هوش هیجانی از جمله هوش‌هایی است که تاثیر زیادی در زندگی شخصی، کاری و تحصیلی هر فرد دارد. طی سال‌های اخیر تعریف هوش هیجانی به مرور کامل‌تر شد و اهمیت بیشتری در میان مردم و روانشناسان پیدا کرد. تا پیش از آن، تنها ضریب هوشی افراد اهمیت داشت اما با گذشت زمان و مطرح شدن هوش هیجانی، حتی در مواقعی میزان اهمیت این هوش از ضریب هوشی بیشتر شد.
هوش هیجانی به توانایی‌های مربوط به مدیریت و شناخت احساسات اشاره دارد.
در این مطلب به این سوال پاسخ می‌دهیم که هوش هیجانی چیست و راهکارهایی برای تقویت آن به شما ارائه می‌دهیم.
پس اگر مشتاق هستید که با تعریف این هوش به زبان ساده آشنا بشوید، با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
در این مطلب به مباحث زیر می‌پردازیم:
- تعریف هوش هیجانی به زبان ساده (منظور از هوش عاطفی چیست؟ و تفاوت آن با بهره هوشی)
- نشانههای داشتن هوش هیجانی پایین
- راهکارهای افزایش هوش هیجانی
- معرفی کتاب‌های مرتبط با هوش هیجانی
تعریف هوش هیجانی به زبان ساده (منظور از هوش عاطفی چیست ؟ و تفاوت آن با بهرهٔ هوشی)
هوش هیجانی به زبان ساده تمایل فرد به رفتار مسئولانه و تعهد در قبال نگرش‌ها و اعمال است.
برای مدت طولانی جامعه بر این باور بود که هرکس IQ بالاتری داشته باشد، موفق‌تر است اما به تازگی روانشناسان متوجه شدند علاوه بر IQ، یا همان بهرهٔ هوشی، EQ هم معیار بسیار مهمی در تعیین موفقیت افراد است.
ممکن است الان کمی گیج شده باشید و با خودتان بگویید EQ چیست؟
EQ همان هوش هیجانی است و مخفف Emotional Quotient است. البته به آن Emotional Intelligence هم می‌گویند.
هوش هیجانی یا همان هوش عاطفی یعنی:
- زیرک بودن
- همدلی و درک احساسات اطرافیان
- توانایی مدیریت احساسات خود
شاید افرادی بهرهٔ هوشی بالایی داشته باشند ولی الزاماً موفق نیستند؛ البته اصلاً منکر این قضیه نمی‌شویم که بگوییم بهرهٔ هوشی بالا چیز خوبی نیست!
بیشتر بخوانید: نمره هوش هیجانی من چند است؟
نشانههای داشتن هوش هیجانی پایین
همان‌طور که گفته شد، هوش هیجانی شامل چند مهارت از جمله آگاهی هیجانی، یا توانایی شناسایی، نام‌گذاری و مهار احساسات، و به‌کار بردن آنها در کارهایی مانند حل مسئله و توانایی مدیریت احساسات است؛ که هم شامل تنظیم احساسات و هیجانات خود، و هم در صورت لزوم، شامل کمک به دیگران میشود.
به‌طور کلی، داشتن EI پایین به این معنی است که فرد در تشخیص، درک و نشان دادن واکنش مناسب نسبت به احساسات خود و دیگران دچار مشکل است.
معمولا افرادی که هوش هیجانی پایینی دارند، علائم زیر را دارند:
- سردرگمی در درک کردن احساسات دیگران
- مقصر دانستن دیگران هنگام عدم توانایی برقراری ارتباط با آنها
- نشناختن احساست خود یا دیگران
- عدم توانایی در همدلی کردن با افراد دیگر
- عدم کنترل احساسات شدید خود
- بروز مشکل در پیدا کردن و نگه داشتن دوست
- پنهان کردن احساسات واقعی خود
- مضطرب بودن در شرایط اجتماعی (دچار افکار منفی و … شدن به دلیل مخفی کردن احساسات خود)
- زود قضاوت کردن شرایط و دیگران
بیشتر بخوانید: نشانههای هوش هیجانی پایین چیست؟
راهکارهای افزایش هوش هیجانی
مهارت‌هایی که هوش هیجانی را تشکیل می‌دهند را می‌توان در هر زمانی آموخت؛ با این حال، مهم است به یاد داشته باشید بین یادگیری ساده در مورد EQ و استفاده از آن دانش در زندگی تفاوت‌هایی وجود دارد.
مهارت‌های کلیدی برای ایجاد EQ و بهبود توانایی شما در مدیریت احساسات و ارتباط با دیگران عبارتند از:
خود مدیریتی
خودآگاهی
آگاهی اجتماعی
مدیریت روابط
در ادامه به توضیح چند راهکار عملی برای افزایش و بهبود هوش عاطفی و ذکر چند مثال برای هوش هیجانی می‌پردازیم:
- تشخیص دهید واقعا چه احساسی دارید
اولین راه برای اینکه بدانیم چگونه هوش هیجانی بالاتری داشته باشیم، شناخت احساسات خود است. در احساسات خود دقیق شوید و از خود بپرسید واقعا چه احساسی دارید. مدیتیشن از جمله بهترین تمرین‌ها برای تمرکز حواس به‌شمار می‌رود تا بتوانید از احساساتتان آگاه شده و آنها را مدیریت کنید.
با این تمرین در موقعیت‌های چالش‌زا و پرتنش، انعطاف‌‌پذیرتر شده و میتوانید درک راحت‌تر و درست‌تری نسبت به شرایط داشته باشید. - احساسات خود را همان‌طور که هستند بپذیرید
به این نکته بسیار مهم توجه داشته باشید که با انکار و سرکوب هیجانات و احساسات خود، شما هوش هیجانی بالاتری نخواهید داشت. احساسات شما برای حمایت از شما هستند پس در مورد آنها با خودتان و دیگران صادق باشید. همان‌طور که گفته شد، همدلی از ارکان مهم و کلیدی هوش هیجانی است؛ هنگامی که شما به احساسات خود توجه نشان داده و از آنها حمایت می‌کنید، به‌طور طبیعی، احساسات دیگران را نیز بهتر درک می‌کنید. - خود را باور داشته باشید
اعتمادبه‌نفس از دیگر ارکان کلیدی در هوش هیجانی است. اعتمادبه‌نفس عاملی اکتسابی است که از کودکی در افراد شکل می‌گیرد. هرچه شناخت ما از خودمان و محیط بیشتر باشد، اعتمادبه‌نفس بالاتری خواهیم داشت.
برای آمادگی داشتن در ارتباط با رویارویی با احساسات خود در آینده، نحوه برخورد با احساسات در شرایط دشوار را تمرین کنید. از موفقیت‌های قبلی خود به‌عنوان منبعی برای بهبود هوش هیجانی و عاطفی خود استفاده کنید. با این کار، خود را برای مقابله با چالش‌های آینده تقویت می‌کنید. - خودآگاهی را تمرین کنید
همان‌طور که بارها گفته شد، مدیریت احساسات و هیجانات و آگاهی از آنها، مهم‌ترین اصل در بهبودو تقویت هوش هیجانی است. این شناخت و مدیریت مستلزم «تسلط» است؛ که با استفاده از آن، نه تنها شما احساسات خود را می‌شناسید و از هم تفکیک می‌کنید، بلکه متوجه می‌شوید چگونه بر رفتارهایتان نیز تاثیر می‌گذارند.
به‌واسطه این تسلط، به‌جای واکنش نشان دادن سریع و بدون تفکر به موقعیت‌ها، میتوانید آنچه شما را هدایت میکند بررسی کنید، به آنها آگاه شوید به‌جای تکانشی بودن، واکنش‌های ناگهانی خود را کاهش داده و انتخاب‌های بهتری داشته باشید. - تکنیک‌های مدیریت هیجانی را بیاموزید
کارشناسان توصیه میکنند برای درک درست چگونگی بهبود هوش هیجانی، کنترل احساسات خود را به‌دست بگیرید.
آگاهی داشتن از ارتباط بین ذهن و بدن کمک میکند بر اضطراب و احساسات ناخوشایند درونی غلبه کنید. با یادگیری تکنیک‌های مدیریت احساسات مانند نوشتن، صحبت کردن با دیگران، تخلیه و رهاسازی خشم،ترس یا غم و توسعه مهارت‌های عاطفی، بهتر میتوانید خودتان را مدیریت کرده و همچنین با دیگران ارتباط بهتر و موثرتری خواهید داشت. - با احساسات دیگران هماهنگ شوید
حتما شنیده‌اید که می‌گویند باید خودت را دوست داشته باشی تا بتوانی دیگران را هم دوست باشی. ، هنگامی‌که شما نسبت به احساسات خود هماهنگ و آگاه می‌شوید، میتوانید احساسات دیگران را هم بهتر درک کرده و روابط پایدارتر و سالم‌تری با آنها برقرار کنید.
در همین راستا و برای درک بهتر از احساسات دیگران، گوش دادن عمیق را تمرین کنید. گوش دادن عمیق شامل شنیدن کامل صحبت‌ها و نظرات فرد مقابل برای درک کردن آن‌هاست.
بیشتر بخوانید: بازی‌های تقویت هوش هیجانی
معرفی کتاب‌های مرتبط با هوش هیجانی
یکی از بهترین روش‌ها برای درک بهتر اینکه منظور از هوش عاطفی چیست ؟ خواندن کتاب‌های مرتبط با این حوزه است.
در این بخش سه تا از بهترین کتاب‌ها در این زمینه را به شما معرفی خواهیم کرد:
1- قدرت هوش هیجانی
کتاب قدرت هوش هیجانی اثری از دانیل گلمن،درباره مدیریت و رهبری است.گلمن، در کتاب قدرت هوش هیجانی،که در سال ۱۹۹۵ انتشار یافت، استدلال میکند که احساسات ما نقش بسیار مهمی در تفکر، تصمیم‌‌گیری و موفقیت فردی ایفا میکنند. او در این کتاب، هوش هیجانی را تعریف میکند و گزارشش در این مورد، راهنمایی جالب و کاربردی برای تسلط بر احساسات است.
2- رازهای هوش هیجانی
در کتاب رازهای هوش هیجانی نوشته کریستال جوناس، یاد می‌گیرید چگونه با بهکارگیری صحیح هوش، به خودآگاهی و مدیریت احساسات و پس از آن به آگاهی اجتماعی و مدیریت روابط برسید.
ketabrah
3- هوش هیجانی به زبان آدمیزاد
آگاهی از هیجانات و توانایی کنترل آنها، چه از لحاظ حرفه‌ای و چه از لحاظ شخصی، یکی از کلیدهای موفقیت در زندگی است. این کتاب در یادگیری و بهبود این مسئله به شما کمک خواهد کرد.
مطالب دیگر برای آشنایی بیشتر با هوش هیجانی
انواع آزمون استعداد و تست هوش
- آزمون هوش هیجانی Bar-on، با هدف سنجش هوش عاطفی و هوش اجتماعی توسط ریون بار-آن ارائه شده است. در این مدل، پنج مولفه اساسی برای هوش اجتماعی در نظر گرفته شده که هر کدام از این مولفه‌ها هم شامل چند زیر مولفه است.
البته تست‌های دیگری نیز وجود دارند که هر کدام خصوصیات منحصر‌به‌فرد خود را دارند و معیارهای متفاوت و در عین حال علمی و دقیقی را در نظر می‌گیرند. مانند تست‌های زیر:
- گولمن پنج دسته مهارت متمایز را شناسایی كرد كه خصوصیات اصلی هوش هیجانی را تشكیل می‌دهند.
او پیشنهاد كرد برخلاف ضریب هوشی فرد، این مهارت‌های طبقه‌ای را، در صورت عدم وجود آنها، می‌توان آموخت و بهبود بخشید.
پس اگر تمایل دارید از سطح هوش هیجانی خود مطلع شوید، تست هوش زیر را از دست ندهید!
- تست هوش هیجانی شات که به آن شاته یا شوت هم گفته میشود، روشی است که هوش هیجانی عمومی را می‌سنجد. این تست هوش توسط شات و همکارانش در سال 1998 و براساس الگوی اوليه هوش هيجانی ماير و سالووی (1990) طراحی شد.
این تست با استفاده از 4 مقیاس فرعی، سنجشی را انجام می‌دهد، که عبارت‌اند از:
- درک احساسات
- بهکارگیری احساسات
- مدیریت احساسات خود
- مدیریت احساسات دیگران
اگر دنبال تست‌های هوش دیگری هستید تا هوشتان را بسنجید، نگاهی هم به تست هوش استنفورد بینه بیندازید.
تست هوش وکسلر هم برای شناخت هوش از جمله تست‌های کارآمد است. پیشنهاد ما به شما این است که این آزمون را یک‌بار انجام دهید.
برای انجام انجام تست هوش وکسلر، روی دکمه زیر کلیک کنید.
بسیاری از افراد نمی‌دانند که بین هوش واستعداد تفاوت زیادی وجود دارد. اگر علاقه دارید تعریف دقیقی از هوش و استعداد به‌دست بیاورید و تفاوت بین آنها را بدانید، مطلب زیر را از دست ندهید.
شاید برایتان جالب باشد بدانید که دانش‌آموزان نیز از سطوح متفاوتی از هوش هیحانی برخوردارند. دانش‌آموزانی که دارای هوش هیجانی بالایی هستند، می‌توانند احساسات خود را بهتر بررسی کرده و نسبت به اطرافیان خود همدل باشند.
در مطلب زیر به توضیح اهمیت هوش هیجانی در پیشرفت تحصیلی کودکان و نوجوانان پرداختهایم. اگر این موضوع دغدغه‌ی شما است، مطالعه‌ی این مطلب را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
مذاکره از دیگر عواملی است که زندگی کاری و شخصی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. معمولا احساسات، تصمیمات نهایی را در مذاکرات می‌گیرند و هوش هیجانی یعنی دقیقاً شناخت و کنترل همین احساسات.
مطلب زیر عوامل مذاکره موفقیت‌آمیز را برمی‌شمارد و می‌گوید که مدیران موفق در مذاکرات خود، چگونه احساسات خود را کنترل میکنند.
در مقاله زیر از هوش هیجانی و کاربرد آن در مدیریت صحبت میشود و به شما می‌گوید چگونه به‌عنوان یک مدیر، میتوانید قدرت خود را بهبود ببخشید!
مولفههای هوش هیجانی چیست؟
حالا که با تعریفی ساده و مختصر هوش هیجانی آشنا شدیم، پیشنهاد می‌کنیم برای درک بهتر و عمیق‌تر این موضوع، با مولفههای آن هم آشنا شوید.
حرف آخر
همان‌طور که بارهادر مطلب فوق نیز گفته شد، تعریف هوش هیجانی به زبان ساده در اصل همان قابلیت کنترل احساسات خود و افرادی است که با آنها در تعامل هستیم.
پس شناختن احساسات خود و دیگران و توانایی کنترل آنها در شرایط مختلف، از ویژگی‌های مهمی است که هر شخصی باید آن را کسب کند.
پس از همین امروز شروع کنید و هوش هیجانی خود را تقویت کنید.
همان‌طور که می‌دانید، هوش عاطفی فقط یکی از چندین هوشی است که ما داریم؛ پس خوب است در پایان، در مورد سایر انواع هوش هم بیشتر بدانیم و با تفاوت‌ها و خصوصیت هر کدام آشنا بشویم.
امیدواریم مطلب فوق برایتان مفید واقع شده باشد. اگر شما هم راهکار دیگری برای تقویت هوش هیجانی می‌شناسید، در قسمت کامنت‌ها با ما درمیان بگذارید.
محصولات آموزشی
مختصر و مفید. عالی.
خیلی ممنون