استعدادیابی چیست؟ راه‌های کشف استعداد

استعدادیابی چیست؟ و تعریف استعدادیابی چیست؟ یکی از مهمترین سؤال‌های والدین، دانش‌آموزان و فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها است.

در حقیقت بزرگترین دغدغه هر فردی استعداد یابی و شناسایی حوزه‌هایی است که در آن‌ها عملکرد بهتری دارد.

هر انسانی دارای استعدادهای ذاتی و منحصربه فردی است که او را از دیگران متمایز می‌کند.

شناسایی استعدادها و توانمندی‌ها و تعریف استعدادیابی باعث می‌شود فرد در مسیر درست رسالت زندگی‌اش قرار گیرد.

به بیان دیگر استعدادیابی قبل از هر یک از مراحل مهم زندگی مثل انتخاب رشته تحصیلی یا شغل، نوعی سرمایه‌گذاری است.

این سرمایه‌گذاری در طول زندگی، مانع پشیمانی، اتلاف وقت و هزینه در تصمیم گیری‌های مهم است.

با وجود این، خیلی وقت‌ها فواید استعدادیابی را نادیده می‌گیریم و حتی با نحوه تعریف استعدادیابی آشنا نیستیم.

به قول چارلز دوهیگ در کتاب قدرت عادت‌ها: وقتی در زمینه ای استعداد داریم یعنی به صورت بالقوه، شبکه عصبی آن زمینه در مغز ما وجود دارد.

با شناخت و به کارگیری استعدادها، این شبکه‌های عصبی فعال می‌شود.

فرد با استعداد در کمترین زمان و با حداقل تلاش می‌تواند بهترین عملکرد را داشته باشد.

باتوجه به این مطلب، چون در طول زندگی محدودیت زمان و منابع داریم، شناسایی استعدادها بسیار ضروری و حیاتی است.

در این مطلب سعی داریم به موارد زیر بپردازیم:

• استعداد و استعدادیابی چیست؟

• تعریف استعدادیابی چیست؟

• فواید استعدادیابی چیست؟

• نحوه شناسایی استعدادها
  • گام اول: توجه به علایم و نشانه‌ها
  • گام دوم: در نظر گرفتن اهداف و آرزوها
  • گام سوم: مشاوره و نظرسنجی از کارشناسان و صاحبان تجربه
  • گام چهارم: تمرکز، تلاش و استمرار

• سخن پایانی

• مطالب جذاب و کاربردی برای استعداد یابی

استعداد و استعدادیابی چیست؟

استعداد توانایی و قابلیت ذاتی و البته پنهانی است.

مهمترین اقدام قبل از به کارگیری استعدادها، بررسی تعریف استعدادیابی، کشف و نحوه شناسایی استعدادها است.

تعریف استعدادیابی درست، یکی از نگرانی‌های والدین، روان شناسان و کارشناسان منابع انسانی کسب و کارها است.

چرا که اکثر شکست‌های فردی و سازمانی در نتیجه عدم شناخت به موقع استعدادها اتفاق می‌افتد.

البته قبل از پرداختن به تعریف استعدادیابی، بهتر است کمی با مفهوم استعداد آشنا باشیم.

برای این منظور پیشنهاد می‌کنم قبل از خواندن ادامه مطالب، مقاله استعداد چیست را مطالعه کنید.

پیشرفت افراد در فعالیتی خاص نشان دهنده مفهوم استعداد است.

این افراد از بین گزینه‌های موجود برای انتخاب‌ها و تصمیم گیری‌های مهم زندگی، بهترین و مناسب‌ترین‌ها را انتخاب می‌کنند.

شاید تصور کنید مهارت‌ها همان استعدادهای بالفعل شده ما هستند. اما حقیقت آن است که بین مفهوم استعداد و مهارت تفاوت زیادی وجود دارد.

به بیانی، گاهی در مکالمات روزمره از مترادف‌های استعداد (مهارت، هوش، خلاقیت و غیره)، به جای آن استفاده می‌شود.

در صورتی که این مفاهیم با استعداد تفاوت دارند.

مثلاً تحقیقات نشان داده است که فقط سه درصد افراد باهوش موفق هستند و افراد باهوش لزوماً آینده خوبی ندارند.

استعداد و مهارت نیز با هم تفاوت دارد.

برای اینکه بیشتر با این مسئله آشنا شوید پیشنهاد می‌کنم مقالات زیر که به بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌های استعداد، هوش و مهارت پرداخته‌اند را مطالعه کنید.

تعریف استعدادیابی چیست؟

سال‌ها پیش، یکی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌هاروارد به نام جانسون اوکانر، در شرکت جنرال موتور متوجه کارمندانی شد که از کار خود راضی نبودند.

این کارمندان اکثر اوقات خسته و افسرده بودند و کاری را انجام می‌دادند که آن را دوست نداشتند. در نتیجه راندمان کاری بسیار پایینی داشتند.

اوکانر از مدیران شرکت درخواست کرد تا برای مدتی مشخص کارمندان در بخش‌هایی که مورد علاقه شان است فعالیت کنند.

نتیجه کار فوق العاده بود و راندمان کار و حتی روحیه افراد به طور قابل مشاهده ای افزایش یافت.

طرح آزمایشی استعدادیابی جانسون اوکانر و نتایج آن باعث ایجاد یک آزمون استعدادیابی شد.

در حقیقت تعریف استعدادیابی یعنی:

• تلاش برای پیش بینی ظرفیت آینده عملکرد یک فرد.

• کشف استعدادهای ناشناخته در زمینه‌های مختلف زندگی برای پرورش دادن و استفاده از این استعدادها.

• پیش بینی اجرای عملکرد از طریق سنجش ویژگی‌های جسمانی، روانی و اجتماعی و همچنین توانایی‌های تکنیکی.

• فرآیند شناسایی افرادی که توان بالقوه ای برای سرآمدی در زمینه ای خاص دارند.

به بیانی دیگر، تعریف استعدادیابی، کشف ظرفیت‌های ویژه هر فرد برای شکوفایی استعدادهایش است.

در نتیجه تعریف استعدادیابی به این صورت است که: استعداد یابی به منظور کشف ظرفیت‌های ویژه افراد برای رسیدن به موفقیت در راه کسب توانایی و مهارت‌های منحصربه فرد است.

هرچه زودتر اقدام کنید، و استعدادهای بالقوه خود را شناسایی کنید؛ مهارت‌های بیشتری را پیدا می‌کنید.

با آشنایی با نحوه شناسایی استعدادها سریع‌تر و زودتر به اهداف و موفقیت می‌رسید و آینده بهتری را برای خود می‌سازید.

استعداد یابی مخصوص سن، قشر، طبقه اجتماعی خاصی نیست و هیچ وقت برای شناسایی استعدادها دیر نیست.

فقط فرد بااستعداد از لحاظ جسمی و روانی در مقایسه با هم‌سن‌های خود از توانایی و مهارت‌های بالاتری برخوردار است.

مزایای استعدادیابی چیست؟

استعدادیابی و توجه به آن،‌ یکی از کلیدی‌ترین کارهایی است که هر فردی باید انجام دهد.

این امر فواید زیادی دارد که در زیر به سه مورد مهم از آن اشاره می‌کنیم:

1- برخی از مزایای استعدادیابی در زندگی فردی

یکی از فواید استعدادیابی احساس سودمندی، خوشبختی و رضایت‌مندی بیشتر فرد از زندگی است.

وقتی فرد هدفی مشخص در زندگی انتخاب می‌کند، سایر تصمیمات خود را نیز در راستای آن می‌گیرد.

استعداد یابی درست باعث تقویت نیروهای بالقوه فرد و در نتیجه افزایش عزت نفس و احساس خوشبختی می‌شود.

مزیت دیگر آن، آگاهی از هدف و روشن شدن مسیر زندگی فردی است تا به موفقیت برسد.

با شناسایی استعدادها فرد اعتماد به نفس بیشتری دارد و کمتر احساس پوچی و ناتوانی می‌کند.

2- مزایای استعدادیابی تحصیلی

یکی از مراحل مهم زندگی هر فردی، انتخاب رشته است.

اگر استعدادیابی تحصیلی به درستی صورت نگیرد در آینده باعث مشکلات و ناکامی‌های جبران ناپذیری می‌شود.

در حقیقت استعدادیابی تحصیلی و انتخاب رشته بر اساس استعدادهای فرد، مسیر و جاده موفقیت را هموارتر می‌کند.

استعدادیابی تحصیلی هر فرد بر اساس هوش، تیپ شخصیتی، علایق، مزاج، ارزش‌ها، و ویژگی‌های خاص او صورت‌گرفته است.

در نتیجه انتخاب رشته تحصیلی بدون در نظر گرفتن استعدادیابی تحصیلی به شکست منتهی می‌شود.

3- مزایای استعدادیابی شغلی

مزایای استعدادیابی شغلی مشابه انتخاب رشته تحصیلی، قابل مشاهده است.

با این تفاوت که گاهی انسان مجبور است کاری را انجام دهد که دوست ندارد.

در این مواقع برای جبران کمبود استعداد، سخت کوشی اهمیت بیشتری دارد.

استعدادیابی شغلی باعث می‌شود تا یادگیری مهارت‌ها آسان‌تر و زمان و انرژی کمتری استفاده شود.

صاحبان مشاغل می‌توانند با درنظرگرفتن استعداد شغلی، کارمندان را به درستی انتخاب و در سمت‌های مناسب جایگذاری می‌کنند.

بیشتر بخوانید: استعداد یابی شغلی

نحوه شناسایی استعدادها

طبق ادعای مدیر آژانس جهانی استعداد یابی، سابقه استعداد یابی به بیش از 80 سال می‌رسد.

استعداد، توانایی ذاتی، طبیعی و هدیه ای الهی است که به همه انسان‌ها داده شده است.

در حقیقت انسانی که هیچ استعدادی نداشته باشد، اصلاً وجود ندارد.

بلکه طبق تحقیقات 97 درصد انسان‌ها به خاطر ماهیت پنهانی استعدادها، از وجود آن‌ها اطلاعی ندارند.

تنها 3 درصد انسان‌ها، به دنبال سؤال استعدایابی چیست، نحوه شناسایی استعدادها و کشف آن‌ها هستند.

از آنجایی که استعداد ماهیت ذاتی دارد، در هر مقطع زندگی پایدار است و در هر سنی وجود دارد.

بهترین زمان برای استعداد یابی فاصله سنی 3 تا 6 سال است.

کسانی که در سنین پایین‌تر استعداد یابی شوند و در مسیر آن قرار گیرند، در آینده احتمال کامیابی بیشتری دارند.

البته هیچ زمانی برای کشف استعدادها دیر نیست.

برای این ادعا، نمونه‌های زیادی وجود دارد مانند:

نویسنده مجموعه داستان‌های هری پاتر که در سن 32 سالگی استعداد نویسندگی خود را کشف کرد؛ یا صاحب KFC که در 60 سالگی استعداد آشپزی خود را کشف کرد.

به همین دلیل استعداد یابی نه تنها در سن خاص بلکه در طول عمر انسان از جمله هنگام انتخاب رشته‌ی تحصیلی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

اما سؤال مهم این است که استعدادیابی چیست؟ و چگونه می توانیم استعداد خود را کشف کنیم؟

آزمون و خطا، مطالعه کتاب، بررسی پژوهش‌ها، گسترش روابط اجتماعی، کمک گرفتن از مشاوران و متخصصان استعداد یابی و انجام تست‌های روان شناختی از جمله راه‌های کاربردی در استعداد یابی است.

هر کدام از این روش‌ها فواید و ضررهای خاص خود را دارد ولی در کل از یک فرمول خاص تبعیت می‌کند.

به طور خلاصه فرمول و نحوه شناسایی استعدادها شامل مراحل زیر است:

گام اول: توجه به علایم و نشانه‌ها

از آنجایی که استعدادیابی، شناخت توانایی‌های ارثی و نهفته فردی است؛ توجه به نشانه‌های آن مهم است.

افراد معمولاً وقتی در حیطه ای استعداد دارند:

• انجام آن فعالیت‌های خاص به آن‌ها احساس قدرت، رضایت و شادکامی می‌دهد.

• صرف نظر از طول زمان و خستگی جسمانی، با اشتیاق و انگیزه به آن فعالیت ادامه می‌دهند.

• سرعت عمل بیشتر و عملکرد بهتری در آن دارند.

• به مرور زمان و سریع‌تر از مواقع مشابه، در آن حیطه خاص به موفقیت‌های چشم گیری می‌رسند.

از آنجایی که طبق تحقیقات مؤسسه بلوم، 80 درصد افزایش هوش کودکان تا قبل از سن 8 سالگی است.

توجه به نشانه‌ها و نحوه شناسایی استعدادها به خصوص در دوران کودکی اهمیت ویژه ای دارد.

البته این توجه به نشانه‌ها نباید موجب برچسب زدن اشتباه، ایجاد ترس یا محدود کردن کودک شود.

برای این منظور بهتر است از متخصصین استعداد یابی کمک گرفته شود.

بیشتر بخوانید: ۳۴ استعداد اصلی کدامند ؟ | مدل استعدادیابی کلیفتون

گام دوم: در نظر گرفتن اهداف و آرزوها

در حوزه استعداد یابی، مرور زندگی انسان‌های موفقی مثل تسلا، والت دیزنی، بیل گیتس و استیو جابز نشان می‌دهد که:

• آن‌ها در ابتدا به دنبال اهداف کوچک و رفع مسایل روزمره انسان‌ها بودند.

• آن‌ها بدون در نظر گرفتن منافع مالی تنها به دنبال رضایت درونی خود و دیگران بودند.

• آن‌ها با در نظر گرفتن نیازها و مشکلات انسان‌ها به دنبال رویاهای خود بودند.

برای این منظور پیشنهاد می‌شود بدون در نظر گرفتن امکانات و محدودیت‌ها، لیستی از اهداف، علایق و آرزوها را بنویسید.

کارهایی را در نظر بگیرید که برای انجام آن‌ها شوق، انگیزه و علاقه بیشتری دارید.

کارهایی که وقت و انرژی کمتری از شما می‌گیرد.

بعد براساس اولویت خود، برای رسیدن به آن‌ها تمام وقت و انرژی خود را بگذارید و تلاش کنید.

البته در نظر داشته باشید رغبت‌ها به معنی استعداد نیست. بلکه بستری برای استعداد یابی است.

گام سوم: مشاوره و نظرسنجی از کارشناسان و صاحبان تجربه

با توجه به صحبت‌های والدین، دوستان و سایر اطرافیان متوجه خواهید شد که:

از دوران کودکی مشخصات و ویژگی‌های خاصی در در شما پررنگ بوده است.

بابت آن‌ها معمولاً تشویق و تحسین شده اید و آن‌ها در طول زندگی پایدار هستند.

حتی به نظر می‌رسد آن ویژگی‌ها در شما به صورت عادت یا مهارت درونی شده است.

آیا تا به حال از والدین و اطرافیان درباره این ویژگی‌ها سؤال پرسیده اید؟

گاهی نیز پیش می‌آید که ترس، شکست، قضاوت یا تنبیه مانع کشف و رشد استعدادها می‌شود.

در این شرایط بهتر است از روان‌شناسان وکارشناسان متخصص استعداد یابی کمک بگیریم.

آن‌ها به کمک تست‌ها و تکنیک‌هایی که دارند می‌توانند استعدادهای نهفته و پنهان را کشف کنند.

بیشتر بخوانید: با تست استعدادیابی شغلی و شناخت استعداد خود دیگر سرکار خود چرت نخواهید زد!

گام چهارم: تمرکز، تلاش و استمرار

تمرکز، تلاش مستمر و پافشاری تا رسیدن به هدف جز لاینفک هر انسان بااستعدادی است.

اصولاً بدون باور به استعدادها، تمرکز بر آن‌ها و بدون تلاش پیگیرانه، کسب موفقیت بی معنی است.

برای رسیدن به هر هدفی علاوه بر شناسایی استعدادها، تلاش، استمرار، تجربه اندوزی و کسب مهارت‌ها بسیار ضروری است.

بیشتر بخوانید: چگونه استعداد خود را کشف کنیم ، شاه کلیدهای کشف استعداد

سخن پایانی

اگر استعدادیابی در مسیر زندگی به درستی صورت نگیرد:

• فرد همواره سردرگم، شکست خورده و ناامید است.

• دائماً مجبور است مسیرهای زندگی فردی، تحصیلی، شغلی خود را تغییر دهد.

• دچار اهمال‌کاری شده و عملکرد مناسبی ندارد.

• انگیزه کافی برای ادامه مسیر زندگی و کار کردن ندارد.

• برای تصمیم گیری‌های مهم به دیگران وابسته است و استقلال کافی ندارد.

و نهایتاً نمی تواند فعالیت‌های خود را به خوبی برنامه ریزی و مدیریت کند.

مطالب جذاب و کاربردی برای استعداد یابی

معرفی کتاب

علاقه به یادگیری و حس هیجان، هدفمندی و خلاقیتی که در سنین پایین شکل می­‌گیرد تأثیر ماندگار و دیرپایی در زندگی جوانان دارد.

فرصت­‌هایی که در سنین کودکی ایجاد می‌شوند می­‌توانند به اشتیاق مادام‌العمری تبدیل گردند. این تنوع و غنا درنهایت زندگی تمامی انسان‌ها را ارتقا می‌­بخشد.

در کشورهای پیشرفته به لحاظ علمی و آموزشی در ابتدای ورود کودک به مقطع دبستان از وی آزمون‌های استعدادیابی به عمل می‌آید و سپس متناسب با استعداد تشخیص داده شده فرد تحصیل را شروع می‌کند.

این کتاب به بیان مبانی اولیه استعدادیابی و ارائه آزمون هایی قابل اجرا در منزل برای شناخت ویژگی ها و استعداد افراد می پردازد.

در ضمن نقش فیزیولوژی مغز در استعداد هر شخص، راه های استعدادیابی، خودشکوفایی، هدف گذاری و حرکت را در کنار عوامل مخرب و آسیب‌زا شرح می دهد.

مکسول در این کتاب سعی دارد درک درستی از استعداد را به‌خوانندگان معرفی کند تا بتوانند استعداد خود را کشف کرده و آن را پرورش دهند.

داناوِن کِرتیس خودش را پسری بی‌­استعداد می­‌داند. شوخی و مزاح کار هر روز اوست.

اما یک­بار ناخواسته کاری می­‌کند که سالن ورزش حسابی صدمه می­‌بیند و مدیر مدرسه مچش را می­‌گیرد.

اما در این بین اتفاق عجیبی می­‌افتد: ادامه ماجرا را در کتاب بی‌استعدادی بخوانید

تست‌های رایگان استعدادیابی

اگر هنوز خود را نمی شناسید و با استعدادها و توانایی های خود آشنا نیستید،

1- تست‌های استعدادیابی: دو تا از پرکاربردترین و معروف‌ترین این تست‌ها عبارتند از: 1- تست اوکانر، 2- تست کلیفتون

• تست استعدادیابی جانسون اوکانر: انجام این تست متفاوت از تست‌های بالاست.

• تست استعدادیابی کلیفتون: در این تست با 34 استعداد اصلی آشنا می‌شوید.

پیشنهاد می کنم در حوزه‌های علایق، رغبت‌ها، تیپ‌شناسی شخصیت، هوش و انواع آن و استعدادیابی خود را بسنجید و حتماً تفسیر این تست‌ها را بخوانید.

2- آزمون هوش چندگانه گاردنر: یکی از پرکاربردترین تست‌های هوش و استعدادیابی در محیط‌های آموزشی است.

3- تست شخصیت‌شناسی MBTI: از محبوب‌ترین تست‌های شخصیت‌شناسی است که کاربردهای متنوعی در خودشناسی، انتخاب مسیر شغلی، یافتن استعدادها، مشاوره پیش از ازدواج و بهبود ارتباطات در سازمان‌ها دارد.

4- تست‌های رغبت سنج شغلی: دو تا از پرکاربردترین این تست‌ها عبارتند از:

• تست رغبت سنج هالند: مشاوران در بسیاری از کشورها از جمله ایران، برای انتخاب رشته تحصیلی در دبیرستان و دانشگاه از نتایج تست هالند استفاده می‌کنند.

• تست رغبت سنج استرانگ: این تست برای درک توانایی‌ها، استعدادها و دسته‌بندی علائق تحصیلی و شغلی با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد افراد کاربرد دارد.

برای ما و دوستان خواننده این مقاله بنویسید که:

– معنی استعداد یابی و فواید آن در زندگی شما تا چه اندازه اهمیت دارد؟

– والدین شما از چه روش‌هایی برای استعدادیابی شما استفاده کردند؟

– آیا هنوز لزوم استعدادیابی را در زندگی خود احساس می کنید؟