دوره آنلاین

چگونه استخدام شویم

روز
ساعت
دقیقه
ثانیه

تخفیف نوروزی
دوره تولید محتوا و سئو با هوش مصنوعی

روز
ساعت
دقیقه
ثانیه

7 روش آموزش مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان

مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان
5/5 - (1 امتیاز)

اگر در دنیا موجود عزیزی شما را پدر یا مادر خطاب می‌کند، حتماً از همان ابتدای تولد، تمام تلاش خود را برای بی‌نقص بودن روند زندگی او به کار می‌گیرید. مثلاً به این فکر می‌کنید که چگونه برای آینده او سرمایه‌گذاری کنید؟ یا چطور هوش هیجانی او را تقویت کنید؟ آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که برای پرورش مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان چه کارهایی می‌توانید انجام دهید؟

“در یک میهمانی دوستانه یا خانوادگی هستید و فرزندتان گریه­‌کنان به سمت شما می­‌آید و از شما می­‌خواهد اسباب­‌بازی‌­اش را از دوستش پس بگیرید.”

ممکن است به راحتی درخواست او را قبول کنید و اسباب­‌بازی را پس بگیرید یا برعکس؛ فکرتان درگیر شود و این سؤال در ذهنتان رژه برود که چرا خودش این کار را انجام نداد؟ آیا مهارت برقراری ارتباط موثر ندارد؟ چطور می‌­توانم این مهارت را به او آموزش دهم؟

مهارت ارتباط موثر در کودکان یکی از مهارت‌های کلیدی است که ما در این مقاله سعی کرده‌ایم به این سؤال و هر آنچه برای آموزش مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان به آن نیاز دارید، پاسخ ­‌دهیم.

آنچه در این مقاله خواهید خواند:

مهارت برقراری ارتباط موثر چیست؟

به زبان ساده، مهارت برقراری ارتباط موثر یعنی شخص بتواند افکار، عقاید، احساسات و درخواست‌­های خود را متناسب با شرایط مطرح کند.

کودکان با مهارت برقراری ارتباط موثر:

  • خودشان را می‌­شناسند.
  • دیگران را درک می­‌کنند.
  • با اشتیاق، دنیای اطراف خود را کشف می­‌کنند.
  • می‌­توانند با اطرافیان خود رابطه‌­ای سالم برقرار کنند و دوست پیدا کنند.
مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان باعث می‌شود آن‌ها با اطرافیان خود رابطه‌ای سالم برقرار کنند.

بهتر است شما به عنوان والد چه کارهایی برای آموزش مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان انجام دهید؟

1- برای پرورش مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان برای آن‌ها زمان اختصاصی و بدون ساختار در نظر بگیرید

اجازه دهید بازی را او هدایت کند و رهبر باشد. نیازی نیست کار خاصی انجام دهید اما واقعاً در کنارش حضور داشته باشید.

به او توجه کامل کنید و مشغول انجام کارهایتان نشوید. اگر مجبور شدید، او را هم در انجام کارها درگیر کنید.

مسئولیت­‌هایی به او بدهید که بتواند انجام دهد مثلاً حین آشپزی به او هم یک قاشق چوبی یا چاقوی پلاستیکی بدهید تا به شما کمک کند.

2- اشتیاق و علاقه‌­تان را به فعالیت­‌های فرزندتان نشان دهید

گاهی کودک هر کاری انجام می‌­دهد تا توجه‌ شما را جلب کند. نشان دهید که واقعاً از کارهای او هیجان­‌زده هستید. مثلاً وقتی نقاشی می­‌کند به او بگویید: “چه رنگ‌های زیبایی استفاده کرده‌­ای!”

یا وقتی در انجام کاری مثل چینش کامل یک پازل، موفق می­‌شود شما هم هم‌زمان با او ابراز خوشحالی کنید.

نشان دهید که حواستان به بازی هست، مثلاً نوبت را رعایت می‌­کنید یا نقش خودتان را در بازی به موقع انجام می­‌دهید.

3- او را تشویق کنید تا احساسات خود را به روش­‌هایی متناسب با سنش بیان کند

هر چقدر کودک بتواند احساسات خود و دیگران را به درستی تشخیص دهد، می‌­تواند روابط مثبت و سالم‌­تری ایجاد کند. به آن‌ها روش­‌هایی برای بروز احساساتشان یاد دهید. مثلاً بگویید: “وقتی خشمگین هستی، احساس خشمت را نقاشی کن” یا “می­‌توانی در حیاط بدوی” یا “می‌­توانی بالش­ را پرتاب کنی.”

همچنین می‌­توانید با استفاده از کارت‌های شناخت احساسات خرسی به او کمک کنید احساساتش را بشناسند و آن‌ها را شفاف توصیف کند.

احساسات خودتان را نیز برایش بازگو کنید. اجازه بدهید بفهمد که شما نیز احساسات مختلف را تجربه می­‌کنید و کارهای مختلفی برای کنار آمدن با آن‌ها انجام می­‌دهید. مثلاً: “خوشحالم که به من کمک کردی اتاقم را مرتب کنم” یا “از اینکه مادربزرگ رفت، ناراحتم“.

4- به احساسات کودکتان احترام بگذارید

اگر احساسات کودکتان را به رسمیت بشناسید، آن‌ها را بپذیرید و احترام بگذارید، باعث می‌­شود کودک سختی­‌ها و احساسات ناخوشایند را پشت سر بگذارد.

مثلاً وقتی از آمپول زدن می‌­ترسد، به جای اینکه بگویید: ” اصلاً ترس ندارد!” بگویید: ” احساست را درک می­‌کنم و کنارت هستم تا به هم کمک کنیم” یا مثلاً از تجربیات مشابهی که خودتان در کودکی داشته‌اید، بگویید.

وقتی فرزندتان ببیند که به احساسات او احترام می­‌گذارید، همدلی و احترام به دیگران را می­‌آموزد.

5- بازی‌­هایی که احساسات را بررسی می­‌کنند، برای پرورش مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان مفید هستند

برای احساسات مختلف نقاشی بکشید یا کلاه بسازید و در مورد تصاویر کتاب­‌هایی که احساسات را بیان می­‌کنند، صحبت کنید. البته ما در پایان همین مقاله، به شما کتاب‌ها و بازی‌­های بیشتری برای آموزش مهارت ارتباط موثر در کودکان، معرفی می­‌کنیم.

 مراقب آنچه فرزندتان در طول بازی به شما می‌­گوید باشید. مثلاً اگر فرزندتان لباس‌­های مادرانه می­‌پوشد و خرس عروسکی خود را در مهدکودک می­‌گذارد، ممکن است به جدایی‌­ها فکرکند. می­‌توانید هم احساسات او را درک کنید و هم به او اطمینان خاطر دهید. مثلاً بگویید: “درست است که خرس کوچولو دلتنگ مادرش است اما می‌­داند که او همیشه برمی­‌گردد و باز هم با هم بازی می­‌کنند.”

6- برای کودک فرصت­‌هایی را فراهم کنید تا روابط خود را با هم‌سالان توسعه دهد

کودکان برای اینکه یاد بگیرند چیزی را با دیگری سهیم شوند، نوبت بگیرند، تعارض‌­ها را حل کنند و لذت دوستی را احساس کنند، به تمرین نیاز دارند. بازی، همه‌­ این‌­ها را به کودکان یاد می­‌دهد. البته حضور شما در زمان بازی مهم است. زیرا کودکان برای یادگیری و تمرین مهارت­‌های جدید، به کمکتان نیاز دارند.

در حین بازی می­‌توانید از روش­‌های زیر برای پرورش مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان استفاده کنید:

  • در صورت لزوم به کودکان پیشنهاد کنید برای کمک یا دریافت پاسخ سؤالاتشان به دوستان خود مراجعه کنند: “می­‌دانی چطور عروسک کوچولو را روی صندلی بنشانی؟ چرا از دوستت نمی‌­پرسی؟ همین چند دقیقه پیش دیدم که عروسکش را روی صندلی نشانده بود و به او غذا می­‌داد.”
  • از کودکان بخواهید تصور کنند که چگونه رفتارشان ممکن است بر دیگران تأثیر بگذارد: “به نظر می­‌رسد به دوستت اجازه نداده‌­ای با توپت بازی کند. فکر می‌­کنی او الان چه احساسی دارد؟”
  • آن‌ها را به کار گروهی تشویق کنید: “بچه‌­ها می­‌توانید به من در آماده­‌سازی میز ناهار کمک کنید؟”

7- زمان تلویزیون را محدود کنید

تماشای تلویزیون زمان قابل توجهی از وقت­‌گذرانی با هم، بازی، حل مشکلات، تعامل و یادگیری فعالانه در دنیای اطراف را می­‌گیرد.

وقتی فرزندتان فیلم یا برنامه‌­ای را تماشا می­‌کند، می‌­توانید با او درباره­‌ آنچه تماشا کرده است، صحبت کنید و تجربه­‌اش را تقویت کنید. مثلاً اینکه درباره­‌ چه چیزی فکر می­‌کرد، چه احساسی داشت، چه شخصیت‌­هایی از فیلم را دوست داشت و چه شخصیت‌­هایی را دوست نداشت.

اقدمات مختلف در جهت پرورش مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان

بازی­‌هایی برای تقویت مهارت ارتباط موثر در کودکان

آموزش مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان با نقاشی روی کمر!

شما یا کودکتان پشت یکدیگر بنشینید و با دستتان روی کمر دیگری نقاشی کنید. نفر دیگر باید آنچه دارد پشتش کشیده می­‌شود را مرحله به مرحله حدس بزند. طبیعی است که منظورمان نقاشی و اشیای پیچیده نیست بلکه اشیای ساده مثل خانه­‌های ساده یا اشکال هندسی.

این بازی و حدس زدن‌های مکرر باعث دقت در تشخیص، تقویت مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان و حتی بهبود حس لامسه می­‌شود.

پانتومیم

یکی از بهترین بازی‌­ها برای تقویت مهارت ارتباط موثر در کودکان پانتومیم است. این بازی باعث می‌شود کودک تمام تلاش و توانایی­‌هایش را برای تشخیص درست موضوع به کار گیرد، کاملاً با اجراکننده­ پانتومیم ارتباط بگیرد و به تمام حرکاتش دقت کند.

ایفای نقش

می‌­توانید موقعیت‌­ها و یا نقش­‌هایی را برای آن‌ها تعریف کنید و از آن‌ها بخواهید که اجرا کنند. برای انتقال بهتر پیام و اجرای بهتر آن نقش یا موقعیت، آن‌ها سعی می­‌کنند بهترین کلمات و حرکات را به کار بگیرند. همه­‌ این‌ها به تقویت مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان و همچنین بهبود اعتمادبه‌نفس آن‌ها کمک می­‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

بازی با چشم‌­بند

از فزندتان بخواهید با یک چشم­‌بند، چشم شما را ببندد و سپس با توصیف شرایط و راهنمایی و جهت­‌دهی، به شما کمک کند بدون برخورد با موانع به یک مقصد مشخص برسید.

در این بازی، کودک ضمن در نظر گرفتن شرایط، برای انتقال بهتر پیام بسیار تلاش می­‌کند از کلمات مناسبی استفاده کند و ارتباط بهتری برقرار کند. این بازی را می­‌توانید با هدف پیدا کردن یک شیء خاص نیز انجام دهید.

فقط گوش کن

یک مدت زمان مشخص را در نظر بگیرید مثلاً 5 دقیقه. در این مدت یکی از شما یک خاطره یا داستان تعریف کند اما دیگری بدون بیان هیچ سؤال یا صحبتی، فقط گوش دهد. در پایان شنونده باید به طور خلاصه آنچه را که شنیده بیان کند. این بازی علاوه بر تقویت مهارت ارتباط موثر در کودکان ، مهارت همدلی و درک را نیز در آن‌ها تقویت می­‌کند.

داستان گویی برای تصاویر

می­‌توانید عکس‌­ها یا تصاویری را به کودک نشان دهید و از او بخواهید برایشان داستان بگوید. این بازی باعث می­‌شود کودک خودش را به جای شخصیت‌­ها و حتی اشیای موجود در آن تصاویر بگذارد و آن‌ها را درک کند و یا دنیا را از نگاه آن‌ها هم ببیند.

20 سؤالی

حتماً این بازی را به خوبی بلد هستید. برای جذاب و هیجان‌­انگیزتر شدن بازی می‌­توانید شما و دیگر اعضای خانواده یا دیگر دوستان کودک یک دایره تشکیل دهید و کودک در مرکز دایره باشد.

کودک باید یک شخصیت، شیء یا مکان مشخص را در ذهنش داشته باشد و به سؤالات اطرافیانش با “بله” یا  “خیر” جواب دهد. اگر افراد دایره­ دور کودک نتوانستند درست حدس بزنند، او برنده می­‌شود.

پرورش مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان با انجام بازی‌های مفید

برای پرورش مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان چه کتاب­‌هایی بخوانیم؟

کتاب “چرا باید خوب گوش کنم؟”

یکی از اصلی ترین شرایط برقراری ارتباط موثر، خوب گوش دادن است. این کتاب به خوبی از زبان یک پسربچه، اهمیت خوب گوش کردن در شرایط متفاوت را روایت می­‌کند و از فوایدش می‌­گوید. البته موقعیت­‌هایی را که خوب گوش نکرده است هم توصیف می­‌کند و از عواقبش می‌­گوید.

این کتاب را کلر لوین نوشته و مرجان حاجی بابایی ترجمه کرده است. انتشارات تیمورزاده نیز کتاب را چاپ کرده است.

کتاب “اگر همه این را بگویند”

همانطور که قبلاً گفتیم؛ همدلی و درک متقابل یکی از مهارت­‌های لازم برای برقراری ارتباط موثر در کودکان است. این کتاب به خوبی توصیف می­‌کند که اگر همه، همدلی و درک اطرافیانشان را از یاد ببرند، نسبت به آن‌ها و احساساتشان بی­‌تفاوت باشند و یا به آن‌ها برچسب بزنند، دنیا چطور جایی می­‌شود.

کتاب همچنین موقعیت­‌های اجتماعی مختلف را توصیف می‌­کند و بیان می‌­کند که اگر بعضی کلمات استفاده شوند چه اتفاقی می‌­افتد.

کتاب را الن جاورنیک نوشته، دکتر لیلا کاشانی وحید ترجمه و انتشارات مهرسا چاپ کرده است.

کتا­ب‌های  خرگوش گوش داد به قلم کوری دورفلد و ترجمه­‌ی رضی هیرمندی که نشر پرتقال آن را چاپ کرده و فیل کوچولو گوش می­‌کند که مایکل دال آن را نوشته، احمد تصویری ترجمه کرده و کتاب­‌پارک منتشر کرده است نیز، به پرورش همین مهارت در کودک کمک می­‌کنند.

کتاب “این­جا مال من است”

این کتاب نیاز کودک به برقراری ارتباط، داشتن دوست و همبازی و در عین حال گرایش او به مالکیت را توصیف می‌­کند.

پسرک داستان برای خودش یک مرز مشخص کرده است و اجازه نمی­‌دهد کسی وارد منطقه­ او شود. اما بالاخره زمانی می­‌رسد که خودش مجبور می‌­شود برای دوست پیدا کردن، پا را فراتر از مرز خودش بگذارد.

این کتاب متن زیادی ندارد اما تصاویر ساده و زیبای آن به گونه­‌ای است که کودک با تماشای آن‌ها می­‌تواند خودش داستان را روایت کند.

نویسنده­‌ این کتاب ژروم رویی لیر است. بهمن رستم­‌آبادی آن را ترجمه و کانون پرورش فکری کودک و نوجوان آن را منتشر کرده است.

مطالب مرتبط

همانطور که می‌دانید مهارت برقراری ارتباط موثر یکی از مولفه‌های هوش هیجانی است. اگر می‌خواهید بیشتر با هوش هیجانی، ابعاد آن و راه‌های تقویت آن آشنا شوید و یا برای اینکه بدانید هوش هیجانی در زندگی شما چه کاربردی دارد، این دو مقاله برای شما نوشته شده است:

پر واضح است که اگر ما بزرگسالان این مهارت و به طور کلی هوش بین فردی خود را تقویت کرده باشیم، بهتر می‌توانیم مهارت برقراری ارتباط موثر در کودکان را نیز پرورش دهیم.

ما در مطالب زیر، به ترفندهایی برای تقویت مهارت ارتباط موثر در بزرگسالان و راهکارهایی برای تقویت هوش بین فردی اشاره کرده‌ایم.


راستی آیا شما هم در این موقعیت و موقعیت‌های مشابه قرار گرفته‌اید؟

اگر شما هم از روش‌هایی که گفتیم برای آموزش مهارت برقراری ارتباط موثر به کودکتان استفاده کرده‌اید، یا روش‌های متفاوتی را تجربه کرده‌اید حتماً با ما در میان بگذارید.



کانال یوتیوب پادکست رادیو کارنکن
اینستاگرام پادکست رادیو کارنکن

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مینی دوره رایگان
تولیدمحتوا و سئو

بخشی از دوره سئو را اینجا ببینید.