موسس شرکت نایک چگونه تاریخچه نایکی را رقم زد؟

خواننده‌ی گرانقدر؛ اگر به هر دلیلی می‌خواهی بدانی که موسس شرکت نایک این غول تجاری امروز، از کجا شروع کرد؟
نایکی چگونه متولد شد و به شهرت جهانی رسید؟
تیم کوچک فیل نایت چه نقشی در رشد اولیه شرکت داشت؟
از زندگینامه فیل نایت موسس شرکت نایکی چه درس‌های کاربردی می‌توان گرفت؛
آیا او آدم خاصی بوده و بعد از قدرتمند شدن، کاری در جهت بهبود وضعیت دنیا کرده؟

جواب همه این سؤال‌ها را می‌توانید در مجموعه‌ای که تهیه کرده‌ام پیدا کنید و داستان تلاش‌های زیاد و پیروزی‌های چشمگیری که به دنبال داشت را اینجا بخوانید.

مطالعه زندگی کارآفرینان موفق جهان، می‌تواند چراغ راه جوانان برای دنبال کردن ایده‌های کارآفرینی‌ خلاقانه‌شان باشد. با ما همراه باشید تا مسیر پر فرازو‌نشیب برند محبوب نایک را دنبال کنیم.

تمام ارقام و اطلاعات موجود در «تاریخچه شرکت نایک» و «زندگی نامه فیل نایت» از منابع اصلی ۲۰۲۲ ترجمه شده است.

فهرست مطالبی که می‌خوانید:

تاریخچه شرکت نایکی را با یک معرفی کوتاه شروع می‌کنیم و در ادامه به این مباحث نگاه گذرایی داریم:

در ادامه زندگینامه فیل نایت موسس شرکت نایکی را خواهیم داشت تا ببینیم نایکی از کجا شروع شد:

1. قبل از تأسيس شرکت نایکی
2. بعد از تأسيس شرکت نایکی
3. فعالیت فیل نایت بعد از کناره‌گیری از CEO و ریاست نایکی
   • کمک‌های بشردوستانه فیل نایت
   • خاطرات فیل نایت موسس شرکت نایک (memoir ) کتاب کفش باز
     • لینک خرید کتاب کفش باز
     • جملاتی از کتاب کفش باز
     • نظر ۳ تن از نامداران عرصه تجارت و اقتصاد درباره کتاب کفش باز

قبل از کلام آخر در مطلب مختصری درباره بیل باورمن هم‌بنیانگذار شرکت نایکی، به نقش او در رشد برند نایک اشاره کوتاهی می‌کنیم. در پایان هم برای پاسخ به یک سوأل، گپی کوتاه با هم خواهیم داشت.

تاریخچه شرکت نایک

شرکت نایکی یک شرکت آمریکایی است که فعالیتش طراحی، تولید، بازاریابی جهانی و فروش کفش و پوشاک و تجهیزات ورزشی است. دفتر مرکزی شرکت در بیورتون، اورگان (Oregon) در ناحيه متروپلیتن پورتلند قرار دارد.

نايکی از قدرتمندترين توليد‌کنندگان تجهيزات و کفش و لباس ورزشی است که تا پایان نيمه اول سال ۲۰۲۰ درآمدی معادل ۳۷.۴ میلیارد دلار داشت. تعداد کارکنان این شرکت در آن زمان در سراسر دنیا به ۷۶۷۰۰ نفر می‌رسید.

در سال ۲۰۲۲ برند نایکی بیش از ۳۳ میلیارد دلار ارزش گذاری شد. درحالی‌که در سال ۲۰۱۷ ارزش این شرکت ۲۹.۶ میلیارد دلار اعلام شده بود.

شرکت نایکی در ۲۵ ژانويه ۱۹۶۴ با نام بلو ریبن اسپرت (Blue Ribbon Sport) پايه‌گذاری شد و در ۳۰ می ۱۹۷۱ به صورت رسمی به نايکی (Nike) تغییر نام داد‌. نايکی محصولات خود را با نام برند خود و تنها شرکت تابعه خود که برند‌ Converse می‌باشد، عرضه می‌کند.

کمپانی نايکی علاوه بر توليد محصولات ورزشی، فروشگاه‌های زنجيره‌ای فروش محصولات خود را تحت نام شهرنايکی  (Nike town) در سراسر دنیا اداره می‌کند.

تأسیس شرکت نايکی

شرکت نايکی با نام اوليه بلو ريبن اسپرت (Blue Ribbon sport) توسط يک ورزشکار دو و ميدانی به نام «فيل نايت» و مربی او «بیل باورمن» در ۲۵ ژانويه ۱۹۶۴ تأسيس شد.

 فعاليت اين کمپانی در ابتدا فروش کفش‌های ژاپنی اونيتسوکا تايگر بود که از صندوق عقب اتومبيل فيل نايت انجام می‌شد.

در سال اول، نايت ۱۳۰۰ جفت کفش تايگر فروخت و ۸۰۰۰ دلار درآمد ناخالص داشت. سال دوم فروش او به ۲۰۰۰۰ دلار رسيد. آنها در سال ۱۹۶۶ اولين فروشگاه BRS را در کاليفرنيا و در سال بعد دومين را در ماساچوست افتتاح کردند.

سال ۱۹۷۱ قرارداد همکاری بين کمپانی BRS و اونیتسو تایگر به اتمام رسيد.

فیل نايت موسس نایک آماده می‌شد تا خط توليد کفش ورزشی خود را با نام جديد Nike و لوگوی جديد Swoosh که توسط کارولين داويدسون طراحی شده بود، راه‌اندازی کند.

نایکی و شعار معروفش

شعار معروف «فقط انجامش بده» (JUST DO IT) شعار تبليغاتی نايکی در سال ۱۹۸۸ بود. این شعار يکی از ۵ شعار برتر قرن بيستم شد.

شرکت نایکی در روز رونمایی از شعار «فقط انجامش بده» که در اول جولای ۱۹۸۸ انجام شد، دونده ماراتن هشتاد ساله «والت استاک» را برای حمایت کنار خود داشت.

در سال ۱۹۹۰ نايکی به محوطه دفتر مرکزی جهانی خود در بيورتون، اورگان منتقل شد.

در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۶ فیل نایت از ریاست شرکت کناره گرفت. در حال حاضر (سال ۲۰۲۲) افراد کلیدی در شرکت نایکی، جان دوناهو (در مقام مدير عامل) و مارک پارکر (در سمت رئيس اجرایی) هستند.

از نوامبر ۲۰۱۹ نايکی فروشش را از طريق شرکت آمازون متوقف کرد و روی تعامل مستقيم با مشتری متمركز شد.

مالکیت و دارايی‌ های شرکت نایکی

موسس شرکت نایک در تاریخچه کاری خود مالکيت کمپانی‌های زير را مدتی برعهده داشت:

۱ـ  Cole haan (شرکت آمريکايی فروشنده کفش و لباس ورزشی)

۲- Umbro (شرکت انگليسی فروشنده تجهيزات ورزشی)

۳- Hurley international (شرکت آمريکايی فروشنده تجهيزات و لباس شنا و موج سواری)

۴- Bauer hockey (از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۸)

مدتی بعد شرکت نایکی برای اینکه تمرکز بیشتری بر محصولات خود داشته باشد، این شرکت‌ها را فروخت و از سال ۲۰۲۰ تنها کمپانی زیر مجموعه نایکی، شرکت Converse است.

و اما برای عقب نماندن از دنیای تکنولوژی و دییجیتال؛

• نایکی شرکت Zodiac را در مارس ۲۰۱۸ خریداری کرد. فعالیت این شرکت آنالیز داده‌های مصرف‌کنندگان است.

• در آگست ۲۰۱۹ نایکی مالک کمپانی Celect شد. این شرکت در بوستون با آنالیز کردن داده‌ها، پیش‌بینی‌هایی انجام می‌دهد.

• شرکت نایکی در دسامبر ۲۰۲۱ استودیوی RTFKT را خرید. این شرکت در تولید کفش مجازی و NFT فعاليت دارد.

• در فوریه ۲۰۲۱ نایکی شرکت Datalogue را که در نیویورک بر فروش دیجیتالی تمركز دارد، خرید.

محصولات شرکت نایکی

اولین محصول شرکت نایکی کفش دو (running) بود ولی امروزه تقریباً برای تمام رشته‌های ورزشی، کفش و پوشاک و تجهیزات تولید می‌کند.

برای مثال می‌شود به این ورزش‌ها اشاره کرد: فوتبال، بسکتبال، والیبال، رشته‌های دو‌و‌میدانی، ورزش‌های رزمی، تنیس، گلف، کشتی، دوچرخه‌سواری، فوتبال آمریکایی و …

در سال ۱۹۸۷ این کمپانی از خط تولید کفش Nike Air Max رونمایی کرد. شرکت نایکی Nike SB را برای ورزش اسکیت بورد و کفش Air Zoom Yorker را برای ورزش کریکت تولید می‌کند که در مقایسه با دیگر کفش‌های کریکت در بازار ۳۰ درصد سبک‌تر است.

ورود نایک به دنیای بسکتبال

در سال ۲۰۰۸ نایکی کفش Air Jordan XX3 را برای ورزش بسکتبال به بازار عرضه کرد که گفته شده در طراحی آن علاوه بر کارایی بالا، محیط زيست هم در نظر گرفته شده است.

نايکی محصولات خود را با نام برند خود و تنها شرکت تابعه خود که برند‌ Converse می‌باشد، عرضه می‌کند. بخشی از محصولات نایکی  شامل: ‌+Air Max، Air Force1,Air Jordan, Nike dunk, Nike pro، Nike golf, Nike Foamposite, Nike skateboard هستند.

علاوه بر ورزشکاران، استفاده از لباس‌هایی با لوگوی نایکی بسیار مورد توجه مردم و حتی بخشی از فرهنگ جوانان شده است. برای مثال کلاه بیسبال و کفش Air Jordan و Air Max بخشی جدانشدنی از مد جوان آمریکایی است.

شرکت نایکی زمانی با کمپانی Apple هم همکاری داشته است و +Nike وارد بازار شد. این ابزار رادیویی داخل کفش قرار می‌گیرد و با برقراری ارتباط با آیپد نانو، عملکرد ورزشکار را اندازه‌گیری و نمایش می‌دهد. این وسیله بعد‌ها مورد انتقاد قرار گرفت چون قادر بودند امواج رادیویی وسایل الکترونیکی کاربر را از فاصله ۱۸ متری با بیسیم شناسایی کنند.

کفش‌های نایکی در کلکسیون‌ها

در ۲۳ جولای ۲۰۱۹ یک جفت کفش  Moon Shoe برند نایکی در حراجی sotheby به مبلغ ۴۳۷.۵۰۰ دلار به فروش رفت. این سری کفش‌ها‌ی دست‌ساز توسط «بیل باورمن» (یکی از دو موسس شرکت نایکی) برای دوندگانی که در المپیک ۱۹۷۲ شرکت کردند، طراحی شده بود. خریدار «مایلز نادال» یک کلکسیون‌دار کانادایی بود که برای ۹۹ جفت از کفش‌های ورزشی کمیاب ۸۵۰ هزار دلار پرداخته بود.

کفش قبلی برند نایک که به قیمت ۱۹۷.۳۷۳ دلار در سال ۲۰۱۷ به فروش رفته بود، کفش Converse با امضای مایکل جردن بود. او در فینال بسکتبال المپیک سال۱۹۸۴ آنها را به پا داشت.

گزارش‌های محيط زیستی از فعاليت‌های نایکی

 ۱- یک ارگان انگلیسی فعال در محيط زیست به نام «clean air-cool planet» در سال ۲۰۰۷ بین ۵۶ کمپانی دوستدار طبیعت، شرکت نایکی را جزو سه رتبه برتر قرار داد.

۲- همچنین نایکی به خاطر برنامه Nike Grind، توسط کمپانی «Climate counts» مورد تمجید قرار گرفت.

۳- از سال ۱۹۹۳ نایکی روی پروژه‌ی «دوباره از یک کفش استفاده کن» (Reuse-A-Shoe)  کار کرده است. این پروژه طولانی‌مدت‌ترین برنامه شرکت نایک است که هم برای جامعه و هم محیط زیست سودمند است.
این برنامه شامل جمع‌آوری هر نوع کفش ورزشی غیرقابل‌استفاده و کهنه است تا در پروسه بازیافت قرار بگیرند. موادی که از این بازیافت تولید می‌شود برای پوشش زمین بازی‌ها، زمین بسکتبال و مسیر دویدن در دو و میدانی استفاده می‌شود.

۴- در سال ۲۰۰۸ در «روز زمین» (Earth day) نایکی تبلیغی داشت با حضور ستاره بسکتبال «Steve Nash» که کفش «Trash talk shoe» نایکی را به پا داشت. این کفش در فوريه ۲۰۰۸ از تکه‌های چرم و چرم‌های مصنوعی دورریز و اضافه کف کارخانه ساخته شده بود و لایه زیرین کفش لاستیکی بود که از پروژه بازیافت کفش‌ها تولید شده بود.
شرکت نایکی اظهار داشت که این اولین کفش بسکتبال تولید شده از مواد بازیافتی است و توانست تنها ۵۰۰۰ جفت از آن را برای فروش عرضه کند.

۵- در سال ۲۰۰۹ نایکی و تیمبرلند خرید چرم تولید شده از گله‌های دامداری در منطقه آمازون را متوقف کردند، چون سازمان مدافع محیط زیست «Green peace» گزارش داده بود که این دامداری‌ها در آن منطقه باعث تخریب جنگل‌های آمازون شده‌اند.

تدابير خلاقانه بازاریابی شرکت نایکی

• شرکت نایکی در آن زمان سبکی متفاوت و نوآورانه‌ در تبلیغات و معرفی محصولات و برندینگ خود به کار می‌برد (البته امروه بسیاری از کمپانی‌ها از این روش می‌کنند). نایکی از ابتدا تا امروز بيشتر محصولاتش را از طريق قرارداد‌های حمایت مالی با ورزشکاران برجسته و مشهور و باشگاه‌های موفق و تیم‌های کالج‌های ورزشی به معرض نمايش می‌گذارد.
  

• شرکت نایکی در سال‌های ۱۹۹۴ و ۲۰۰۳ تبليغات فستیوال کن را انجام داد و تنها کمپانی است که دو بار افتخار انجام این کار را پیدا کرد.
  

• نایکی همچنین ۲ بار جایزه Emmy را بعنوان برترین تبليغات بازرگانی در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۲ دریافت کرد. 

جایزه‌ی سال ۲۰۰۰ برای «The morning after» بود. این ویدئوی طنز تبلیغاتی، رویارویی یک دونده‌ است در صبح اول ژانویه سال ۲۰۰۰، با دنیایی که در آن تمام پیشگویی‌های وحشتناک درباره سال ۲۰۰۰ (Y2K problem) به حقیقت پیوسته است.

جایزه‌ی دوم نایکی در سال ۲۰۰۲ برای «Move» بود که تعداد زیادی از ورزشکاران مشهور و عادی را در رشته‌های مختلف ورزشی نشان می‌داد. 

• در ژوئن ۲۰۱۵ نایکی قرارداد ۸ ساله‌ای با NBA امضا کرد تا تنها تأمین‌کننده یونیفرم بازیکنان از لیگ فصل  ۲۰۱۷-۲۰۱۸ باشد. از سال ۲۰۰۶ تا آن زمان برند آدیداس این کار را انجام می‌داد.

حمایت مالی‌ نایکی از ورزشکاران (اسپانسرشیپ)

همان‌طور که قبلاً اشاره شد، شرکت نایکی سال‌هاست به ورزشکاران موفق زیادی در رشته‌های مختلف ورزشی (فوتبال، بسکتبال، تنیس، گلف …) برای استفاده از لوگو و محصولات برند نایکی هم هزینه‌ پرداخت می‌کند و هم تکنیک و طراحی بازی‌های آنان را تبلیغ می‌کند.

در واقع نایکی از ابتدا تا امروز برجسته‌ترین تیم‌ها و قهرمانان ورزش‌های مختلف را برمی‌گزیند و با آنها قرارداد میلیاردی می‌بندد تا پیراهن نایکی بر تن کنند. گاهی هم برعکس عمل می‌کند؛ ورزشکاران تازه‌کاری را هدف می‌گیرد و آنها را برجسته و مشهور می‌سازد.

دو نمونه جالب از این ورزشکاران تازه کار که نایکی قبلاً هوشمندانه روی موفقیت‌های آنها سرمایه‌گذاری کرد، ستاره‌های امروز بسکتبال و گلف؛ مایکل جردن و تایگر وودز هستند. با افزایش محبوبیت و موفقیت‌های افسانه‌ای آنها، برند نایکی توانست در فروش محصولات خود به رکورد جدیدی دست یابد.

در حال حاضر بسیاری از تیم‌های برتر جهان نیز یونیفرم نایکی بر تن دارند مثل: لیورپول، پاریس سنت ژرمن، بارسلونا، تیم ملی برزیل، فرانسه، انگلستان، پرتغال و هلند.

همکاری جردن و نایکی

بعد از همکاری موفقی که نایکی از سال ۱۹۸۵ با مایکل جردن داشت و نتیجه‌ی آن تولد برند منحصربه‌فرد Air Jordan بود، نایکی به همکاری با دیگر نام‌های بزرگ بسکتبال مثل «کوبی برایانت» و «لبران جیمز» ادامه داد.

بسکتبالیست مشهور لبران جیمز (Le Bron) با شعار «ما همه شاهد هستیم» با نایکی قرارداد همکاری امضا کرد. برند لبران جیمز هم مثل Air Jordan بسیار محبوب و مشهور شد. دلیل انتخاب این شعار [we are all witnesses] این بود که او می‌خواست همه شاهد باشند که او شاه جدید NBA می‌شود.

مایکل جردن (با کفش ایر جردن) زمانی باعث شد نایک به پرفروش‌ترین برند جهانی تبدیل شود؛ بنابراین درآمد جردن علاوه بر قرارداد مادام‌العمر ۶۰ میلیون دلاری در سال با نایکی، درصدی هم از فروش کفش‌ها‌ی Air Jordan است که به او تعلق می‌گیرد.

اگر علاقمند به مطالعه زندگینامه مایکل جردن؛ اسطوره بی‌نظیر بسکتبال هستید به مطالعه مطلبی که قبلاً در این زمینه نوشته شده دعوتتان می‌کنم، کلیک کنید.

قرارداد نایک با دیگر ورزشکاران معروف

در اینجا بد نیست اشاره‌ای هم داشته باشیم به ۱۰ نفر از گرانترین ورزشکاران برجسته که با نایکی قرارداد دارند:

کوبی برایانت، بسکتبال ۸ میلیون دلار در سال	کوین دونت،بسکتبال ۸.۵ میلیون دلار در سال
ماريا شاراپووا، تنیس ۸.۷۵ میلیون دلار در سال	راجر فدرر، تنیس ۱۰ میلیون دلار در سال
درک جتر، بیسبال ۱۰ میلیون دلار در سال	رافائل نادال، تنیس ۱۰ میلیون دلار در سال
لبران جیمز، بسکتبال ۱۵ میلیون دلار در سال، تا آخر عمر	تایگر وودز، گلف ۲۰ میلیون دلار در سال
روری مک ایلروی، گلف ۲۵ میلیون دلار در سال	کریستیانو رونالدو، فوتبال ۲۰میلیون دلار در سال، تا آخر عمر

تحریم تیم فوتبال ایران توسط نایکی

پیش از آغاز جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه، شرکت نایکی اعلام کرد که به دلیل سیاست‌های تحریمی اعمال شده از طرف آمریکا برای ایران، ورزشکاران ایرانی مجاز به استفاده از کفش‌های نایکی در مسابقات نیستند. سرمربی تیم ایران (کارلوس کی‌روش) از این تصمیم شرکت نایک انتقاد کرد.

مرور گذرایی بر تاریخچهٔ تأسیس شرکت نایکی داشتیم. در ادامه زندگینامه بنیانگذاران نایکی را می‌خوانیم تا پی ببریم پشت این موفقیت‌ها، چه اشخاصی در چه شرایطی، چه تلاشهایی کردند.

زندگینامه فیل نایت موسس شرکت نایک

فیل نایت (Phillip Hampson Knight) متولد ۲۴ فوریه ۱۹۳۸ یک تاجر میلیاردر آمریکایی است. او یکی از بنیانگذاران شرکت نایکی و رئیس و مدیر عامل سابق کمپانی است.

در ۲۳ جولای ۲۰۲۰ در لیست ثروتمندترین افراد دنیا در مجله Forbes، فیل نایت با دارایی حدود ۵۴.۵‌ میلیارد دلار در رتبه بیست و چهارم قرار گرفت. او در حال حاضر مالک یک شرکت انیمیشن‌سازی به نام «Laika» است.

۱- قبل از تأسیس شرکت نایکی

فیل نایت در اورگان پورتلند متولد شد. پدرش «بیل نایت» وکیل و صاحب روزنامه‌ی «Oregon Journal» بود. گفته شده در دوران دبیرستان فیل نایت، پدرش او را برای کار تابستانی در دفتر روزنامه خود نپذیرفت. او عقیده داشت فیل باید برای پیدا کردن کار تلاش کند. فیل در یک دفتر روزنامه دیگر مسئول جدول‌بندی امتیازات ورزشی شد.

او هر صبح ۷ مایل (۱۱ کیلومتر) از خانه به محل کارش می‌دوید.

نایت از دانشگاه اورگان مدرک بیزینس (تجارت و بازاریابی) خود را ۳ ساله دریافت کرد. فیل نایت دونده، با رکورد ۴ دقیقه و۱۳ ثانیه برای مسافت یک مایل (۱.۶ کیلومتر)، برای ۳ سال متوالی ۱۹۵۷، ۱۹۵۸ و ۱۹۵۹ در تیم دانشگاه اورگان قهرمان دوی نیمه استقامت بود.

بلافاصله بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه اورگان، در ارتش ثبت‌نام کرد و یک سال در ارتش به عنوان نیروی فعال و ۷ سال در نیروی رزرو خدمت کرد.

 او بعد در مدرسه بیزینس در دانشگاه استنفورد ثبت‌نام کرد؛ جایی که نایت در یک کلاس کم‌جمعیت مقاله‌اش را ارائه داد. او در مقاله‌اش نوشته بود:

کفش‌های ورزشی ژاپنی می‌توانند همان کاری را با کفش‌های ورزشی آلمانی بکنند که دوربین‌های ژاپنی با دوربین‌های آلمانی کردند.

این نقطه شروع فرضیه‌ای بود که در نهايت باعث یورش موسس شرکت نایک به بازار فروش کفش دو (running) شد. هدف او وارد کردن کفش‌های با کیفیت خوب و قیمت مناسب از ژاپن به بازار آمریکا بود. 

مسیر زندگی موسس شرکت نایک بعد از تحصیلات

فیل نایت در سال ۱۹۶۲ با مدرک کارشناسی ارشد در مدیریت بازرگانی از دانشگاه استنفورد فارغ‌التحصیل شد. بعد از اتمام درس، او در مسیر سفر دور دنیای خود، یک توقف در شهر Kobe در ژاپن داشت.

در آنجا بود که کفش‌های رانینگ برند تایگر (Asics امروز) که در این شهر و در شرکت اونیتسوکا تولید می‌شدند، توجه او را جلب کرد.

او تحت تأثیر کیفیت بالا و قیمت ارزان کفش‌ها قرار گرفت. قرار ملاقاتی با آقای اونیتسوکا گذاشت و به او گفت کاری خواهد کرد تا شرکت آنها بتواند با بهترین برند‌های آلمانی (آدیداس و پوما) رقابت کند.

در آخر این جلسه نایت جوان بدون هیچ سرمایه‌ای بجز اعتماد به نفسی که داشت، حق فروش کفش‌های تایگر در آمریکا را از آن خود کرده بود. 

اولین سفارش کفش‌ها بیشتر از یک سال طول کشید تا به دست نایت برسد. در این مدت او در پورتلند به کار حسابداری مشغول بود. او بلافاصله پس از دریافت نمونه‌ها، دو جفت از آنها را برای مربی خود در دانشگاه اورگان؛ بیل باورمن فرستاد.

فیل امیدوار بود که باورمن باتجربه و متخصص، هم انتخاب او را تأیید کند و هم برای تیم ورزشی دانشگاه از کفش‌های او بخرد.

نایت فقط سعی داشت اولین کفش‌هایش را به مربی سابق خود بفروشد؛ در حالیکه باورمن به او پیشنهاد شراکت داد. آنها به این فکر می‌کردند که کفش‌هایی با طراحی مناسب سلیقه آمریکا‌یی‌ها وارد بازار آمریکا کنند. باورمن  پیش از این هم برای دوندگان خود کفش‌ها را شخصی‌سازی می‌کرد و تجربه خوبی داشت.

۲-بعد از تأسيس نایکی

فیل نایت و بیل باورمن در ۲۵ ژانویه ۱۹۶۴ برای شروع شراکت و همکاری به هم دست دادند. این روز به عنوان روز تولد بلو ریبن اسپرت (BRS) ثبت شده؛ شرکتی که بعدها نایکی نام گرفت.

مشارکت بین آنها ابتدا ۵۰-۵۰ بود ولی بعد‌ها به ۴۹-۵۱ با مالکیت بیشتر نایت تغییر یافت تا تصمیم‌گیرنده نهایی یکی از این دو شریک باشد.

در شروع کار، نایت با اتومبیل به مناطق اطراف سفر می‌کرد و کفش‌ها را که در صندوق عقب ماشینش بود، به ورزشکاران و دوندگان می‌فروخت.

اولین خرید آنها از کمپانی تایگر ۳۰۰ جفت کفش بود که در کمتر از ۲ ماه به فروش رفت. شبکه‌ی ارتباطات باورمن به خاطر شغل مربیگری در فروش‌های اولیه آنها نقش چشمگیری داشت.

سال ۱۹۶۹ فروش به حدی رسید که نایت تصمیم گرفت شغل حسابداری خود را ترک کند و تمام وقت در BRS کار کند. اولین کارمند شرکت بلو ریبن اسپرت فردی به نام «جف جانسون» بود که پیشنهاد تغییر نام شرکت را از BRS به نایکی (در یونان به الهه بالدار پیروزی می‌گویند) داد.

به این ترتیب در سال ۱۹۷۱ شرکت با نام جدید NIKE معرفی شد. لوگوی Swoosh نایکی نیز که امروزه یکی از باارزش‌ترین لوگوهای دنیاست، به ازای ۳۵ دلار توسط یک دانشجوی گرافیک به نام «کارولین داویدسون» (با الهام از بال‌های الهه یونانی) درسال ۱۹۷۱ طراحی شد.

بعدها در سپتامبر ۱۹۸۳ صدها سهم شرکت نایکی به داویدسون به خاطر کمک‌های او به برند نایکی داده شد.

طبق آخرين گزارش از ميزان سرمايه‌ی ثروتمندان دنیا در سال ۲۰۲۲، ثروت جناب فیل نایت ۴۱.۵ میلیارد دلار اعلام شده است.

خرید استودیوی لایکا توسط موسس شرکت نایک

استودیوی انیمیشن‌سازی «ویل وینتون» در پی موفقیت‌ها و رشد سریعی که در اواخر دهه‌ی ۱۹۹۰ داشت، به دنبال یک سرمایه‌گذار خارجی بود. فیل نایت ۱۵ درصد از سهام این کمپانی را در سال ۱۹۹۸ خریداری کرد و پسرش تراویس (Travis) در این استودیو به عنوان انیمیشن ساز مشغول به کار شد.

مدتی بعد به دلیل مدیریت نادرستی که در استودیو دیده می‌شد، نایت استودیوی وینتون را خرید و کنترل کامل کمپانی را با همکاری بخش اجرایی نایکی بر عهده گرفت. در اواخر سال ۲۰۰۳ نایت پسرش را وارد هیئت مدیره کرد و این کمپانی را با نام جدید «لایکا» معرفی کرد. در سال ۲۰۰۹ تراویس نایت به مقام مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره لایکا منصوب شد و پدرش هم ریاست استودیو را بر عهده گرفت.

مرگ متیو نایت Matthew knight

در ماه می ۲۰۰۴، دو سال بعد از اینکه نایت لایکا را خرید، پسرش متیو (۳۴ ساله) فیلمی را در السالوادور برای یک مؤسسه خیریه فیلمبرداری می‌کرد. او درحین غواصی در عمق ۴۶ متری یک دریاچه دچار حمله قلبی شد. 

فیلم کوتاه «Moongirl» که استودیوی لایکا در سال ۲۰۰۵ ساخت، برای بزرگداشت متیو بوده است. استادیومی هم به نام متیو نایت در دانشگاه اورگان به یاد او نامگذاری شد.

۳-فعالیت فیل نایت بعد از کنار رفتن از مدیر عاملی (CEO):

فیل نایت در ۱۸ نوامبر ۲۰۰۴، چند ماه پس از مرگ متیو از سمت خود در نایکی تحت عنوان مدیر عامل کناره‌گیری کرد اما همچنان مقام ریاست شرکت را داشت. جانشین او در آن زمان ویلیام پرز ( William Perez) بود. ویلیام در سال ۲۰۰۶ جای خود را به مارک پارکر (Mark Parker) داد.

در سال ۲۰۱۵ فیل نایت موسس شرکت نایک اعلام کرد که از مقام ریاست در شرکت هم کناره‌گیری خواهد کرد و همه چیز را به عهده مارک پارکر خواهد گذاشت. این انتقال سمت به صورت رسمی در آخر ژوئن ۲۰۱۶ انجام شد.

سپتامبر ۲۰۱۷ نایت (در دوران بازنشستگی) تصمیم گرفت به یاد پدرش، پشت بلوز‌های ورزشی پورتلند اورگان را مشکی طراحی کند.

نایت در حال حاضر همچنان ریاست استودیوی لایکا را بر عهده دارد.

کمک‌های بشردوستانه فیل نایت:

نایت در کتاب خاطراتش اظهار کرد او و همسرش پنی قبل از مشهور شدن نایکی سالهای بسیار سختی را گذراندند؛ بنابراین او به محض اینکه توانایی مالی پیدا کرد، برای بهبود وضعیت علمی،‌ ورزشی و تحقیقاتی دانشگاه‌ها کمک‌‌های زیادی انجام داده است. 

۱- راه‌اندازی موسسه خیریه

فیل نایت در ۱۹۹۰ خیریه فیلیپ نایت را تأسیس کرد. مجله تجارت پورتلند در سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که نایت یکی از خیرترین افراد در تاریخ اورگان است. مبلغ اهدایی او تا به حال به ۲ میلیارد دلار رسیده است.

۲- کمک به دانشگاه استنفورد

سال ۲۰۰۶ نایت ۱۵۰ میلیون دلار به مدرسه بیزینس استنفورد اهدا کرد .

در سال ۲۰۱۶ نایت ۴۰۰ میلیون دلار در قالب بورس تحصیلی برای جذب دانشجویان واجد شرایط از سرتاسر دنیا هزینه کرد تا برای مشکلات جهانی مثل تغییرات آب و هوا و فقر  راه‌حلی پیدا کنند. اولین گروه کلاس که شامل ۵۱ محقق از ۲۱ کشور دنیا بودند، طبق برنامه در پاییز ۲۰۱۸ وارد دانشگاه استنفورد شدند.

ماه می ۲۰۲۲ اعلام شد که فیل و همسرش پنی نایت ۷۵ میلیون دلار به دانشگاه استنفورد برای مطالعه و تحقیقات در مورد بیماری‌هایی مثل پارکینسون و آلزایمر که باعث زوال مغز می‌شوند، هدیه دادند.

۳- کمک به دانشگاه Oregon 

نایت صدها میلیون دلار به دانشگاه اورگان اهدا کرد. بیشترین مقدار آن برای بازسازی کتابخانه نایت (knight library) و ساخت مرکز حقوق دانشگاه (knight law center) بود.

در سال ۲۰۲۱ به بازسازی استادیوم و زمین دو و میدانی دانشگاه کمک مالی کرد. 

اکتبر ۲۰۱۶ نایت و همسرش ۵۰۰ میلیون دلار برای یک پروژه ۱۰ ساله در دانشگاه اورگان سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این پروژه برای ساخت آزمایشگاه و مرکزعلوم تحقیقاتی در یک زمین ۳ هکتاری است. دراین مرکز ۷۵۰ نفر مشغول کار خواهند شد.

4- بخش سرطان شناسی دانشگاه اورگان

فیل و پنی نایت در سال ۲۰۰۸ مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار به بخش سرطان‌شناسی دانشگاه اورگان کمک کردند، این مبلغ بیشترین کمک تا آن زمان به آن بخش بود. به همین خاطر این بخش به نام «انیستیتو سرطان نایت» نامگذاری شد. 

در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۳ در جشن دوسالانه انیستیتو، نایت پیشنهادی را اعلام کرد. او گفت ۵۰۰ میلیون دلار برای تحقیقات به آنها اهدا می‌کند با این شرط که آنها بتوانند در دو سال آینده همین مقدار پول تهیه کنند. در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۵ انیستیتو به این رقم رسید و نایت مبلغ نهایی را برای انیستیتو به یک میلیارد رساند. 

دسامبر ۲۰۱۶ نایت اعلام کرد که او ۱۱۲ میلیون دلار از سهام شرکت نایک را به خیریه‌‌ها اهدا کرده است.

اتهامات وارد شده به شرکت نایک

بعد از این توضیحات به یکی از اتهاماتی که به نایکی شده هم اشاره کنیم. شرکت  نایکی کارگاه‌هایی در کشور‌های چین،‌ ویتنام، اندونزی و مکزیک دارد که به «بیگاری خانه نایکی» معروفند.

در سال ۱۹۹۰ شرکت نایکی به دلیل دستمزد بسیار کم کارگران (۸۰ سنت در روز) و همچنین به کارگیری کودکان در کارگاه‌های کلمبیا و پاکستان به شدت مورد انتقاد قرار گرفت.

خاطرات فیل نایت موسس شرکت نایک (memoir) کتاب کفش باز

در ۲۶ آوریل ۲۰۱۶ کتاب خاطرات فیل نایت موسس شرکت نایک به نام کفش باز (Shoe dog) منتشر شد. 

این کتاب در لیست بهترین فروش کتاب‌های تجارت و کسب و کار که توسط نیویورک تایمز منتشر شد، در رتبه پنجم قرار گرفت. کفش باز بعنوان بهترین کتاب مدیریتی سال ۲۰۱۶ در وبسایت آمازون برگزیده شد.

بنیان گذار شرکت نایکی در کتاب کفش باز به تمام جزئیات ساختن برند نایکی اشاره کرده است از وارد کردن کفش‌های ژاپنی تا به امروز که بعد از ۵۸ سال برند نایک همچنان در اوج است.

در این داستان فیل نایت جنگیدن برای رسیدن به موفقیت را به ما نشان می دهد. کفش باز برای همه به خصوص اهالی کسب و کار کتابی مفید و کاربردی است. پس فرصت خوندن این کتاب را از دست ندهید! خبر خوب اینکه امکان دانلود رایگان هم وجود دارد.

خرید کتاب

 جملاتی از فیل نایت موسس شرکت نایک در کتاب کفش ‌باز:

• قانون را رعایت کن و منصفانه بازی کن ولی سخت و شکست‌ناپذیر به دنبال هدفت باش.
  
  
• به مردم نگو چگونه کاری را انجام دهند؛ فقط به آنها بگو چه کاری انجام دهند و ببین چگونه با نتیجه کارشان شگفت‌زده می‌شوی.
  
  
• تو به خاطر قوانینی که می‌شکنی، در خاطر مردم باقی خواهی ماند.
  
  
• من می‌خواستم چیزی را بسازم که (ایده‌اش) مال خودم بود. چیزی که بتوانم به آن اشاره کنم و بگویم؛ این را من ساخته‌ام. باور داشتم این تنها راهی است که می‌توانم به زندگی‌ام معنا ببخشم.

نظر سه تن از مشهورترین‌های عرصه تجارت و اقتصاد درباره کتاب «کفش ‌باز»:

۱-مایکل اسپنس (دارنده جایزه نوبل اقتصاد):

پیام اصلی کتاب کفش ‌باز این است که چگونه باید به دنبال خواسته‌ها و رویاهایمان برویم و به توقف و شکست حتی فکر هم نکنیم. نایت فروش را از صندوق عقب ماشینش شروع کرد و با تلاش‌های او، نایکی حتی در عصر استارت آپ‌های امروز یک استاندارد طلایی است و لوگوی Swoosh در هر گوشه‌ای از دنیا شناخته شده است.

فیل نایت همواره فردی مرموز و ناشناخته بود اما بالاخره اکنون در این کتاب شگفت‌انگیز که با هنرمندی زیبایی تهیه شده، بدون سانسور و بی‌ریا داستانش را بازگو کرد. او با جزئیات از ریسک‌ها و خطرات وحشتناکی می‌گوید که در طول مسیر با آنها روبرو شده بود، شکست‌هایی که نابودش کرد و رقابت‌های بی‌رحمانه و بانکدارهایی که رفتار دوستانه‌ای نداشتند. همچنین از موفقیت‌های هیجان‌انگیز و مواقعی که معجزه‌آسا‌ از شرایطی نجات پیدا می‌کردند. این کتاب الهام‌بخش هر کسی است که رویای نامتعارفی دارد.

۲-وارن بافت:

بهترین کتابی که در ۲۰۱۶ خواندم «کفش ‌باز» بود. فیل نایت بسیار عاقل، باهوش و همکار و رقیب من است و در عین حال داستان‌گوی نابغه‌ای است.

۳-بیل گیتس:

خاطرات فیل نایت در کفش ‌باز صادقانه یادآوری می‌کند که مسیر موفقیت یک بیزینس به طور واقعی شلوغ و بی‌نظم، مخاطره‌آمیز و ریسکی و پر از اشتباهات است. نایت این درس بزرگ را به خوبی به خوانند‌گان کتاب ارائه می‌دهد. او به نحوی همه چیز را تعریف می‌کند که کمتر مدیر‌عاملی مایل به انجام آن است. او به صادقانه‌ترین صورت داستانش را تعریف کرده است. این کتاب فوق‌العاده است.

مختصری درباره بیل باورمن هم‌بنیانگذار شرکت نایک

 بیل باورمن طراح کفش‌های نایکی و یکی از دو موسس شرکت نایک (متولد ۱۹ فوریه ۱۹۱۱ در اورگان) در ۲۴ دسامبر ۱۹۹۹ درگذشت. او بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه اورگان، در جنگ جهانی دوم شرکت کرد و به خاطر خدمات شایانش ستاره برنز گرفت.

بیل باورمن در اول جولای ۱۹۴۸ به عنوان مربی دو و میدانی در دانشگاه اورگان شروع به کار کرد. او ۲۴ سال در انجمن ورزش ملی دانشگاهی (NCAA) حضور فعال داشت.

از شاگردانش می‌توان از اوتیس دیویس، استیو پرفونتین، فیل نایت و کنی مور نام برد. بیل در سال ۱۹۷۳ با عنوان سرمربی دانشگاه اورگان بازنشسته شد.

بیل باورمن و برند نایک

باورمن در سال ۱۹۶۴ با یکی از شاگردانش فیل نایت  شرکت BRS را تشکیل دادند تا واردکننده کفش تایگر از ژاپن باشند. او در این فکر بود که طراحی کفش‌ تایگر را ارتقا بخشد و آن را با سلیقه مردم آمریکا منطبق کند.

با این‌که طرح‌های خلاقانه کفش‌های باورمن در BRS و بعدها در نایکی طرفداران زیادی داشت ولی بیل شغل مربیگری خود را در دانشگاه اورگان حفظ کرد. در حالیکه فیل نایت دفتر اصلی را از پورتلند اداره می‌کرد.

بیل کار طراحی و آزمایش با مواد اولیه مختلف و چسب و محلول‌های سمی را در یک فضای بدون تهویه مناسب انجام می‌داد و این به مرور موجب آسیب شدید به سیستم عصبی به خصوص در پاهایش شد و مشکلات حرکتی قابل‌توجهی پیدا کرد.

 کنی مور (یکی از شاگردانش) گفت:

باورمن نتوانست با کفشی که به دنیا داده بود، بدود.

فیل نایت یک بار در مورد اهمیت باورمن برای شرکت گفت:

اگر مربی (باورمن) خوشحال نباشد، نایکی خوشحال نیست چون اگر بیل باورمن نبود، نایکی هم وجود نداشت.

آشنایی آمریکا با جاگینگ (دویدن آهسته)

در سال ۱۹۶۲ ( دو سال قبل از شروع همکاری با نایت) باورمن سفری به نیوزیلند داشت. او در باشگاهی که توسط دوست و همکارش اداره می‌شد، با مفهوم (jogging) جاگینگ یا دویدن آهسته به عنوان یک روش تناسب اندام به خصوص برای ورزشکاران مسن، آشنا شد.

او این مفهوم را به آمریکا آورد و با همکاری یک پزشک، کتاب و مقالاتی در این مورد نوشت. كتاب جاگینگ  بسیار مورد توجه عموم قرار گرفت و در سال ۱۹۶۶ میلیون‌ها نسخه از آن‌ به فروش رفت. این سرآغاز پدیده آهسته دویدن یا جاگینگ در آمریکا بود.

اگر کمی دقت کنیم متوجه نقش کلیدی باورمن در برند شدن نایکی، حتی سال‌ها پیش از تأسیس آن می‌شویم. باورمن هم فرهنگ جاگینگ را پایه‌ریزی می‌کرد و مردم را به دویدن و ورزش تشویق می‌کرد و هم کفش‌هایش را به آنها می‌فروخت.

او در این زمان طراح کفش‌های تایگر بود. طرح‌ها را به ژاپن می‌فرستاد، کفش‌ها آنجا ساخته می‌شدند و به آمریکا فرستاده می‌شدند. مردم می‌دانستند که پشت تایگرهای ژاپنی زیبا و راحت، تجارب و خلاقیت باورمن و نایت قرار دارد.

باورمن دوست داشت مرزها را جابجا کند. او می‌گفت:

اگر حد و مرزی برای آنچه می‌توانم انجام دهم باشد، من آن را نمی‌شناسم و هیچ خط پایانی وجود ندارد.

بعد از تأسیس شرکت نایکی

باورمن شرکت تازه تأسیس نایکی را در المپیک سال ۱۹۷۲  با اولین کفش دست‌ساز خود به نام «کفش ماه» ( Moon Shoe) معرفی کرد.

یک جفت از همین سری کفش‌های  Moon shoe در یک حراجی در سال ۲۰۱۹ به قیمت ۴۳۷.۵۰۰ دلار توسط یک کلکسیون‌دار خریداری شد.

بیل باورمن (یکی از دو موسس شرکت نایکی) بیشتر سهام خودش از شرکت را در دهه‌ی ۱۹۸۰ فروخت. او در مقام مدیر و کارگردان شرکت در مواردی مثل طراحی کفش که احساس می‌کرد تخصصش به کار می‌آید، تجربیات و خلاقیتش را به کار می‌گرفت. او وسواس زیادی داشت که کفش‌ها راحت، سبک و زیبا باشند. 

اشتیاق وافر باورمن برای خلق کردن همراه با زحمات و فداکاری‌های فیل نایت نیروی محرکه تشکیل و رشد جهنده‌ی برند نایکی شد.

او هنگام مرگ سرمایه‌ای حدود ۴۰۰ میلیون دلار داشت. خدمات وی در پیشرفت شرکت و برند نایکی و حتی صنعت ورزش بسیار کلیدی و برجسته بوده‌اند.

باورمن به خاطر مهارت‌های چشمگیری که در علم کارآفرینی داشت، یک الگوی عالی برای کارآفرینانی است که می‌خواهند جلوتر از همه باشند.

برای بزرگداشت بیل باورمن هم‌بنیان‌گذار برند معروف و محبوب نایکی، مجسمه‌ای از او در ۲۱ ژوئن سال ۲۰۰۰ در محوطه دانشگاه اورگان نصب شد.

پایان

و در پایان بیایید با طرح یک سوأل گپ دوستانه‌ای داشته باشیم:

 بعد از مرور اجمالی بر تاریخچه شرکت نایکی و زندگی نامه بنیانگذاران برند نایکی، به نظر شما دلیل موفق بودن این برند چیست؟

البته قدرت الهه اساطیری پیروزی را نباید ندیده گرفت!

فیل نایت فقط یک ایده خاص و متفاوت داشت و برند نایکی از همان ایده متولد شد.

از رویای ساخت کفش ورزشی بهتر و کاربردی‌تر تا رسیدن به امپراتوری امروز نایکی ۵۸ سال می‌گذرد. می‌توان گفت نایکی راه درازی را دویده تا به اینجا برسد. این امپراتوری توسط دو دونده که خط پایانی برای خود نمی‌دیدند، پایه‌گذاری شد. 

دلیل موفقیت چشمگیر نایکی را باید در بنیانگذاران آن که به سهم خود بسیار خلاقانه و حرفه‌ای عمل کردند، جستجو کرد. 

از یک طرف بیل باورمن، یک مربی باتجربه‌ که نبوغ و علاقه خاصی به دنیای طراحی کفش‌های ورزشی داشت. او از همه چیز در اطرافش الهام می‌گرفت و با نوآوری‌های پی‌در‌پی در طراحی کفش‌ها در جهت راحتی و کارایی بهتر آنها، دنیا را شگفت‌زده می‌کرد.

او عقیده داشت این باور که هر چه بیشتر کار کنی، بیشتر به دست می‌آوری کاملا” اشتباه است؛ بیشترین‌ها مال کسی است که هوشمندانه‌تر عمل کند. 

و اما در طرف دیگر فیل نایت خلاق و باهوش که در سبک تبلیغات در آن زمان بدعت‌گذار روش نوینی بود. او با قدرت سرمایه ‌نایکی و چشم‌‌انداز درستی که به فروش آینده داشت، باشگاه‌ها و ورزشکاران برجسته و مشهور را در کنار خود نگه می‌داشت تا برای برند نایکی تبلیغ کنند.

به این ترتیب نایکی توانست در رقابت بازار جهانی از بقیه رقبا پیشی بگیرد؛ اوج بگیرد و به موقعیت قدرتمند امروز برسد.

مطالب مرتبط

به خوندن بیوگرافی ورزشکاران موفق علاقمندید؟ زندگی‌نامه مسعود اوزیل فوتبالیست ترک‌تبار رو بهتون پیشنهاد میدم.

اگر به بیوگرافی غول‌های تجارت علاقه دارید و می‌خواهید بدونید بیل گیتس چگونه پولدار شد، این مطلب رو حتماً مطالعه کنید.

شما هم مثل من به زندگی کارآفرینان موفق جهان علاقمندید؟ پیشنهاد میدم این مطلب رو از دست ندین!

نظرتون درباره کارآفرینی در ورزش چیه؟ می‌خواهید بدونید چطور با کارآفرینی در ورزش می‌شه پولدار شد، مطلب زیر رو توصیه می‌کنم.

اگر کنجکاو هستید بدونید چه ویژگی‌هایی در کارآفرینان باعت موفقیت اونها می‌شه و آیا شما هم می‌تونید در این راه گام بردارید، پیشنهاد می‌کنم روی لینک زیر کلیک کنید.

فکر می‌کنید کارآفرینی با سرمایه کم در ایران نشدنیه؟ خوندن این مطلب ممکنه نظرتون رو عوض کنه و براتون مفید باشه.

دوست دارم دیدگاه و نظر شما رو در مورد مطلب نوشته شده بدونم.
آیا هدف‌های بزرگ دست یافتنی هستند؟
لطفاً کامنت کنید.