تکریم افراد کارآفرین و ارزش محسوب شدن کسب درآمد و ثروت از طریق کارآفرینی در کنار معرفی الگوهای کارآفرین موفق، قطعاً جامعه را با خود بیشتر همراه خواهد کرد.
کلام آخر
امروزه ساختار اقتصادی دنيا با گذشته به طور اساسی تفاوت دارد. توسعه اقتصادی دنيای امروز بر پايه نوآوری و خلاقيت و استفاده از دانش استوار است.
اولين منبعی كه در همه كشورهای توسعه يافته محور اصلی ايجاد مزيت رقابتی است، سرمايه انسانی است. و کارآفرینی در اقتصاد به دلايل زير دارای اهميت است:
- كارآفرينی سبب پيدايش محصولات، خدمات و راهكارهای نو برای حل مشكلات جامعه می‌شود.
- باعث رقابت، تقويت و تكامل صنايع مشابه داخلی با يكديگر و سرانجام موجب بهبود و افزايش سطح كيفيت كالاها می‌شود.
- زمينه رقابت صنايع داخلی با صنايع خارجی را فراهم می‌آورد و منجر به افزايش صادرات و دريافت ارز برای كشور می‌شود.
- عامل افزايش سرمايه‌گذاری و افزايش سود و سرمايه سرمايه‌گذاران می‌شود.
- سبب ايجاد فرصت‌های تازه در بازار كار و راهكار مؤثری در ايجاد اشتغال مولد و پايدار در كشور است.
- موجب آسان شدن روند رشد و توسعه كشور می‌شود.
- عامل توسعه اقتصادی، رفاه و تأمين اجتماعی جامعه است.
مطالب پیشنهادی
اگر فکر می‌کنی سرمایه کافی برای شروع کار رو نداری، پیشنهاد می‌کنم مقاله زیر رو مطالعه کنی.
شاید هم مثل خیلی‌های دیگه برای کاهش هزینه‌ها و بزرگتر کردن بازار هدفت، به فکر کسب‌و‌کار اینترتی هستی، پس یه نگاهی هم به این مقاله بنداز.
ممکنه اصلاً یک کاربر حرفه‌ای کامپیوتر باشی یا دست کم علاقه‌مند به برنامه‌نویسی! پس مطالعه مقاله زیر هم خالی از لطف نیست.
اگر هم برای ورود به دنیای کارآفرینی به دنبال تجربه آموزش آکادمیک هستی در مقاله زیر با سایت کارنکن همراه شو.
فکر می‌کنید شخصیت شما تا چه حد مستعد کارآفرین بودن است؟
ملزومات و عوامل محیطی تا چه حد بستر لازم جهت کارآفرینی را فراهم کرده‌اند؟
ایده‌های شما چه مزیت‌هایی دارند؟
خوشحال می‌شیم که نظرات خودتون رو با ما به اشتراک بگذارید تا در نهایت به مطلب کامل‌تری برسیم.
محصولات آموزشی