پارک علم و فناوری چیست و چه کسانی می‌توانند از پارک‌های علم و فناوری استفاده کنند؟

پارک علم‌ و‌ فناوری واژه‌ای است که هزاران بار آن را شنیده‌ایم ولی آیا واقعاً در مورد تعریف، اهداف، خدمات و شرایط استفاده از پارک علم و فناوری ارائه دانش کافی داریم؟

در حال حاضر دانش یکی از فاکتورهای مهم مزیتی رقابتی بین کشورهای پیشرفته به حساب می‌آید. برای توسعه دانش به‌ویژه دانش فنی، نیاز به مکان‌های فیزیکی است که در آن بتوان از امکانات، تجربه و تخصص افراد متخصص بهره‌مند شد تا ایده‌های دانش‌محور را به مرحله تولید رسانید و موجب اتصال جریان نوآوری از دانشگاه و آزمایشگاه به بازار شد. این مکان‌ها تحت عنوان پارک‌های علم‌ و‌ فناوری شناخته می‌شوند.

شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپی برای استفاده از شرایط پارک‌های علم‌و‌فناوری باید مراحل پذیرش و عضویت را طی نموده تا بتوانند ایده خود را به مرحله تجاری‌سازی برسانند و کسب‌و‌کار خود را گسترش دهند.

در واقع پارک علم‌ و‌ فناوری با هدف حمایت از کسب‌و‌کار‌های کوچک و شرکت‌های نوپا سبب توسعه اقتصاد دانش‌محور جامعه می‌شود.

فهرست مطالب

1. تعریف پارک علم‌ و‌‌ فناوری
2. ماموریت پارک علم‌ و‌‌ فناوری
3. اهداف پارک علم‌ و‌‌ فناوری
4. خدمات پارک‌های علم‌ و‌‌ فناوری
5. ویژگی‌های پارک‌های علم‌ و‌‌ فناوری
6. انواع پارک علم‌ و‌‌ فناوری
7. فهرست پارک‌های علم‌ و‌‌ فناوری ایران
8. سه شرط درخواست پذیرش متقاضی در پارک علم‌ و‌‌ فناوری
9. شرایط استفاده از پارک علم‌ و‌‌ فناوری
10. انواع عضویت در پارک های علم‌ و‌‌ فناوری
11. مراحل پذیرش در پارک های علم‌ و‌‌ فناوری
12. سوالات متداول

1- تعریف پارک علم‌ و‌‌ فناوری

پارک علم و فناوری چیست؟

پارک علم و فناوری یک نهاد اجتماعی است که با موسسات آموزشی و پژوهشی در ارتباط است و توسط متخصصان حرفه‌ای اداره می‌شود و با حمایت کسب و کارهای دانش‌بنیان و نوپا زنجیره توسعه اقتصادی مبتنی بر فناوری را به وجود می‌آورد.

در واقع پارک‌های علم‌ و‌‌ فناوری با فراهم کردن بستر مناسب جهت شبکه‌سازی، تسریع انتقال دانش و افزایش کارایی فعالیت‌ها مرکز شکل‌گیری پدیده‌های نوظهور فناورانه و حلقه اتصال مراکز علمی پژوهشی و مراکز کارآفرینی محسوب می‌شوند که در نهایت سبب توسعه اقتصاد دانش‌محور می‌شوند.

مطلب مرتبط: [تفاوت استارتاپ و کارآفرینی]

2_ مأموریت پارک علم‌ و‌‌ فناوری

مأموریت پارک‌های علم‌ و‌‌ فناوری، توسعه اقتصادی از طریق تبدیل ایده به محصول و حمایت از فرصت‌های کارآفرینانه و تجاری‌سازی دستاوردهای علمی پژوهشی و تبدیل دانش به ثروت است.

3_ اهداف پارک علم‌ و‌‌ فناوری

پارک‌های علم‌ و‌‌ فناوری با هدف کلی توسعه نوآوری و فعالیت‌های فناورانه و ایجاد روحیه کارآفرینی و در‌ نتیجه اقتصاد پایدار تشکیل شده‌اند که در زیر به چند نمونه از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

افزایش ثروت در جامعه

• کمک به افزایش ثروت در جامعه از طریق ارتقای فرهنگ و توسعه اقتصاد دانش‌محور
• ایجاد بستر مناسب برای راه‌اندازی بنگاه‌های اقتصادی جدید
• کمک به ایجاد شرکت‌های زایشی در جهاد‌دانشگاهی و راه‌اندازی بنگاه‌های اقتصادی جدید از طریق مراکز رشد واحدهای فناور

تجاری‌سازی طرح‌های تحقیقاتی

• ارائه خدمات و مشاوره به واحدهای فناور
• تبدیل علم به تولید
• کمک به شکل‌گیری و رشد شرکت‌های نوآور و فناور
• پل ارتباطی بین دانش و صنعت
• ارتباط بین بخش‌های تحقیقاتی و تولیدی و خدماتی جامعه
• حمایت از پژوهش برای تولید محصولات با فرآیندهای نوین
• جهت‌دهی مراکز علمی برای تحقیق در رشته‌های مورد‌نیاز واحدهای فناور

افزایش رشد و تشدید رقابت

• افزایش قدرت رقابت و رشد شرکت‌های مبتنی بر دانش
• توانمندسازی اقتصادی و افزایش رقابت‌پذیری واحدهای فناور در زمینه‌های نانو، بیو، دارو و تجهیزات پزشکی

جذب سرمایه‌های داخلی و بین‌المللی

• جذب شرکت‌های دارای فناوری ملی و بین‌المللی جهت بهره‌مندی از دانش و فناوری روز دنیا
• ایجاد بستر مناسب جهت حضور و فعالیت مشترک بین واحدهای فناور داخلی و خارجی
• ایجاد زیرساخت‌های مطلوب برای جذب شرکت‌های فناور ملی و بین‌المللی
• انتقال جذب دانش فنی و سرمایه‌های داخلی و بین‌المللی
• ایجاد فضای مناسب فعالیت علمی و مهندسی برای جذب دانشمندان و متخصصان داخل و خارج از کشور

مشارکت شرکت‌های فناور داخلی در سطح بین‌المللی

• بسترسازی برای فعالیت شرکت‌های فناور خارج از کشور برای توسعه شرکت‌های بومی
• کمک به افزایش حضور و مشارکت تخصصی شرکت‌های فناور داخلی در سطح بین‌المللی

توسعه فناوری و کارآفرینی

• حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط فناور
• بسترسازی جهت ایجاد فرصت‌های شغلی و کارآفرینی
• تسهیل همکاری و انتقال فناوری بین نهادهای علمی پژوهشی و بنگاه‌های اقتصادی
• حمایت از نوآوری و خلاقیت
• کمک به شکوفایی سرمایه‌های انسانی و علمی

4_ خدماتی که پارک علم و فناوری ارائه می‌دهد

خدماتی که پارک علم و فناوری ارائه می‌دهد شامل موارد زیر است:

1- خدمات عمومی پارک علم‌ و‌ فناوری

• اسکان
• دسترسی به تلفن و دورنگار
• کارپردازی و خدمات دبیرخانه‌ای
• امکان استفاده از اتاق‌های کنفرانس
• تجهیزات سمعی و بصری
• سرویس نقلیه
• مبلمان اولیه فضاها

2- خدمات اطلاع‌رسانی پارک علم‌ و‌ فناوری

• کتابخانه
• اینترنت
• مراکز اطلاع‌رسانی و نرم‌افزار‌های مهندسی
• شبکه‌های محلی LAN

3- خدمات آموزشی و مشاوره پارک علم‌ و‌ فناوری

• مشاوره مدیریتی
• مشاوره مالی و بازرگانی
• مشاوره بازاریابی و تجاری‌سازی
• خدمات حسابداری و حقوقی
• برگزاری سمینارهای آموزشی مورد نیاز برای شرکت‌های نوپا
• شبکه‌سازی با سازمان مختلف اجرایی و علمی

4- خدمات مالی و اعتباری پارک علم و فناوری

• تسهیل امکان استفاده از اعتبارات خدماتی و تحقیقاتی
• شناسایی منابع مالی و جذب سرمایه‌گذاران
• تسهیل در جذب اعتبارات مصوب طرح‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی
• وام خدماتی: تسهیلات مالی برای تهیه ملزومات اداری و راه‌اندازی کسب‌وکار
• وام ایده‌‌محوری: تسهیلات مالی برای انجام ایده‌محوری تصویب شده مشتریان

5- خدمات فنی و تخصصی پارک علم و فناوری

• ارائه خدمات فنی و مهندسی
• استفاده از امکانات آزمایشگاهی و کارگروهی نظیر صنایع غذایی، بیوتکنولوژی، شیمی، مواد و سرامیک، برق و الکترونیک، مکانیک، کارگاه‌های ماشین ابزار و پایلوت‌های تولید محدود

 5 _ ویژگی‌های پارک‌های علم‌ و‌‌ فناوری

مبنای ویژگی‌های هر پارک علم‌ و‌ فناوری با توجه به گستردگی و تنوع پارک‌های علم‌و‌فناوری در سرتاسر جهان متغیر است و به‌طور معمول این پارک‌ها دارای ویژگی‌های زیر هستند:

توسعه سازمان

 مضمون اصلی فعالیت این پارک ها پژوهش‌هایی است که در جهت توسعه یک سازمان داده شده‌اند و هدف آن تولید انبوه نیست و صنایع بزرگ در آنجا تأسیس نمی‌شوند.

رفع نیاز صنایع مشخص

فعالیت‌های درونی این مجتمع ها عمدتاً تکنولوژیک هستند که در راستای حل یک مشکل خاص یا تنگناهای علمی یک صنعت مورد پژوهش واقع می‌شوند.

عدم آسیب‌رسانی به محیط‌ زیست

 صنایع تأسیس شده در این پارک‌ها صنایع سبک و تکنولوژیک هستند. این صنایع، ارزش افزوده بالایی را تولید کرده و درعین حال فاقد سر‌و‌صدا و آلودگی بوده و به محیط‌زیست، آسیب نمی‌رسانند.

کمک کردن فعالیت‌ها به‌هم از منظر علمی

پارک‌های علم‌و‌فناوری محل تمرکز مجموعه‌ای از فعالیت‌های به‌هم‌پیوسته‌اند. یعنی فعالیت‌های درون این پارک‌ها (مجتمع‌ها) با‌هم تعامل سازنده دارند و در صورت لزوم می‌توانند به یکدیگر خوراک علمی و پژوهشی بدهند.

زایش صنعت از صنعت (Spin Off)

اسپین آف Spin Off یک فعالیت کسب‌وکار است که طی آن یک سازمان بزرگ‌تر به چند کسب‌وکار خردتر و مستقل تقسیم می‌شود. این مقوله بیشتر برای یک شرکت نوپا (استارتاپ) که مراحل رشد اولیه را طی کرده است و به کسب‌وکاری بزرگتر تبدیل شده است، مصداق دارد.

محوطه شبیه پارک

 فضای این مجتمع‌ها، پارک ‌مانند است و محوطه آن‌ها بسیار زیبا، ساختمان‌ها معمولاً با ارتفاع کم و مجهز به انواع امکانات تفریحی و خدماتی می‌باشد. تراکم ساختمان‌ها نیز کم است.

تأسیس به وسیله بخش دولتی، خصوصی و دانشگاهی

 این مجتمع‌ها غالباً در ارتباط و با همکاری مستقیم یک یا چند دانشگاه یا موسسه فن‌آوری و سرمایه‌گذاری مشترک آنها تأسیس می‌شوند. البته به جای دانشگاه، یک مؤسسه تحقیقاتی بسیار مهم هم می‌تواند این نقش را ایفا کند. به علاوه دولت‌های محلی و بخش خصوصی نیز جزو صاحبان اصلی هستند.

بنابراین ملاحظه می‌شود که مدیریت این پارک‌ها، به اقتضای ترکیب، بین بخش دولتی، خصوصی و دانشگاهی مشترک است و نقش مهم این مدیریت آن است که:
الف- منابع لازم را برای تحقیق در داخل مجموعه فراهم کند (خوراک، امکانات).
ب- تمهیدات لازم برای انتقال فناوری به دست‌‌آمده را به صنعت، فراهم نماید.

اکثراً فعالیت‌های نوپا

بخش عمده‌ای از واحدهای فعال در پارک‌ها معمولاً شرکت‌های کوچک و نوپا هستند که صاحبان آن‌ها را پژوهشگران تشکیل می‌دهند.

افراد متخصص و ممتاز از منظر علمی

از جنبه دموگرافیکی افرادی که در این پارک‌ها کار می‌کنند افراد متخصص و ماهری هستند (نظیر مهندسان، دانشمندان، پزشکان و کارشناسان تحقیق و توسعه) که عمدتاً در مشاغل تکنیکی، پژوهشی و مدیریتی ممتاز به کار مشغول‌اند.

6_ انواع پارک علم‌ و‌‌ فناوری

در یك تقسیم‌بندی كلی پارک‌های علم و فناوری به سه دسته تقسیم می شوند:

1. مراكز رشد شركت‌ها و موسسات (انكوباتورها) كه جهت شركت‌های نوپا و استارت آپ می‌باشد.
2. پارک‌های علمی و فن‌آوری كه بیشتر شركت‌ها و موسسات تحقیقاتی و فناوری و انكوباتورها در آن حضور دارند.
3.  شهرک‌های علمی و تحقیقاتی كه متشكل از چندین پارک، دانشگاه و مراكز مسكونی می‌باشد.

مطلب مرتبط: [صفر تا صد راه‌اندازی استارت‌آپ]

7_ فهرست پارک‌های علم‌ و‌‌ فناوری ایران

• پارک علم‌و‌‌فناوری اردبیل
• شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان
• پارک علم‌و‌‌فناوری شیخ بهائی اصفهان
• پارک علم‌و‌‌فناوری غیاث الدین جمشید کاشانی
• پارک علم‌و‌‌فناوری البرز
• پارک علم‌و‌‌فناوری ارتباطات و فناوری اطلاعات (ICT)
• پارک علم‌و‌‌فناوری ایلام      
• پارک علم‌و‌‌فناوری آذربایجان‌شرقی
• پارک علم‌و‌‌فناوری آذربایجان‌غربی
• پارک علم‌و‌‌فناوری خلیج فارس ( بوشهر )
• پارک علم‌و‌‌فناوری دانشگاه تربیت‌مدرس
• پارک علم‌و‌‌فناوری دانشگاه تهران
• پارک علم‌و‌‌فناوری دانشگاه صنعتی شریف
• پارک علم‌و‌‌فناوری پردیس
• پارک علم‌و‌‌فناوری دانشگاه آزاد‌اسلامی
• پارک علم‌و‌‌فناوری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی ایران
• پارک علم‌و‌‌فناوری دانشگاه شهید بهشتی
• پارک علم‌و‌‌فناوری های نرم و صنایع فرهنگی
• پارک علم‌و‌‌فناوری چهار‌محال‌و‌بختیاری
• پارک علم‌و‌‌فناوری خراسان‌جنوبی
• پارک علم‌و‌‌فناوری خراسان‌رضوی
• پارک علم‌و‌‌فناوری خوزستان
• پارک علم‌و‌‌فناوری خراسان‌شمالی
• پارک علم‌و‌‌فناوری دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم‌پایه زنجان
• پارک علم‌و‌‌فناوری زنجان
• پارک علم‌و‌‌فناوری دانشگاه سمنان
• پارک علم‌و‌‌فناوری استان سمنان
• پارک علم‌و‌‌فناوری سیستان‌و‌بلوچستان
• پارک علم‌و‌‌فناوری فارس
• پارک علم‌و‌‌فناوری قزوین
• پارک علم‌و‌‌فناوری قم
• پارک علم‌و‌‌فناوری کردستان
• پارک علم‌و‌‌فناوری دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان
• پارک علم‌و‌‌فناوری جهاد‌دانشگاهی کرمانشاه
• پارک علم‌و‌‌فناوری کهگیلویه‌و‌بویر‌احمد
• پارک علم‌و‌‌فناوری گلستان
• پارک علم‌و‌‌فناوری گیلان
• پارک علم‌و‌‌فناوری لرستان
• پارک علم‌و‌‌فناوری مازندران
• پارک علم‌و‌‌فناوری مرکزی
• پارک علم‌و‌‌فناوری همدان
• پارک علم‌و‌‌فناوری هرمزگان
• پارک زیست فناوری خلیج فارس (قشم)
• پارک علم‌و‌‌فناوری یزد
• پارک نوآوری و‌‌فناوری صنعت نفت
• پارک علم‌و‌‌فناوری ایرانیان

8_ سه شرط درخواست پذیرش متقاضی در پارک علم‌ و‌‌ فناوری

1. داشتن ایده نوآورانه و فناورانه
2. قابلیت تجاری‌سازی ایده
3. ترکیب نیروی انسانی متخصص

مطلب مرتبط: [ویژگی استارتاپ‌ها]

9_ شرایط استفاده از پارک

شرایط استفاده از پارک علم و فناوری بدین صورت است که هر طرحی بعد از ارزیابی از منظر علمی و اقتصادی، در صورت داشتن شرایط اولیه هر کدام می‌تواند وارد پارک‌های علم و فناوری شود.

دوره رشد مقدماتی

شرایط اولیه برای پذیرش در دوره پیش رشد:

• اشخاص حقیقی و یا حقوقی باید یک ایده نوآورانه داشته باشند.
• شرکت‌های خصوصی که تازه تأسیس هستند و در حال توسعه محصول و یا تجاری‌سازی آن هستند.
• واحدهای تحقیق و توسعه وابسته به صنایع و شرکت‌های بزرگ که به تازگی تأسیس شده‌اند.

امکانات پارک برای دوره پیش رشد:

• مشاوره رایگان پارک و مراکز رشد (بازاریابی، برنامه کسب‌و‌کار، مشاوره‌های حقوقی، مالی، قوانین کار‌ و‌ تأمین اجتماعی و …)
• کارگاه‌های آموزشی در حوزه‌های مرتبط با کسب‌و‌کار
• استقرار فیزیکی و اختصاص دفتر با اجاره‌های پایین
• تسهیلات حداقلی

مدت زمان استقرار در مرکز رشد:

حداکثر زمان استقرار در دورۀ رشد مقدماتی 6 ماه است که با موافقت مرکز رشد، تا 9 ماه قابل تمدید است.

دوره رشد

شرایط اولیه برای پذیرش در دوره رشد:

• طی نمودن مراحل پیش‌رشد و آموزش‌های مربوطه
• تأسیس شرکت و ارائه فرم برنامه کسب وکار

امکانات پارک برای دوره رشد:

• مشاوره رایگان پارک و مراکز رشد (بازاریابی، برنامه کسب‌و‌کار، مشاوره‌های حقوقی، مالی، قوانین کار و تأمین اجتماعی و …)
• کارگاه‌های آموزشی در حوزه‌های مرتبط با کسب‌و‌کار
• استقرار فیزیکی و اختصاص دفتر با اجاره‌های پایین
• تسهیلات دوره‌ای متناسب با میزان پیشرفت

مدت زمان استقرار در مرکز رشد:

زمان استقرار در دورۀ رشد 3 سال می‌باشد.

دوره پسا رشد (شرکت پارکی)

شرایط اولیه برای پذیرش در دوره رشد:

• ارائه برنامه کسب‌و‌کار
• ارائه اظهارنامه مالیاتی و لیست بیمه پرسنل
• دارای محصول و یا خدمات با قابلیت عرضه به بازار
• موضوع فعالیت مرتبط با فعالیت پارک منطقه

امکانات پارک برای دوره رشد:

• انواع معافیت‌های قانونی
• قوانین کار مناطق آزاد تجاری
• امکان برقراری ارتباطات بین المللی
• تعریف پروژه‌های دانشجویی و جذب کارآموز

مدت زمان استقرار در مرکز رشد:

بلندمدت

10_ انواع عضویت

واحدهای اداری (مالکیتی):

شامل شرکت‌های متقاضی عضویت در پارک‌های علم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ و‌ فناوری که دیدگاه بلندمدت نسبت به کسب‌و‌کار خود و توان مالی خوب جهت ساختمان تحقیقاتی خود در پارک را دارا هستند.

واحدهای اداری (استیجاری):

شرکت های نوپا و استارتاپ‌هایی که در ابتدای راه‌اندازی کسب‌وکارشان هستند که به دلیل کمبود منابع مالی یا عدم توسعه شرکت و شفاف نبودن آینده کسب‌و‌کار خود علاقمند به استقرار در ساختمان‌های ساخته شده توسط پارک‌های علم‌ و‌‌ فناوری هستند.

11_ مراحل پذیرش در پارک‌های علم‌ و‌‌ فناوری

• ثبت درخواست پذیرش + بارگذاری مدارک اولیه
• برگزاری جلسه معارفه  و مصاحبه اولیه
• ارزیابی توانمندی های شرکت توسط پارک
• برگزاری جلسه مصاحبه نهایی
• تکمیل مدارک نهایی
• تخصیص فضای استقرار

12- سوالات متداول درباره پارک علم و فناوری

مطالب مرتبط

برای اینکه با واژه‌ها و اصطلاحات استارتاپی آشنا بشی خوندن مطلب زیر خالی از لطف نیست.

معرفی بهترین کتاب‌های استارتاپی:

برای اینکه بدونی چجوری استارتاپتو به عنوان یک شرکت ثبت کنی مطلب زیر را بخون.

در مورد فضای کار اشتراکی لینک زیر می‌تونه اطلاعات کاملتری بهت بده.

اگر تجربه پذیرش در پارک‌های علم‌ و‌ فناوری را دارید که می‌تواند به بقیه کمک کند و یا سوالی در مورد این موضوع دارید، لطفاً از قسمت ثبت دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید.