ارزش زمانی پول یعنی چه؟ به‌همراه روش محاسبه و مثال

ارزش زمانی پول یعنی چه؟ ارزش زمانی پول به زبان ساده به تفاوت قدرت خرید یک مبلغ مشخص پول در زمان حال و آینده اشاره دارد. به‌عنوان مثال ۱۱ میلیون تومان در سال ۱۴۰۱ معادل یک نیم‌سکه بهار آزادی بود؛ درحالی‌که در سال ۱۴۰۲ معادل با یک ربع سکه است.

آشنایی با ارزش زمانی پول در مدیریت مالی شخصی و نحوه محاسبه آن قبل از انجام هرگونه تصمیم مالی ضروری است.

اگر:

• در مورد سرمایه‌گذاری‌های آتی خود شک دارید،
• می‌خواهید در آینده به ثروت مشخصی برسید اما نمی‌دانید که به چه میزان سرمایه اولیه نیاز دارید،

یکی از بهترین‌ راه‌های سنجش گزینه‌های پیش‌رو، محاسبه ارزش پول در آینده است. در این مقاله با ما همراه باشید تا در مورد مفاهیم پایه و نحوه محاسبه ارزش زمانی پول ایران و اینکه چه عواملی تعیین‌کننده این تغییرات هستند، با هم بیاموزیم.

برای دسترسی سریع به سرفصل‌های مقاله کلیک کنید:

• ارزش زمانی پول یعنی چه؟
• مفاهیم پایه ارزش زمانی پول
• نحوه محاسبه ارزش زمانی پول ایران
• ارزش زمانی پول تحت تأثیر چه عواملی قرار دارد؟
• کاربرد ارزش زمانی پول در مدیریت مالی چیست؟
• سخن پایانی

ارزش زمانی پول یعنی چه؟

ارزش زمانی پول به زبان ساده یا time value of money یعنی یک مقدار مشخص پول در زمان حاضر ارزشی متفاوت با همان مقدار پول در سال‌های مختلف دارد. به طور مثال همه ما می‌دانیم که ۵۰ میلیون سال ۹۶ با ۵۰ میلیون سال ۱۴۰۲ تفاوت دارد.

فرض کنید فروشنده هستید و محصولی را به قیمت ۲۰۰ میلیون فروخته‌اید. مشتری از شما تقاضا می‌کند تا چکی را که به تاریخ یکسال آینده نوشته دریافت کنید. تصمیم شما چیست؟

در این حالت شما باید مثل یک سرمایه‌گذار فکر کنید. ارزش زمانی پول به‌عنوان یکی از فاکتورهای مهم در تعیین سرمایه‌گذاری‌ها شناسایی می‌شود. سرمایه‌گذار دانا می‌داند که اگر امروز پولش را دریافت نکند، سال آینده قدرت خرید پائین‌تری خواهدداشت.

آشنایی با الفبای سرمایه‌گذاری از جمله مهارت‌هایی است که فراگیری آن می‌تواند زندگی‌ها را متحول کند. زمانی که بدانید چگونه می‌توان از اندک سرمایه‌های خود کار کشید و نوعی درآمد فرعی ایجاد کرد، زندگی شما دیگر مثل قبل نخواهدبود.

البته سرمایه‌گذاری تنها یکی از اصول اساسی و مهمی است که در جهت افزایش سواد مالی باید یاد بگیریم. مفاهیمی مثل پس‌انداز، بودجه‌بندی، دارایی‌و بدهی موارد دیگری هستند که در یک مجموعه کلی به نام مدیریت مالی شخصی آموزش داده می‌شوند.

ما اینجا، در کارنکن، مفتخریم تا دوره تجربی مدیریت مالی شخصی را به شما معرفی کنیم. بدون هیچ‌گونه پیش‌نیازی و از هر سطح درآمد با ما همراه شوید و یکبار برای همیشه فرمول ‌حل مشکلات مالی خود را کشف کنید.

برای اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان کلیک کنید.

مفاهیم پایه ارزش زمانی پول

در ادامه پاسخ به سوال «ارزش زمانی پول یعنی چه»، لازم است با برخی از مفاهیم پایه دنیای سرمایه‌گذاری آشنا شویم.

یکی از محبوب‌ترین مدل‌های سرمایه‌گذاری در ایران، سپرده‌های بانکی یکساله هستند که سود سالانه مشخصی دارند. به‌عنوان مثال اگر ۱۰۰ میلیون تومان را با سود ۲۳ درصد در بانک سرمایه‌گذاری کنید، ماهانه حدود ۲ میلیون تومان به شما سود تعلق می‌گیرد. این مبلغ نمونه بارز سود ساده است.

حال اگر سودهای دریافت‌شده جمع‌آوری شوند و به کل مبلغ سرمایه‌گذاری‌شده اضافه شوند، به آن سود مرکب می‌گویند.

فرض کنید که شما مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان را در بازارهای مالی مثل بورس سرمایه‌گذاری کرده‌اید و پول شما با حدود ۲۰ درصد سود به شما برگردانده‌شده. سپس شما ۲۴۰ میلیون تومان خود را در بازار دیگری وارد می‌کنید و مجدد سرمایه‌گذاری می‌کنید. یعنی شما در واقع سود مرکب را به اصل پول خود اضافه کرده‌اید.

ارزش زمانی پول در مدیریت مالی اغلب تأثیرات مخرب مالی مثل نرخ بهره منفی و یا فرسودگی و زیان سرمایه را در نظر نمی‌گیرد. در چنین شرایطی باید نرخ رشد منفی را در محاسبات خود وارد کنیم.

نحوه محاسبه ارزش زمانی پول ایران

یک فرمول کلی برای نحوه محاسبه ارزش زمانی پول در حسابداری معرفی شده.

همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، متغیرها عبارتند از:

• FV یا Future Value: ارزش آتی پول
• PV یا Present Value: ارزش فعلی پول
• i یا Interest Rate: نرخ بهره
• n: تعداد دوره‌های دریافت سود در هر سال
• t: تعداد سال‌ها

لازم به ذکر است که این فرمول بسته به نوع موقعیت ممکن است تغییرات جزئی پیدا کند. با استفاده از این فرمول می‌توانید به درک کامل‌تری از اینکه ارزش زمانی پول یعنی چه برسید. در ادامه به بررسی چند مثال در این زمینه می‌پردازیم.

مثال‌های آموزش ارزش زمانی پول

برای آموزش ارزش زمانی پول، دو مسئله زیر را با کمک فرمول باهم حل می‌کنیم.

حالت اول) فرض کنید مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان با نرخ بهره سالانه ۱۰ درصد به مدت یکسال سرمایه‌گذاری شده. ارزش آتی پول در سال بعد طبق فرمول بالا برابر با ۵۵۰ میلیون تومان است.

حالت دوم) قصد دارید که با سرمایه‌گذاری در بازار طلا، سال آینده به ۲۰۰ میلیون سرمایه برسید. می‌دانید که نرخ بهره شما از این سرمایه‌گذاری فرضاً ۲۵ درصد است. حال با استفاده از معادله بالا می‌بینید که برای رسیدن به چنین سرمایه‌ای در سال بعد، اکنون به حدود ۱۶۰ میلیون تومان نیاز دارید.

تعداد دوره‌های دریافت پول تأثیر چشمگیری در تغییر نتایج مثال‌های بالا دارند. مثلاً اگر در حالت اول، دوره سرمایه‌گذاری را دوساله درنظر بگیریم و سود در ۲ مرحله در طی هرسال پرداخت شود، ارزش آتی پول چیزی حدود ۶۰۷ میلیون تومان خواهدبود.

برای درک بهتر این موضوع، جدول ارزش زمانی پول زیر را در نظر بگیرید. در این جدول می‌بینید که با سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیون تومان در نرخ‌های بهره متفاوت و دوره‌های متفاوت، میزان درآمد بدست‌آمده در طی یکسال متفاوت است.

ارزش زمانی پول تحت تأثیر چه عواملی قرار دارد؟

ارزش پول در زمان‌های مختلف حال و آینده به ثبات و تغییر فاکتورهای مختلفی بستگی دارد. در ادامه مقاله «ارزش زمانی پول یعنی چه»، به بررسی برخی از این موارد می‌پردازیم.

نرخ بهره

یکی از مؤثرترین عوامل در تعیین ارزش زمانی پول، نرخ بهره است. نرخ بهره بالا:

• بازدهی سرمایه جاری را افزایش می‌دهد.
• ارزش پول را بالا می‌برد.
• به سرمایه‌گذاری اجازه رشد سریع‌تری را می‌دهد.
• در برخی شرایط هزینه فرصت انتظار بیشتری دارد.
• احتمال بازگشت پول را قوی‌تر می‌کند.

درحالی‌که نرخ بهره پائین:

• جریان‌های نقدی آتی را با درصد پائین‌تری تنزیل می‌کند. (تنزیل به معنی تبدیل ارزش آتی پول به ارزش فعلی است.)
• اختلاف بین ارزش جریان آتی با ارزش فعلی را کم می‌کند.
• اگر دوره بازگشت کوتاه‌تری داشته‌باشد، هزینه فرصت انتظار را کاهش می‌دهد.

 به طور کلی نرخ‌های بهره، بازده عمومی سرمایه‌گذاری‌ها را انعکاس می‌دهند و در نحوه محاسبه ارزش زمانی پول نقش پررنگی دارند.

تورم

شاید مهم‌ترین عامل در تعیین ارزش زمانی پول ایران، تورم باشد. تورم با ارزش زمانی پول رابطه عکس دارد. یعنی هرچه تورم بالاتر برود، از ارزش پول کاسته می‌شود.

تورم:

• قدرت خرید سرمایه آینده را کمتر می‌کند.
• ارزش پول دریافتی در آینده را کم می‌کند و مبلغ فعلی را در رتبه بالاتری قرار می‌دهد.
• قیمت‌ها را با سرعت بیشتری بالا می‌برد و گاهاً بین پول امروز و فردا تفاوت زیادی قائل می‌شود.
• در دوره‌های طولانی‌تر، تأثیر تجمعی آن ارزش پول آتی را به طرز قابل‌توجهی پائین می‌کشاند.
• و در انتها اهمیت سرمایه‌گذاری‌های امروز را یادآور می‌شود.

هزینه فرصت

هزینه فرصت در واقع به معنای مزایای ازدست‌رفته‌ای است که با انتخاب سایر گزینه‌های پیش‌رو بدست می‌آوردیم. بازدهی‌هایی که اکنون نداریم در هزینه فرصت محاسبه می‌شوند.

اگر شما حدود ۵۰۰ میلیون پول داشته‌باشید و بین سرمایه‌گذاری در بانک و خرید طلا مردد باشید، محاسبه هزینه فرصت به کمک شما می‌آید. در این شرایط سود بانکی سالیانه ۲۶ درصد محاسبه می‌شود و سود سالانه طلا مثلاً ۳۰ درصد است.

اگر براساس ترجیحات شخصی، سرمایه‌گذاری بانکی را انتخاب کنید، تفریق مبالغ نهایی این دو نوع سرمایه‌گذاری به عنوان هزینه فرصت شما شناخته می‌شود. در سپرده بانکی، در پایان سال حدود ۶۳۰ میلیون تومان سرمایه دارید اما اگر همان پول را طلا خریده‌بودید، اکنون به حدود ۶۵۰ میلیون سرمایه رسیده‌بودید. در اینجا ۲۰ میلیون تومان هزینه فرصت شماست.

ریسک و بازده

بازده بالای یک سرمایه‌گذاری معمولاً اثرات منفی ریسک بالای آن را جبران می‌کند و همچنین ارزش زمانی پول را حفظ می‌کند. بازده بالای سرمایه‌گذاری، به پول فعلی فضای بیشتری برای رشد و جبران ارزش آتی می‌دهد. یعنی سرمایه‌گذاری با بازدهی ۸ درصد در مقابل ۶ درصد، ارزش زمانی بالاتری دارد.

سرمایه‌گذاری با ریسک و بازدهی بالا، هزینه فرصت را برای سرمایه‌گذاری‌های ایمن افزایش می‌دهند. به طور کلی، بررسی میزان ریسک و بازده جزئی از بررسی میزان هزینه فرصت در سرمایه‌گذاری‌ها هستند.

نقدینگی

دارایی‌هایی با نقدینگی بالاتر را می‌توان سریع‌تر وارد چرخه سرمایه‌گذاری کرد. در واقع هرچه روی دارایی‌های بیشتری سرمایه‌گذاری کنیم، به ارزش آن‌ها در طی زمان می‌افزاییم. در مورد دسته‌بندی کلی انواع دارایی‌ها در مقاله زیر بخوانید.

دارایی‌های غیرنقدی که نمی‌توانند به سرعت سرمایه‌گذاری شوند، از ارزش زمانی کمتری برخوردارند. زیرا برای مدتی بازدهی ندارند و ارزش آن‌ها تنها زمانی که به نقدینگی کامل برسند، افزایش پیدا می‌کند.

در شرایطی حتی یک وقفه کوتاه چند ماهه می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر بازدهی کل سرمایه‌گذاری در انتها داشته‌باشد. بنابراین دارایی‌های نقدی ارزش زمانی بالاتری دارند زیرا که بدون فوت وقت به بازدهی می‌رسند. همچنین درصد بازدهی این نوع دارایی‌ها نیز قابل‌پیش‌بینی هستند.

افق زمانی

هر چه سرمایه‌گذاری دوره طولانی‌تری را طی کند، اثر احتمالی سود مرکب بیشتر است. یعنی هرچه افق زمانی بیشتر باشد، تأثیر احتمالی بازده مرکب بر کل ارزش سرمایه بیشتر است. زیرا که جمع سودهای کوچکتر در طی دوره‌های زمانی می‌تواند تفاوت قابل‌توجهی را نسبت به دوره‌های کوتاه‌تر ایجاد کند.

سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت تأثیر کمتری بر بازدهی کل و ارزش زمانی پول می‌گذارند. به‌عنوان مثال، اگر ۱۰۰ میلیون تومان را با سود ۱۰ درصد یکساله سرمایه‌گذاری کنیم، حدود ۱۰ میلیون بازدهی دارد. اما در یک سرمایه‌گذاری ۸ ساله، ۸۰ میلیون به سرمایه اصلی اضافه می‌کند.

کاربرد ارزش زمانی پول در مدیریت مالی چیست؟

ارزش زمانی پول ایمن باشد. ارزش زمانی پول یکی از مفاهیم اصلی در تحلیل جریان نقدی است و یکی از محبوب‌ترین روش‌ها در ارزش‌گذاری گزینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری است.

همچنین برنامه‌ریزی برای اهداف مالی تحت تأثیر درک ما از ارزش زمانی پول است. در مورد بهترین روش هدف‌گذاری‌های مالی در مقاله زیر بخوانید.

به‌طور مثال برای محاسبه نرخ بازنشستگی، مدیران صندوق‌ها ارزش زمانی پول را محاسبه می‌کنند تا این اطمینان حاصل شود که حقوق فرد در دوران بازنشستگی کفاف هزینه‌های اولیه زندگی را می‌دهد. بعد از درک اینکه ارزش زمانی پول یعنی چه، همچنین می‌توانید به مدیریت ریسک بپردازید.

سخن پایانی

تنها راه تعدیلِ ارزش زمانی پول در سرمایه‌گذاری است. بنابراین تأخیر در سرمایه‌گذاری به عنوان یک فرصت ازدست‌رفته شناخته می‌شود.

در این مقاله در مورد اینکه ارزش زمانی پول یعنی چه صحبت کردیم و عواملی را که تفاوت بین سرمایه فعلی و آینده را تشدید می‌کردند، شناسایی کردیم. در ادامه توجه شما را به مطالب مرتبط این حوزه دعوت می‌کنیم.

مطالب مرتبط

گفتیم که سرمایه‌گذاری‌هایی با ریسک بالا باید بازدهی بالایی نیز داشته‌باشند تا ارزش زمانی بالایی را به نتایج خود اضافه کنند. در مورد صفر تا صد سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر و مزایا و معایب آن‌ها در لینک زیر بخوانید.

راه‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری با پول کم فروانند. در مورد بازارهای مناسب سرمایه‌گذاری‌های کوچک در لینک زیر بخوانید.

تورم بالا مشابه آنچه گریبان‌گیر زندگی ما شده، حیات برخی از سرمایه‌گذاری‌ها را به خطر می‌اندازد. در مورد سرمایه‌گذاری هوشمندانه در زمان رکود تورمی در لینک زیر بخوانید.

اگر می‌خواهید در آینده سهام‌دار برندهای بزرگ باشید، باید با قدم‌های کوچک شروع کنید. سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها می‌تواند خانه اول باشد. پاسخ سوالات خود را در مقاله زیر بیابید.

گفتیم که ارزش زمانی پول به‌عنوان یکی از فاکتورهای تحلیل جریان نقدی شناخته می‌شود. در مورد تعریف جریان نقدینگی و انواع آن اطلاعات تکمیلی زیر را مطالعه بفرمائید.

اکنون که متوجه شدید ارزش زمانی پول یعنی چه، به‌نظر شما کدام نوع پس‌انداز برای دوران بازنشستگی و یا تحصیل فرزندان مناسب‌تر است؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.