هر آنچه در مورد مراحل سرمایه گذاری استارتاپ باید بدانیم

اگر به دنبال سرمایه‌گذاری روی استارتاپ هستید، مطمئناً می دانید استارت‌آپ چیست و با واژگان و اصطلاحات استارتاپی آشنایی دارید.
حال اگر می‌خواهید بدانید سرمایه گذاری در استارتاپ چیست و مراحل سرمایه گذاری استارتاپ‌ها به چه شکل است، این مطلب مناسب شماست.

در این مقاله سعی شده اطلاعات دقیقی در خصوص روش‌های سرمایه‌گذاری، ریسک‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه استارتاپ در اختیارتان قرار گیرد. پس تا پایان با ما همراه باشید.

راهنمای مطالعه:

1-چرا استارتاپ‌ها نیاز به سرمایه‌گذار دارند؟
2-چرا سرمایه‌گذاری روی استارتاپ؟
3-سرمایه‌گذاری روی استارتاپ مناسب چه کسانی است؟
4-مراحل سرمایه‌ گذاری استارتاپ
5-نکات مهمی که هنگام عقد قرارداد باید بدانید
6- ریسک‌های سرمایه‌گذاری استارتاپ و مدیریت آن‌ها
7- انواع قراردادهای سرمایه‌گذاری استارتاپ

1-چرا استارتاپ‌ها نیاز به سرمایه‌گذار دارند؟

نبود بودجه کافی

موسسان یک استارتاپ اغلب جوانانی خلاق، با دانش بالا در حوزه تکنولوژی هستند که بودجه مورد نیاز برای راه‌اندازی یک کسب‌و‌کار را ندارند.

از این رو برای تأمین بودجه که صرف هزینه‌هایی از قبیل معرفی محصول، تحقیق بازار، توسعه کسب‌و‌کار و استخدام نیروی متخصص می‌شود نیاز به حضور سرمایه‌گذار دارند.

استفاده از ارتباطات و تجارب سرمایه‌گذار

شروع و به سرانجام رساندن یک ایده نو، علاوه بر بحث بودجه و تأمین مالی، نیاز به تجربه نیز دارد. سرمایه‌گذاران استارتاپ اغلب افرادی هستند که تجربه سرمایه‌گذاری در این حوزه را داشته‌اند.

از این رو تجارب قبلی و همینطور دایره ارتباطات آن‌ها با فعالان و رهبران حوزه استارتاپ می‌تواند برای ادامه مسیر، بسیار حائز اهمیت باشد.

ایده بایستی سریعاً به اجرا در آید

در دنیای مدرن امروز که بازارها با سرعت زیادی رشد می‌کنند و نیازها خیلی زود تغییر می‌کنند، ممکن است ایده‌ها توسط رقبا اجرا شوند.

در چنین شرایطی حضور سرمایه‌گذار برای سرعت بخشیدن به اجرای یک ایده جذاب و به ثمر رساندن آن که به تجاری‌سازی و عرضه محصول ختم می‌شود، مسأله بسیار مهمی است.

لازم به ذکر است، کسانی که توانایی جذب سرمایه‌گذار ندارند و یا تمایل به شراکت ندارند، استارتاپ خود را به روش بوت استرپینگ راه اندازی می‌کنند.

2- چرا سرمایه‌گذاری روی استارتاپ؟

بدیهی‌ست هدف از سرمایه‌گذاری کسب سود است اما چه مواردی باعث می شود یک سرمایه‌گذار به سراغ استارتاپ‌ها برود؟

استارتاپ‌ها سودآوری بسیار بالایی نسبت به کسب‌و‌کار‌های سنتی دارند

اکثر ایده‌های استارتاپی، ایده‌هایی خلاقانه و منحصربه‌فرد هستند که اگر به موقع روی آن‌ها سرمایه‌گذاری شود، توان برگشت سرمایه و سوددهی بالایی دارند.

نو بودن ایده، یک مزیت رقابتی بسیار ارزشمند است که می‌تواندسرعت رشد یک استارتاپ را در بسیاری از بخش‌ها تسریع کند تا یک استارتاپ خیلی سریع‌تر از شرکت‌ها و کسب‌و‌کار‌های سنتی سهم بازار خود را افزایش دهد.

این افزایش سهم منجر به افزایش فروش و در نتیجه افزایش درآمد استارتاپ می‌شود.

توسعه‌پذیری استارتاپ‌ها

کسب‌و‌کارهای استارتاپی می‌توانند با هزینه‌ای به مراتب کمتر و با سرعتی به مراتب بیشتر از کسب‌و‌کار‌های سنتی توسعه یابند.

به عنوان مثال یک هایپرمارکت برای راه‌اندازی شعب خود در شهرهای مختلف، نیاز به صرف هزینه‌های سنگین اولیه و جاری برای تهیه مکان مناسب، لوازم مورد نیاز و نیروی کار دارد.

اما آیا یک استارتاپ نیز نیاز به صرف هزینه‌های اولیه از این دست دارد؟!
جواب قطعاً خیر است.
یک استارتاپ توسعه‌پذیر، فقط با تبلیغات هدفمند می‌تواند کسب‌و‌کار خود را در هر مکانی توسعه دهد.

هزینه کم و آورده مالی زیاد، یکی دیگر از مواردی است که می‌تواند برای سرمایه‌گذاری در این حوزه جذاب و ترغیب‌کننده باشد.

پایین آوردن هزینه با دریافت تسهیلات دولتی

تسهیلات دولتی، با هدف کم کردن هزینه استارتاپ یکی دیگر از مشوق‌ها برای سرمایه‌گذاری است.

حال اگر یک استارتاپ در دسته شرکت‌های دانش بنیان نیز قرار گیرد، می‌تواند از تسهیلاتی از قبیل معافیت‌های مالیاتی، تسهیلات بیمه‌ای و مشوق‌های صادراتی نیز بهره‌مند شود.

بیشتر بخوانید: تفاوت استارتاپ با شرکت های دانش بنیان

سرمایه‌گذاری در استارتاپ فقط محدود به سود مادی نمی شود

استارتاپ با هدف حل یک مشکل در یک مقیاس وسیع راه‌اندازی می‌شود.

سرمایه‌گذاری در این حوزه بسیار ارزشمند است، چرا که با راه‌اندازی یک استارتاپ علاوه بر سود قابل توجهی که نصیب سرمایه‌گذار می‌شود، مشکل قشر زیادی از یک جامعه نیز حل می‌شود. علاوه بر این افراد زیادی نیز جذب کار می‌شوند و کارآفرینی صورت می‌گیرد.

برای نمونه از استارتاپ‌های موفق ایرانی می‌توان دیجی کالا و اسنپ را نام برد. مطمئناً همه ما از گستره فعالیت، تعداد افراد شاغل،و خدماتی که این دو استارتاپ در حال حاضر ارائه می‌دهند، آگاه هستیم و کمتر کسی‌ست که نام این دو را نشنیده باشد.

3- سرمایه‌گذاری روی استارتاپ مناسب چه کسانی است؟

از سودآور بودن استارتاپ‌ها گفتیم اما نکته‌ای که باید بدان توجه کنید این است که اگرچه استارتاپ‌ها سوددهی بالایی دارند اما شانس موفقیت آن‌ها نیز کم است.

طبق آمار از بین هر 10 استارتاپ، 9 تای آن‌ها  در مراحل اولیه و میانی با شکست مواجه می‌شوند و فقط یک استارتاپ به موفقیت می‌رسد.

از این رو پیشنهاد می‌شود اگر سرمایه مازاد دارید، تنها بخش کوچکی از آن را برای سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها در نظر بگیرید.

رندی برونز (Randy Bruns)، برنامه‌ریز مالی در ناپرویل (Naperville)، می‌گوید:

«بهترین مقدار برای سرمایه‌گذاری آن‌قدری است که اگر کسب‌وکار ورشکسته شود یا زمان خیلی زیادی طول کشید تا به ثمر بنشیند، سرمایه‌گذار بتواند خیلی راحت آن مقدار سرمایه را از دست بدهد.»

بنابراین؛ سرمایه‌گذاری در این حوزه مناسب افرادی که در تأمین مخارج و زندگی روزمره خود دچار مشکل هستند و با هدف حل مشکلات مالی یا جا نماندن از اهداف مالی خود وارد این حوزه می‌شوند، نیست.

4- مراحل سرمایه گذاری استارتاپ

تا اینجا در مورد دلایل سرمایه‌گذاری روی استارتاپ و اینکه سرمایه‌گذاری در این حوزه مناسب چه کسانی است صحبت کردیم.

در ادامه قصد داریم تا در خصوص نحوه تأمین مالی و مراحل سرمایه گذاری استارتاپ‌ها صحبت کنیم.

تأمین مالی استارتاپ ها در آغاز کار، از طریق سرمایه شخصی و کمک‌های مالی دوستان و خانواده صورت می‌گیرد. اما در ادامه، یک استارتاپ برای توسعه، به جذب سرمایه‌گذار نیاز پیدا می‌کند.

جذب سرمایه، از طرق مختلفی از قبیل دریافت وام استارتاپی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر، شبکه‌های سرمایه‌گذاری فرشته، جذب سرمایه گذار خارجی، روش سریالی و روش کرادفاندینگ (Crowdfunding) انجام می‌شود.

روش سریالی یکی از متداول‌ترین روش‌ها در مراحل سرمایه گذاری استارتاپ‌هاست و خود در چند مرحله انجام می‌شود که در ادامه به شرح هر یک می‌پردازیم:

مرحله A

این مرحله از پرریسک‌ترین مراحل سرمایه‌گذاری استارتاپ‌ها به شمار می آید. چرا که هنوز استارتاپ نتوانسته ارزش واقعی خود را نشان دهد و با توجه به آینده نا‌مشخص استارتاپ کمتر کسی حاضر به سرمایه‌گذاری می‌شود.

احتمال شکست استارتاپ‌ها در این مرحله بسیار زیاد است.

مرحله B

در این مرحله، استارتاپ بازار محصول خود را یافته و بایستی آن‌را توسعه دهد.
ریسک سرمایه‌گذاری در این مرحله از مرحله A کمتر است. اما همچنان احتمال شکست استارتاپ بالاست.

مرحله C

این مرحله غالباً آخرین مرحله از مراحل سرمایه گذاری استارتاپ‌هاست.

پس از این مرحله استارتاپ جهت توسعه کسب و کار خود، سهام خود را به عموم و در بورس عرضه می‌کند.

هر یک از این مراحل نشانگر رشد و پیشرفت استارتاپ بوده و سرمایه‌گذار بهتر می‌تواند برای سرمایه‌گذاری تصمیم بگیرد.

مرحله D و E

تعداد استارتاپ‌هایی که به این مرحله از مراحل سرمایه گذاری استارتاپ می‌رسند، بسیار کم است.

این مرحله مربوط به زمانی است که استارتاپ تمایل دارد مدت زمان بیشتری به عنوان شرکت خصوصی فعالیت کند و یا می‌خواهد ارزش خود را بالاتر ببرد.

5- نکات مهمی که هنگام عقد قرارداد باید بدانید

عقد قرار‌داد یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در مراحل سرمایه گذاری استارتاپ است. مواردی که هنگام عقد قرارداد بین سرمایه‌گذار و کارآفرین بایستی مورد توجه قرار گیرد تا از بروز مشکلات احتمالی بین طرفین جلوگیری کند، به شرح زیر است:

مدت زمان همکاری

در متن قرار‌داد بایستی مدت زمان همکاری طرفین، میزان پیشرفت و دستاورد در طی این مدت و نحوه توزیع سود و زیان مشخص گردد.

میزان سرمایه نقدی و غیرنقدی

در متن قرارداد به صورت شفاف باید قید گردد که سرمایه‌گذار چه مبلغی را برای استارتاپ اختصاص داده و این مبلغ دقیقاً برای چه بخش‌هایی در نظر گرفته می‌شود.

ممکن است سرمایه‌گذار سرمایه غیرنقدی از قبیل نیروی فنی و تجهیزات در اختیار کارفرما قرار دهد که تمامی این موارد نیز بایستی در قرارداد ذکر شود و مشخص شود در ازای اختصاص این سرمایه چه میزان از سهام شرکت به سرمایه‌گذار تعلق می‌گیرد.

تعهدات دو طرف

در متن قرارداد بایستی تعهدات طرفین دقیقاً ذکر شود تا طرفین بدانند چه وظایفی دارند و هر یک از طرفین چه انتظاراتی از طرف مقابل باید داشته باشد.

تعهد به اصل محرمانگی

در متن قرارداد بایستی ذکر شود که طرفین حق همکاری و شراکت با رقبا را نداشته باشند و یا شرکتی مشابه به ثبت نرسانند.

شرایط فسخ قرارداد

برای جلوگیری از تخلف، علاوه بر اینکه بایستی مبلغی به عنوان جریمه در متن قرار داد لحاظ شود، مواردی که منجر به فسخ قرارداد می‌شود نیز باید ذکر گردد تا اگر هر یک از طرفین از تعهدات خود سر باز زند امکان دریافت خسارت و حتی فسخ قرارداد وجود داشته باشد.

و در پایان حتماً متن قرارداد توسط یک وکیل استارتاپی مورد بازبینی قرار گیرد تا نکته‌ای از قلم نیفتاده باشد.

همینطور پیشنهاد می‌شود نمونه قرارداد سرمایه گذاری در استارتاپ‌های دیگر را بررسی کنید تا شناخت بهتری از قراردادهای استارتاپی داشته باشید.

6- ریسک‌های سرمایه‌گذاری استارتاپ و مدیریت آن‌ها

همانطور که قبلاً نیز اشاره شد، 90 درصد کسب‌وکارهای استارتاپی به علت پیچیدگی بازار، عدم تأمین مالی، ناتوانی در مدیریت و عدم بازاریابی صحیح با شکست مواجه می‌شوند.

اما با بررسی و آگاهی به مواردی که در ادامه به آن خواهیم پرداخت می‌توان میزان ریسک را در مراحل سرمایه گذاری استارتاپ تا حد زیادی کاهش داد.

صبور باشید

قبل از هر چیز خوب است بدانیم بازه سوددهی یک استارتاپ بین 3 تا 5 سال است و دیدن نتایج سرمایه‌گذاری ممکن است به درازا بینجامد.

عمار عمدانی ” Ammar Amdani ”یکی از شرکاء شرکت سرمایه‌گذاری اداپت ونچرز Adapt Ventures می‌گوید:

«در این نوع از سرمایه‌گذاری‌ها، ممکن است فرصت تبدیل سهام به پول نقد پیش بیاید، اما سال‌ها طول خواهد کشید تا سرمایه شما به پول نقد قابل برداشت تبدیل شود.»

اسناد را بررسی کنید

برای سرمایه‌گذاری باید بدانید که یک استارتاپ به درستی ثبت شده است.
از این رو اسناد، مدارک و سوابق شرکت را توسط یک وکیل حقوقی مجرب بررسی نمایید.

تمام پولتان را روی یک استارتاپ سرمایه‌گذاری نکنید

حتماً جمله معروف “تمام تخم مرغ‌هایت را در یک سبد نچین” را شنیده‌اید.

برای سرمایه‌گذاری در این حوزه نیز بهتر است روی طیف وسیعی از استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کنید.

در این صورت با توجه به سودآوری بسیار بالایی که استارتاپ‌های موفق دارند ممکن است چند ایده به‌صورت غیرقابل‌باوری رشد کرده و به موفقیت دست پیدا کنند که این امر می‌تواند ضرر احتمالی از شکست ایده‌های دیگر را جبران کند.

راجر رویز، وکیل دادگستری در کالیفرنیای شمالی می‌گوید:

«اگر فقط روی یک استارتاپ سرمایه‌گذاری کنید ممکن است کل پولتان را از دست دهید ولی اگر در ده استارتاپ سرمایه‌گذاری کنید، ممکن است یکی از آنها به چنان موفقیتی برسد که ضرر بقیه را به کل جبران کند.»

ارزش شرکت را برآورد کنید

اعداد و ارقام ، ارزش و مدل مالی استارتاپ را برآورد کنید. بررسی مدل مالی شرکت به شما کمک می‌کند تا یک ارزیابی دقیق از هزینه‌ها و مشکلاتی که ممکن است در آینده با آن‌ها روبرو شوید، داشته باشید.

سوابق بنیانگذاران استارتاپ را بررسی کنید

بررسی پیشینه بنیانگذاران یک استارتاپ به شما کمک می کند تا تصمیم بهتری برای همکاری با آنان  بگیرید.
بررسی توانمندی‌ها، تخصص، متعهد بودن، عملگرایی و توان مدیریت کسب‌و‌کار از جمله مواردی است که باید درخصوص بنیانگذاران استارتاپ بدانید.

مایک نورمن، بنیانگذار WeFunder.com می‌گوید:

«از استارتاپی که قصد سرمایه‌گذاری در آن را دارید بپرسید تا به الان چه مقدار سرمایه جذب کرده است. اگر شرکت توانسته است تا به الان رقم بالایی جذب سرمایه داشته باشد، نشانگر مدیریت درست کسب‌وکار است»

بازار هدف را بررسی کنید

داشتن یک بازار بزرگ و در حال توسعه برای استارتاپ‌ها یک امر ضروری است.

باید بدانید که محصول یا خدمتی که درحال سرمایه‌گذاری روی آن هستید تا چه حد نیاز بازار است و همینطور آیا بخش قابل توجهی از جامعه به این محصول نیاز دارد یا خیر.

بدین ترتیب متوجه خواهید شد رشد سرمایه شما چقدر است.
این رونق بازار نه‌ تنها در زمان حال بلکه برای آینده هم بایستی مورد توجه قرار گیرد.

7- انواع قراردادهای سرمایه‌گذاری استارتاپ

قراردادهای سرمایه‌گذاری که بین سرمایه‌گذار و کارآفرین عقد می‌گردد عموماً به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:

قرارداد‌های سرمایه‌‌گذاری سهامی یا equity

در قرارداد سرمایه گذاری در ازای سهام سرمایه‌گذار مبلغی را در اختیار استارتاپ قرار می‌دهد و در ازای آن صاحب بخشی از سهام استارتاپ می‌شود. این قرارداد مربوط به زمانی است که استارتاپ به مرحله‌ای رسیده که ارزش سهامش مشخص شده است.

قرارداد سرمایه‌گذاری یا Royalty

این نوع قرارداد مناسب استارتاپی است که خیلی زود به تولید و فروش محصول دست یابد.

در این مدل قرارداد در ابتدا سرمایه‌گذار مبلغی را در اختیار کارآفرین می‌گذارد و در ازای آن سهام دریافت می‌کند و در هنگام فروش محصول، می‌تواند سود سرمایه‌گذاری خود را دریافت کرده و سهام را به کارآفرین باز‌گرداند.

اینکه سرمایه‌گذار کل سهام را به کارآفرین واگذار کند یا تنها بخشی از سهام را واگذار کند منوط به توافق بین طرفین است.

قرارداد وام قابل تبدیل به سهام یا Convertible

این نوع قرار‌داد که تا حد زیادی شباهت به قرارداد سرمایه گذاری در ازای سهام دارد، برای زمانی‌ست که استارتاپ در ابتدای کار است و هنوز ارزش سهام آن مشخص نشده است.

در این نوع قرارداد سرمایه‌گذار مبلغی را به عنوان وام در اختیار کارآفرین قرار می‌دهد و در ازای آن یک میزان مشخصی از سهام استارتاپ را در قالب سهام ممتاز دریافت می‌کند.

شاید از خود بپرسید سهام ممتاز دیگر چیست؟ سهام ممتاز راهی برای ترغیب سرمایه‌گذاری روی استارتاپ است.

به این صورت که بالفرض اگر سرمایه‌گذار در ازای پرداخت مبلغ مشخص، 20 درصد از سهام ممتاز یک استارتاپ را دریافت کند علاوه بر اینکه سهام را در اختیار دارد امتیازاتی از قبیل حق رأی اضافی، عضویت در هیأت مدیره و مواردی از این دست که بر اساس توافق بین طرفین صورت می‌گیرد، نیز دریافت می‌کند.

سخن آخر

در این مطلب مراحل سرمایه گذاری استارتاپ و ابعاد مختلف سرمایه‌گذاری روی کسب‌و‌کارهای نوپای استارتاپی را بررسی کردیم.

در پایان پیشنهاد می‌کنم که برای سرمایه‌گذاری سراغ استارتاپ‌هایی بروید که با حوزه فعالیتتان مرتبط هستند تا هم از تجاربتان استفاده کنید و هم در کسب‌و‌کار خود پیشتاز بمانید.

همینطور برای تحقیق بیشتر و کسب اطلاعات دقیق‌تر سراغ شتاب‌‌دهنده‌ها بروید.

شتاب‌دهنده‌ها با هدف مشاوره و راهنمایی سرمایه‌گذاران و سرمایه‌گذاری مشترک و شراکتی در استارت‌آپ‌ها تأسیس‌ شده‌اند و شما می‌توانید با دریافت راهنمایی و مشارکت با شتاب‌دهنده‌های تخصصی ریسک خود را به‌صورت قابل‌ توجهی کاهش دهید.

دیوید شاناهان، کارآفرین و مدیر عملیات (COO) شرکت AltaClaro می‌گوید:

«شما باید به استارتاپ‌هایی که برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنید، علاقمند باشید.»

مطالب مرتبط

برای سرمایه‌گذاری لازم است تا استارتاپ‌ها را بهتر بشناسید. پیشنهاد می کنم مطالب زیر را بخوانید تا با انواع استارتاپ آشنا شوید.

تشکیل تیم استارتاپی یکی از بزرگترین دغدغه های یک استارتاپ است. مطلب زیر به شما کمک میکند تا درک بهتری برای تشکیل یک تیم قدرتمند داشته باشید.

حال که تا اینجا آمده اید شاید برایتان جالب باشد تا بدانید هزینه راه‌اندازی استارت آپ به چه مواردی بستگی دارد. پس مطلب زیر را از دست ندهید.

آیا تا به حال تجربه‌ای در حوزه استارتاپ داشته‌اید؟
آیا تا به حال در حوزه استارتاپ سرمایه‌گذاری کرده‌اید؟
خوشحال می‌شویم نظرات و تجارب خود را با ما به اشتراک بگذارید.