باوری هست که میگه با تأمین هزینه راه اندازی استارت آپ و راه اندازی اون دیگه نونمون تو روغنه!
و وقتی نونمون تو روغن باشه، می‌تونیم پول پارو کنیم. اما این نظریه‌ای هست که نه میشه ردش کرد و نه تأیید کرد! چون به همین راحتی‌ها هم نیست.
اگه دنبال اطلاعاتی درباره هزینه‌های راه اندازی یک استارت آپ هستی، فرض رو میذاریم بر این که میدونی استارتاپ چیه و با انواع استارتاپ آشنایی داری.
اینجا بهت می‌گیم که چطور هزینه‌های شروع یک استارتاپ رو مدیریت کنی تا به رشد تصاعدی برسی.
من هم مثل تو اطلاعات مالی زیادی نداشتم، اما از منابع مختلف، کلی تحقیق و بررسی کردم و نکات خوبی پیدا کردم.
این مطلب رو اینجا به اشتراک می‌گذارم تا تو هم با هزینه های اولیه استارتاپ آشنا بشی.
همچنین با خوندن این مطلب، روش‌های جذب سرمایه برای راه‌اندازی استارتآپ تو ایران رو هم یاد می‌گیری.
فهرست مطالب
- دیدگاه کلی برای شروع یک استارت آپ
- نکات اولیه برای شروع کار
- چطوری یک استارتاپ راه‌اندازی میشه
- نهادهای حمایت‌کننده از استارتآپها در ایران
دیدگاه کلی برای شروع یک استارت آپ
موفقیت چشمگیر استارتاپ‌های برآمده از خوابگاه‌های دانشجویی یا گاراژهای کوچیک، باعث شده این رویا برای تعداد زیادی از افراد امکان‌پذیر جلوه کنه؛ بدون اینکه اطلاعی از هزینه های راه اندازی یک استارت آپ و دردسرهای اون داشته باشن.
در نتیجه جوون‌های خلاق و بااستعداد زیادی دنبال راه‌اندازی استارت‌آپ‌های موفق با رویای تبدیل شدن به شرکت‌های بزرگ هستن.
استارت آپ‌ها می‌تونن به عنوان موتورهای جدید رشد اقتصاد جهانی در نظر گرفته بشن.
گوگل، فیس‌بوک و توییتر به عنوان شرکت‌های نوپا، در دو دهه گذشته با رشدی طوفانی شکل گرفتند.
این شرکت‌ها به عنوان یک پدیده تازه تحت عنوان استارت آپ تو این زمینه شناخته میشن.
تأمین مالی، بازاریابی، سرمایه انسانی، دولت، محصول و فناوری، فرهنگ و موسسات آموزشی از جمله عوامل مؤثر بر موفقیت استارتآپها هستن.
با یک کلیک، سری به سایت فناوری و اطلاعات ایران بزنید. از روی آمار و ارقام متوجه می‌شید که بیشتر از هزار استارتآپ توی ایران فعال هستن.
اما این که چند درصد از این شرکت‌ها بعد از گذشت یک دوره چندساله هنوز پابرجا باشن و به موفقیت رسیده باشن قابل تشخیص نیست!
نکات اولیه هزینه‌های شروع یک استارتاپ
برای راه اندازی هر شرکت کوچک، شرکت دانش بنیان، کسب و کار، کارآفرینی، کارگاه و یا حتی یک پیج اینستاگرام باید یک حساب کتاب سرانگشتی داشته باشیم.
باید بدونیم که می‌تونیم از پس هزینه‌های مکان، دکور، نیروی کار، وسایل، بیمه، تجهیزات و یا حتی محصولات بربیایم.
مطمئن بشیم که اگر سرمایه اولیه رو از وام یا هر منبع دیگه‌ای فراهم کنیم، می‌تونیم اون هزینه رو تو کوتاه‌مدت پس بدیم.
با در نظر گرفتن احتمالات و شرایط، مقدار هزینه لازم و درآمد از طریق مواردی که گفته شد قابل پیش‌بینی هست و ریسک کار خیلی پایین میاد.
آیا هزینه‌های شروع یک استارتاپ هم به همین منوال قابل پیش‌بینی هست؟
هزینه راه اندازی استارت آپ رو چطوری باید در نظر بگیریم؟
اولین چیزی که باید در مورد هزینه‌های راه اندازی یک استارت آپ بدونین اینه که: استارت آپ کاملاً با کارآفرینی فرق داره.
اکثریت مردم تفاوت بین شرکت‌های دانش بنیان، شرکت‌های کوچیک و بزرگ و کارآفرینی رو با استارتاپ نمی‌دونن.
اگر دنبال اطلاعات جامع تو این زمینه هستی، تیم کارنکن همه نکات و تفاوت‌های بین اونا رو از منابع معتبر جهانی گردآوری کرده.
می‌تونی با کلیک روی موضوع مورد نظرت به‌راحتی این مطالب رو مطالعه و استفاده کنی.
برای تخمین هزینه‌های شروع یک استارتاپ بهتره یک بار دیگه تعریف استارتاپ رو مرور کنیم.
مبنی بر تعریف‌ها، استارتاپ یک ایده خلاقانه است که باید پاسخگوی یک “نیاز” جامعه باشه؛ درحالی که بازار، تقاضا و مشتری براش مشخص نیست!
باید بدونیم که احتمال موفقیت و شکست در استارتاپ‌ها برابر نیست.
آمار نشون داده که تقریباً 90 درصد استارتاپ‌ها با شکست روبهرو میشن.
بنابراین لازمه هزینه‌های راه اندازی یک استارتاپ رو پیش از شروع، و بدون درنظر گرفتن درآمد، محاسبه کنیم.
چطوری یک استارتاپ راه اندازی میشه
در این قسمت باید بگم که بعد از اینکه ایده خودتون رو پیدا کردین، برای شروع کار باید یک پلن کلی در نظر بگیرید.
این پلن رو طوری تنظیم کنید که دید همه جانبه بهتون بده.
یعنی صفر تا صد کار رو قدم به قدم بنویسید و ریزترین جزئیات رو در نظر بگیرید.
درسته که نمیشه شکست و یا موفقیت یک استارتآپ رو پیش‌بینی کرد، اما اگر شروع قوی و با برنامه‌ای داشته باشین احتمال موفقیت خودتون رو بالا می‌برین.
حداقل در طی رسیدن به مراحل بعدی و روبهرو شدن با موانع غیرقابل پیش‌بینی بهتر عمل می‌کنین.
در بخش مالی تمام احتمالات رو در نظر بگیرین.
دیدتون این نباشه که حتماً در زمانی کوتاه، رشد تصاعدی خواهید داشت و سود می‌کنین.
احتمال شکست، زیان یا سود کردن در بلندمدت، تماماً باید در نظر گرفته بشه.
اول کار باید هزینه‌های مجوزها و گرفتن موافقت اصولی رو جدا در نظر بگیرین و بقیه هزینه‌ها را تقسیم‌بندی کنید.
هزینه های راه اندازی یک استارت آپ رو تقسیم بندی کن
- هزینه‌هایی که همیشه هستن و باید بودجه برای اونها درنظر گرفته بشه یا به عبارتی هزینه‌های ثابت.
شامل: هزینه‌هایی که برای محل، تحقیقات، استخدام، وسایل و امکانات، دارایی و سرمایه‌گذاری، وام، بازاریابی و تبلیغات باید درنظر گرفته بشه.
- مخارج متغییر که این نوع از هزینه بسته به بازده و ارائه و درخواست محصول تغییر می‌کنه.
مثلاً برای یک محصول اگر درخواست زیاد بشه و مجبور به تولید بیشتر بشیم هزینه‌های خرید مواد اولیه بیشتر میشه. باید نیروی کار بیشتری استخدام بشن که این روند شرایط بیمه و مجوزها رو هم درگیر می‌کنه.
یادتون نره که شما باید مبلغی رو هم به خودتون اختصاص بدین این واقعاً مهمه.
درسته که شما می‌خوایین کسب و کارتونو ارتقاع بدین، ولی دلیل نمیشه از همه چی زندگی بزنین.
شاید بشه توی مدت کوتاه برای خودتون هزینه‌ای در نظر نگیرین; ولی در طولانی مدت اصلاً قابل اجرا نیست و خب ما هم نمی‌دونیم که آیا ممکنه سود داشته باشیم یا نه.
برای اینکه بتونید مخارج رو مدیریت کنید بهتره حرف افرادی که تو این زمینه موفق بودن رو مو به مو گوش کنین و از تجربه‌هاشون استفاده کنین.
بیشتر بخوانید: انواع سرمایه گذاری در استارتاپ ها
تجربه مجید حصارکی را ببینید و بشنوید
هزینه راه اندازی استارت آپ در ایران رو چطوری با جذب سرمایه‌گذاری تأمین کنیم؟
سرمایه‌گذارها دنبال بازارهایی هستن که دردسر کمتری دارند. و شرکت‌هایی موفق به دریافت سرمایه میشن که مشکلات قانونی کمتری دارن.
در این ویدئو، به نکات ارزشمندی اشاره شده که از شما دعوت می‌کنم حتماً ببینید.
حرف‌های ناصر غانم‌زاده به عنوان کوچ تیم‌های استارتاپی
این پادکست در قالب گفت‌و‌گو بین آقای غانم‌زاده و آقای آرامش در کارنکن ضبط و منتشر شده.
ایده جدید برای کسب و کار داری و نمی‌دونی ایده‌ت خوبه یا اینکه اصلاً جواب میده؟
گیج شدی چون نمی‌دونی برای اجرا کردن این ایده باید دقیقاً از کجا شروع کنی؟
ناصر غانم‌زاده یکی از آدمای معتبر تو این زمینه است که مطمئناً شما می‌تونین با شنیدن این پادکست از تجربیاتش استفاده کنید و جواب خیلی از سوالاتتون رو پیدا کنید.
برای برآورد هزینه های شروع یک استارتاپ و هزینه راه‌اندازی استارت آپ در ایران اول باید با اکوسیستم کارآفرینی تو ایران آشنا بشین:
نهادهای حمایت کننده از استارتآپها در ایران
در دهه‌های اخیر با در نظر گرفتن نیاز‌های موجود، نهادهایی برای پشتیبانی و تقویت ایده‌های جدید و توسعه اونها به صورت تجاری تشکیل شدن.
فعالیت این نهادها مکمل و پوشش‌دهنده همدیگه هستن و باعث نتیجه گرفتن تلاش‌های شما میشه.
نیاز به اشتغال و ایجاد شغل از دغدغه‌های اصلی جامعه امروزه.
تو این راستا کارآفرین‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتآپها راه‌اندازی شدن.
تأمین مالی، سرمایه‌گذاری و هزینه‌های شروع یک استارتاپ بزرگترین چالشیه که استارت آپ‌های ایرانی باهاش روبهرو هستن.
ریسک سرمایه‌گذاری نقش مهمی برای سرمایه‌گذاری‌های جدید داره که این ریسک تأثیر مستقیمی توی پرورش استارت آپ‌ها داره.
یک ایده‌پرداز نباید برای تأمین هزینه راه اندازی استارت آپ دنبال وام و سرمایه‌های سنگین باشه که در صورت شکست از عهده‌ش بر نیاد و بدهکار بشه.
در ایران، دولت وام‌هایی برای کار آفرینی، اشتغال‌زایی در زمینه کسب‌وکارهای کوچیک و فعالیت تو بخش خصوصی در نظر گرفته.
در صورت پذیرش در این نهادها امکان رشد و توسعه بهتر فراهم میشه.
همچنین نیازی نیست که نگران عواقب برگردوندن سرمایه در صورت شکست استارتآپ باشین.
پارک‌های علم و فناوری و هزینه راه اندازی استارت آپ
پارک‌های علم و فناوری که از دهه 70 در ایران پا گرفتن مرکزهایی هستن که در کنار مراکز تحقیقاتی، علمی و دانشگاهی تأسیس شدن.
این پارک‌ها در راستای تجاری‌سازی نوآوری‌های حاصل از دانشگاه‌ها عمل میکنن.
از ویژگی‌های اصلی این مرکزها، ایجاد فضای مناسب برای خلاقیت و ایده‌پردازیه.
معمولاً شرکت‌های دانش‌بنیان از این مراکز شکل می‌گیرن و رشد میکنن.
موارد زیر به استناد انجمن بین المللی پارک‌های علم و فناوری از کارکردهای اصلی پارک‌های علم و فناوری هستن:
- فراهم‌کننده‌ی همکاری در حیطه نوآوری بین صنعت و دانشگاه
- یک پل ارتباطی بین شرکت‌ها، کارآفرین‌ها و متخصص‌ها
- ایجاد محیط مناسب رشد ایده و نوآوری
- کمک به شکل‌گیری شرکت‌ها و رشد آنها
مرکز رشد یا انکوباتور و هزینه راه اندازی استارت آپ
اگر دنبال این هستین که از شر دردسرهای راه‌اندازی یک شرکت خلاص بشین، پیشنهاد می‌کنم به این مراکز سر بزنین.
انکوباتور با در اختیار گذاشتن تهسیلات شما رو از شر این مراحل خلاص می‌کنه.
این سازمان می‌تونه خصوصی، مردم نهاد، دولتی و یا وابسته به دانشگاه باشه.
معمولاً از پارک علم و فناوری کوچیکتره و یک مدیریت واحد داره.
مرکز رشد، علاوه بر در اختیار گذاشتن فضا و امکانات اداری مشترک برای شرکت‌های نوپا، به آنها مشاوره تجاری و مدیریتی نیز میده.
خدمات مرکز رشد به صورت یک برنامه میان‌مدت به شرکت‌های تحت حمایت ارائه میشه.
برای اینکه از این امکانات بهرمند بشین باید درخواست بدین.
بعد از گزینش می‌تونید تا 3 سال یا بیشتر تحت حمایت این مرکز باشین.
توی مراکز رشد، اولویت حمایت از شرکت‌های تازه تأسیس از مرحله صفر تا مرحله درآمدزاییه.
خدمات یک مرکز رشد شامل موارد زیره:
- فراهم کردن امکانات اولیه کسب‌وکار
- ایجاد شبکه ارتباطی بین انسانی
- فراهم کردن شبکه اینترنت پرسرعت
- همینطور به امور بازاریابی کمک می‌کنه
- کمک به حسابداری و مدیریت مالی
- ارائه تهسیلات مالی و ساده‌تر کردن مراحل دریافت وام
- آموزش‌های مناسب برای کسب مهارت بیشتر و خلق طرح‌های تجاری
- کمک به پیداکردن شریک تجاری
- جذب سرمایه‌گذار به خصوص سرمایه‌گذار ریسک و خطرپذیر
- برگزاری دوره‌های آموزشی کسب‌وکار
- داشتن گروه مشاورین و مربیان
- داشتن تیم مناسب مدیریتی
- شکل دادن به فرهنگ شرکت‌ها
- کمک به تجاری‌سازی فناوری شرکت‌ها
شتاب‌دهنده چیه و کی به دادت می‌رسه؟
برای توضیح شتاب‌دهنده می‌خوام فکرتون رو به دنیای شیرین شیمی ببرم.
می‌دونید توی دنیای شیمی بعضی واکنش‌ها با وجود شرایط ایده‌آل بازم به کندی انجام میشن. زمان لازمه تا ببینی که آیا محصولی تشکیل میشه یا نه؟
اصولاً شیمیست‌ها با در نظر گرفتن نوع واکنش، یک عامل به نام «کاتالیزور» وارد محیط میکنن تا زودتر نتیجه آزمایش رو ببینن.
شتاب‌دهنده در دنیای استارتآپ مثل کاتالیزورهای دنیای شیمی عمل میکنن. و شرایط رو برای تأمین هزینه راه اندازی استارت آپ فراهم میکنن تا زودتر نتیجه رو ببینن.
شتاب‌دهنده‌ها به عنوان یک نهاد حمایتی موفقیت رو تضمین نمی‌کنن، فقط و فقط شرایط رو مهیا میکنن.
این شرایط تحت عنوان دوره‌هایی مثل مشاوره مدیریتی، بازاریابی، مالی و فناورانه انجام میشه که هدف دوره‌ها کمک همه جانبه به استارتاپ‌هاست.
توجه داشته باشین که شتاب‌دهنده‌ها سرمایه برای راه‌اندازی استارتآپ رو مهیا نمی‌کنن. اما با سرمایه‌گذاری اولیه در شرکت‌های تحت حمایت خود، بخشی از سهام آتی اونها رو از آن خود می‌کند.
تیم‌های برجسته با ایده‌های تاپ برای عضویت در این دوره‌ها پذیرفته میشن.
در این دوره‌ها، گروه‌های چند نفره در اولویت هستن.
مقداری سرمایه به شرکت‌های پذیرفته شده داده میشه و در یک دوره 6 تا 9 ماهه آموزش داده میشن.
این آموش‌ها و تعامل افراد شرکت‌کننده با هم دیگه می‌تونه نردبان ترقی اونها رو بسازه.
در پایان دوره‌ها، شرکت‌کننده‌ها باید یک گزارش کار از تولیدات خودشون برای سرمایه‌گذارها ارائه کنن.
در این صورت امکان سرمایه گذاری‌های بعدی، بعد از تموم شدن دوره نیز تضمین میشه.
درآمد خود شتاب‌دهنده‌ها بستگی به انتخاب شرکت‌ها داره.
این دوره‌ها احتمالاً بقای یک شرکت رو تضمین میکنن، بنابراین گزینش خیلی سختگیرانه انجام میشه.
بر اساس آمار سازمان فناوری و اطلاعات، 40 مرکز شتاب‌دهنده در ایران فعالن.
از بین اونها شتاب‌دهنده‌های آواتک، مپس، دیموند، تریگآپ، شریف اکسلریتور و تک، فعال‌ترین هستن.
تفاوت‌های شتاب‌دهنده، مرکز رشد و پارک علم و فناوری
اولین و مهم‌ترین تفاوت شتاب‌دهنده از مرکزهای دیگه نوع نگاه اون به آینده و کسب‌وکار شرکت‌هاست.
شتاب‌دهنده‌ها پدیده‌ای نوظهور هستند، در حالی که مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری از قبل فعالیت داشتن.
مربیگری و کمک‌های مشاوره‌ای در شتاب‌دهنده‌ها مداوم است. در حالی که خدمات یک مرکز رشد می‌تونه به ارائه یک فضای مشترک اداری با اجاره کم محدود باشه.
توی شتاب‌دهنده‌ها ورود و خروج شرکت‌ها بر اساس دوره‌های ثابت از پیش تعیین شده انجام میشه. در حالی که مرکز رشد به طور مداوم می‌تونه کارآفرین‌های جدید رو قبول کنه.
منبع درآمد مراکز رشد از اجاره و دستمزدی که بابت مکان و خدمات مشاوره‌ای می‌گیرند به دست میاد. در حالی که یک شتاب دهنده با سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها و پرداخت حقوق کارمندان، بخشی از سهام آتی شرکت‌ها را مال خودش می‌کنه.
شتاب‌دهنده شکست یا موفقیت نهایی یک شرکت رو سرعت می‌بخشه. ولی مراکز رشد می‌خوان به شرکت‌هایی که در فضای رقابتی و پر تنش امکان رشد و شکل‌گیری ندارن کمک کنن.
هزینه راه اندازی استارت آپ از طریق صندوق سرمایه‌گذاری دولتی
تا الان صندوق‌های مالی زیادی با رویکرد خطر پذیر در ایران تشکیل شدن ولی کافی و اثرگذار نبودن.
بیشتر صندوق‌ها ساختار دولتی دارن و بسیار کند حرکت میکنن.
توی این نهادها، تعداد بر کیفیت ارجعیت داره.
با نفوذ اعضای هیئت مدیره و دستگاه‌های تصمیم‌گیری، گزینش و پذیرش در این صندوق‌ها به صورت رانتی و سلیقه‌ای انجام میشه.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی :
- صندوق حمایت از پژوهشگران کشور
- موسسه‌ی توسعه فناوری نخبگان
- صندوق مالی توسعه‌ی فناوری
- توسعه‌ی فناوری‌های نوین
- حمایت از تحقیقات و توسعه‌ی صنایع نوین
- تحقیق و توسعه صنایع و معادن
- سرمایه‌گذاری نانوفناوری
- پژوهش و فناوری غیر دولتی صادرات شریف
- پژوهش و توسعه فناوری ایرانیان
- صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه تهران
- پژوهش و فناوری استان یزد
- پژوهش و فناوری استان اصفهان
- صندوق پژوهش و فناوری استان خراسان
طبق آمار، صندوق‌ها بر اساس سهام داران به دسته‌های زیر تقسیم میشن:
- زیر مجموعه‌های وزرات علوم
- وزارت صنعت معدن و تجارت
- صندوق‌های مرتبط با مرکز همکاری‌های ریاست جمهوری و ستادهای معاونت علمی
- صندوق‌های دارای ارتباط با وزرات علوم از یک سو و مرتبط با ستادهای معاونت علمی از سوی دیگر
- صندوق صنایع و معادن
با شرکت‌های سرمایه‌گذار خطرپذیر آشنا شو
سرمایه‌گذاری خطرپذیر یعنی پول نقد رو بسپری دست یک شرکتی که نه سابقه داره و نه تضمینی برای برگشت پولت می‌تونه بهت بده!
این شرکت تازه‌کار نمی‌تونه به روش‌های سنتی مثل دادن وام، هزینه راه اندازی استارت آپ رو تأمین کنه.
شرکت‌های سرمایه‌گذار بیشتر نقش واسطه مالی رو بازی میکنن.
از طریق آنها وام‌دهنده‌ها و وام‌گیرنده‌ها با تحمل هزینه بالا با هم ارتباط برقرار میکنن.
هزینه‌های بالا به خاطر انتخاب نامناسب، خطر اخلاقی، هزینه‌های اداری، جمع آوری اطلاعات و اقدامات بازرسی است.
معرفی کتاب
در کتاب‌های معتبر، استارتآپها با ویژگی‌های زیر شناخته یا تعریف میشن:
کسب‌وکارهای تکنولوژی‌گرا و با پتانسیل رشد بالا
یک سازمان کوچک که هدفش تبدیل شدن به مدل کسب‌وکار قابل‌تکرار و قابل‌گسترش و مقیاس‌پذیره است.
نهادی انسانی که برای خلق محصول یا خدمتی نو در شرایط عدم قطعیت بسیار، ساخته و تعریف میشه.
با مطالعه کتاب‌های The startup owner’s manual و The Lean Startup که به عنوان منابع معتبر شناخته شدن، می‌تونید اطلاعات خودتون رو در این زمینه کامل کنید.
مطالب مرتبط
فن بیان از اصلی‌ترین مهارت‌ها تو هر کسب‌وکاریه. اگر بتونی درست و بجا ازش استفاده کنی، خیلی از مشکلات بزرگت حل میشه.
تیم کارنکن دانش مربوط به واژگان و اصطلاحات استارتاپی رو برات فراهم کرده تا بتونی در جلسات مذاکره با سرمایه‌گذارهات حرفه‌ای‌تر عمل کنی.
50% هرکاری، داشتن اطلاعات در خصوص اون حرفه است. اطلاعات به خوندن کتاب و روش‌های انجام مربوط به کار محدود نمیشه. برای اینکه اطلاعات کاملی داشته باشی باید تحقیقات جامع‌ی انجام داده باشی.
در حیطه هزینه راه اندازی استارت اپ در ایران، علاوه بر اینکه باید یک برنامه کامل داشته باشین، قبلش ببینید بازار ایران به چه کسب‌و‌کار‌هایی نیاز داره تا فعالیت‌تون همراه با درآمد باشه.
همه از نداشتن سرمایه و زیاد بودن هزینه راه اندازی استارت آپ تو ایران شکایت میکنن. ولی آخه مگه مجبوری استارت آپی رو شروع کنی که کلی سرمایه اولیه بخواد؟
«آموزش» جز استارت آپ‌هایی است که برای شروع نیاز به سرمایه هنگفتی نداره و اگر کارتون رو خوب انجام بدید مسلماً سریع پیشرفت می‌کنین.
شرکت در رویدادهایی که کارآفرین‌ها دور هم جمع شده و از تجربه‌هاشون میگن، یک فرصت طلائیه که نباید از دست بدید. در استارتاپ گرایند افرادی رو می‌تونید ببینید که مسیر راه‌اندازی استارتاپ شما رو با توصیه‌هاشون خیلی میتونند هموار کنند.
در این مطلب درباره راه‌های تأمین هزینه راه اندازی استارت آپ گفتیم.
همینطور مراکزی که قدم به قدم ازتون حمایت خواهند کرد به شما معرفی شد.
حالا دودوتا چهارتا کنید ببینید کجای کارید و چطوری می‌تونید به رشد تصاعدی برسین.
خوشحال میشیم با نوشتن دیدگاهتون، تجربیات خودتون رو با ما به اشتراک بذارین.
محصولات آموزشی
ممنون مقاله مفیدی بود