تفاوت دارایی مشهود و نامشهود چیست؟

تفاوت دارایی مشهود و نامشهود به ماهیت هرکدام برمی‌گردد.

در اصول حسابداری، دارایی را به دو دسته جاری و غیرجاری تقسیم می‌کنند. انواع دارایی مشهود و دارایی غیر مشهود در دسته غیرجاری قرار می‌گیرند. تشخیص این دو نوع دارایی از هم و شناخت تفاوت‌های آن‌ها، یکی از اولین گام‌های فراگیری مدیریت مالی شخصی می‌باشد.

اگر فکر می‌کنید که تنها دارایی‌هایی مثل خانه، ماشین و حساب بانکی باارزش هستند و مالکیت‌های معنوی نمی‌توانند بخوبی دارایی مشهود، معیشت‌رسان باشند، خواندن این مقاله را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

در اینجا به تعریف هر دو نوع دارایی، معرفی انواع آن و برشمردن تفاوت‌های آن‌ها می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

فهرست مطالب به شرح زیرند:

• تعریف دارایی ثابت مشهود
• دارایی نامشهود چیست؟
• تفاوت دارایی مشهود و نامشهود
• سخن پایانی

تعریف دارایی ثابت مشهود

دارایی مشهود یا Tangible Asset نوعی دارایی غیرجاری است. دارایی‌های غیرجاری دوام و ثبات زیادی دارند و افراد یا مؤسسات از آن‌ها برای سال‌های طولانی استفاده می‌کنند.

در مقابل آن‌ها دارایی‌های جاری وجود دارد که در طی یکسال از تاریخ ترازنامه یا چرخه عادی عملیات، به وجه نقد تبدیل می‌شوند. مثل: وجوه نقد، پیش‌پرداخت اجاره و بیمه.

آشنایی با انواع دارایی تنها یکی از سرفصل‌های مدیریت مالی است. شرکت در یک دوره جامع، می‌تواند روش خوبی برای یادگیری و تسلط بر این مهارت مهم باشد. در دوره مدیریت مالی شخصی کارنکن با مفاهیم پایه اقتصادی آشنا شوید، سیستم عادت مالی منحصربفرد خودتان را بسازید و راه حفظ آرامش در برابر نوسانات بازار را یاد بگیرید. با شرکت در این دوره مرز بین انتظارات واقعی و غیرواقعی را تعیین کنید و با تعهد و پشتکار به سمت استقلال مالی گام بردارید.

دارایی‌های مشهود یا ثابت موجودیت عینی و ارزش پولی محدود دارند. در طول دوره مالی خود، به وجه نقد تبدیل نمی‌شوند و تا چند دوره برای افراد و مؤسسات منفعت ایجاد می‌کنند. بنای شرکت‌ها و کسب و کارها بر پایه‌ی دارایی مشهود استوار است به حدی که رد این دارایی در تمام عملیات‌های مالی به چشم می‌خورد.

شاخصه‌های کلی دارایی مشهود به شرح زیرند:

• برای ایجاد منافع اقتصادی آتی شرکت‌ها کاربرد دارند.
• قابل لمس هستند.
• می‌توانیم آن‌ها را تغییر بدهیم.
• شکل فیزیکی آن‌ها قابل استهلاک است و ممکن است در طول زمان فرسوده شوند.
• می توانند به عنوان وثیقه برای تضمین وام و بدهی استفاده شوند.
• ممکن است پس از پایان عمر مفید، ارزش باقیمانده‌ی خود را حفظ کنند.

انواع دارایی مشهود

اگر بتوانید دارایی را لمس کنید، یعنی آن دارایی مشهود است. بنابراین بسیاری از اموالِ شرکت‌ها، دارایی مشهود هستند.

توجه داشته باشید که برخی از دارایی‌ها می‌توانند به هر دو فرم مشهود و نامشهود باشند. مثلاً دانش و اطلاعات در مغز ما به صورت نامشهود هستند اما اگر آن‌ها را روی کاغذ بیاوریم به فرم مشهود در می‌آیند. کتاب یک دارایی مشهود است. اما تأثیری که بر افکار و رفتار ما می‌گذارد، کاملاً نامشهود است. گنجینه‌ی نامشهود خود را با مطالعه‌ی عناوین زیر توسعه دهید.

در ادامه برخی از انواع دارایی مشهود را برای شما لیست کرده‌ایم.

دارایی مشهود استهلاک‌پذیر

یک دسته‌بندی کلی برای دارایی‌های مشهود از لحاظ استهلاک‌پذیر بودن است.

دارایی‌های استهلاک‌پذیر یک عمر مفید و مشخص دارند که با گذشت این دوره از ارزش اقتصادی آن‌ها به مرور کاسته می‌شود. اما این قانون همیشه حکم‌فرما نیست. چرا که برخی دارایی‌های استهلاک‌پذیر با گذر زمان ارزش مضاعف پیدا می‌کنند. مثلاً خیابانی که منتهی به ساختمان شما می‌شود، می‌تواند در طول زمان ترقی کند و به قیمت ملک شما بیفزاید.  

انواع دارایی مشهود استهلاک‌پذیر در لیست زیر خلاصه می‌شوند:

• ماشین‌آلات و تجهیزات: هر بخشی از خط تولید که در طول آماده‌سازی، ساخت، مونتاژ یا کنترل کیفیت با محصول تعامل فیزیکی دارد.
• مواد خام اولیه شرکت‌ها
• محصولات تولیدی شرکت‌ها که هنوز فروش نرفته ولی جزء موجودی حساب می‌شوند.
• وسایل نقلیه
• ساختمان‌ها: بزرگ‌ترین و آشکارترین نوع دارایی مشهود شامل: انبار، دفاتر، تولیدی‌ها و… هستند. بازسازی هرکدام از این قسمت‌ها هم نوعی دارایی مشهود بحساب می‌آید.
• اثاث: تقریباً تمام جنبه‌های فیزیکی محیط کار جزء دارایی استهلاک‌پذیر هستند. میز، چیدمان کامپیوتر، مبلمان، لوازم‌التحریر و…

دارایی مشهود استهلاک‌ناپذیر

دسته‌ی دیگر دارایی‌های مشهود، دارایی‌های استهلاک‌ناپذیر هستند. عمر مفید و مشخص این دسته نامحدود است و تحت تأثیر گذر زمان قرار نمی‌گیرند. در مورد ارزش اقتصادی این دسته نمی‌توانیم با قاطعیت رأی صادر کنیم. چرا که در شرایط مختلف، گذر زمان می‌تواند به نفع یا ضرر صاحب این دسته دارایی تمام شود.

معروف‌ترین مثال دارایی استهلاک‌ناپذیر، زمین است. چه روستایی و چه شهری، زمین فیزیکی یک دارایی ملموس است. اما زمین‌های دیجیتال که از حدود دو سال پیش سر زبان‌ها افتادند، یک دارایی کاملاً نامشهود هستند که در بخش بعدی به آ‌ن‌ها می‌پردازیم.

مثال دیگر دارایی‌های استهلاک‌ناپذیر، اوراق بهادار مالی، مانند سهام و اوراق قرضه هستند. این دسته دارایی ارزش نامشهود دارند ولی چون روی کاغذ امضا می‌شوند، آ‌ن‌ها را در دسته‌ی دارایی مشهود قرار می‌دهیم.

در بخش تفاوت دارایی مشهود و نامشهود، در مورد موضوع استهلاک بیشتر صحبت می‌کنیم.

دارایی مشهود نقصان‌پذیر

این دسته دارایی مشهود بر اثر استخراج یا استفاده تقلیل پیدا می‌کنند و به کالا یا مواد تبدیل می‌شوند. معادن، جنگل‌ها و ذخایر طبیعی جزء دارایی‌های نقصان‌پذیر هستند.

دارایی نامشهود چیست؟

نوع دیگری از دارایی‌های غیرجاری، دارایی های نا مشهود نام دارند. این دسته دقیقاً نقطه‌ی مقابل دارایی‌های مشهود هستند.

دارایی‌های فاقد ماهیت عینی و فیزیکی که تا چند دوره برای صاحبان منفعت ایجاد می‌کنند. دارایی های نا مشهود ضامن اصلی سود کسب و کارها هستند. امتیازات و حقوقی که افراد و شرکت‌ها با این دسته دارایی بدست می‌آورند، در برخی موارد بسیار بالاتر از دارایی‌ مشهود است. اغلب این دارایی‌ها بلند مدت هستند و ارزش آن‌ها در طی زمان افزایش می‌یابد.

ویژگی‌های انواع دارایی‌های نامشهود به شرح زیرند:

•  به طور فیزیکی قابل لمس نیستند.
• قابلیت مصرف و استفاده فیزیکی ندارند.
• ممکن است به دلیل عدم نیاز در جامعه ارزش پایدار کمتری داشته باشند.
• حق مالکیت می‌تواند محدود یا نامحدود باشد.
• در صورت ورشکستگی شرکت‌ها، می‌توانند از دست بروند.

دارایی نامشهود شامل چیست؟

شرکت‌ها بیشتر از افراد دارایی‌های نامشهود را در اختیار می‌گیرند. این دارایی‌ها را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:

• دارایی نامحدود با تداوم فعالیت صاحبان خود به حیات ادامه می‌دهند. مثل برند.
• در مقابل دارایی محدود قرار دارد که با گذشتن یک دوره زمانی اعتبار خود را از دست می‌دهد. قراردادهای کاری و یا قانونی که تا یک زمان مشخصی اعتبار دارند، از این دسته هستند.

در مورد انواع دارایی‌های نامشهود که بنا بر کاربرد، می‌توانند در هر کدام از دو دسته‌ی بالا قرار بگیرند، در ادامه بخوانید.

برند

برند، کسب‌وکارها را از یکدیگر متمایز می‌کند و به مصرف‌کنندگان اجازه می‌دهد تا شرکت‌ها را به راحتی شناسایی کنند.

عناوین تجاری زیادی هستند که ما فقط با دیدن لوگو، می‌توانیم آ‌ن‌ها را شناسایی کنیم. تصویر زیر تنها بخشی از این شرکت‌ها هستند. این بدلیل بازاریابی موفق و تبلیغات گسترده بوده که ارزش اقتصادی نام آن‌ها را تا چندصد برابر کرده‌است. برند می‌تواند یک لوگو، نماد یا نام تجاری باشد.

برند درصد وفاداری مشتریان را بالا می‌برد و یک دارایی نا مشهود بسیار باارزش برای شرکت‌هاست.

سرقفلی

هنگامی که یک شرکت جدید را خریداری می کنید، دارایی‎های نامشهود مرتبط با آن معامله، سرقفلی شما هستند.

مبلغی که بیش از ارزش منصفانه خالص دارایی‌ها پرداخت می‌کنید، به سرقفلی معروف است. حال اگر این مبلغ، از ارزش دفتری دارایی بیشتر باشد، سرقفلی مثبت و اگر کمتر باشد، سرقفلی منفی می‌شود. سرقفلی معرف سایر منابع نامشهود مثل ارزش نام، شهرت، محل استقرار و… می‌باشد. این نوع دارایی نامحدود بوده و استهلاک ندارد.

مالکیت معنوی

مالکیت معنوی، دارایی غیر مشهودی است که ثبت رسمی می‌شود. این حمایت قانونی به اشخاص و شرکت‌ها اجازه نمی‌دهد تا بدون اجازه صاحب اثر، حتی نامی از دارایی نامشهود آن‌ها بیاورند.

از جمله مالکیت‌های معنوی:

• حق چاپ
• حق امتیاز
• حق اختراع
• حق اشتراک
• حق ثبت
• علائم تجاری
• مجوزها

دارایی نامشهود در ترازنامه در شرایطی ظاهر می‌شود. مثلاً استارتاپی یک اختراع جدید را از شرکت دیگری با یک مبلغ توافقی می‌خرد. تراکنشی که بین این دو شرکت صورت می‌گیرد، جزء دارایی‌های نامشهود ثبت می‌شود.

بیشتر بخوانید: هر آنچه که باید در مورد انواع استارتاپ بدانید.

دارایی‌های دیجیتال

دارایی دیجیتال در واقع نوعی مالکیت معنوی بحساب می‌آید اما ترجیح دادیم در دسته‌ی جدا به صورت مفصل به آن بپردازیم.

دارایی دیجیتال انواع مختلفی دارد و هر سال با گسترش زمینه‌های علمی، مدل جدیدی به بازار اضافه می‌کند. انواع ملک‌های دیجیتال شامل: سایت‌ها، دامنه‌ها، پیچ‌های اینستاگرامی، ارز دیجیتال، چنل‌های یوتیوب، تلگرام، تیک تاک و… هستند. این مفاهیم امروزه در جامعه و بین مردم به خوبی جا افتاده‌اند و همه در مورد اهمیت و ارزش مالی آن‌ها آگاهند.

بیشتر بخوانید: 6 راه کسب درآمد در خانه با گوشی

اما مفهوم جدیدی از دارایی دیجیتال که حدود سال ۱۴۰۰ معرفی شد، چندان به شهرت و محبوبیت بین عموم نرسید. آن هم مفهوم زمین دیجیتال است.

زمین دیجیتال، از صفر تا صد در دنیای دیجیتال وجود دارد و هیچ ساخت و ساز فیزیکی روی آن نمی‌توان انجام داد. اما از نظر ایده‌پردازان آن، در آینده‌ای نزدیک بازارهای اقتصادی را زیر‌و‌رو خواهد کرد.

یک قطعه زمین مجازی چندی پیش در «دی ‌سنترالند» خریداری شد و به گفته‌ی مالک آن در آینده‌ی نزدیک به یک فروشگاه مجازی تبدیل خواهد‌شد. این یک نوع سرمایه‌گذاری جدید در دنیای دیجیتال است که زندگی‌ها را متحول خواهند کرد. NFT سند مالکیت زمین مجازی بوده و حقوق مالکان در آن محفوظ است.

سال گذشته مارک زاکربرگ در متا این قابلیت را ایجاد کرد. بعد از آن پلتفرم‌های مختلفی مثل سندباکس و دی سنترالند، شروع به عرضه این دارایی نامشهود کردند.

تفاوت دارایی مشهود و نامشهود

بعد از آشنایی با انواع دارایی‌ها، وقت آن رسیده که به تفاوت دارایی مشهود و نامشهود بپردازیم. این دارایی‌ها لیست کامل اموال شرکت‌ها و کسب‌وکارها را تشکیل می‌دهند و برای سنجش عملکرد کلی تجزیه و تحلیل می‌شوند. هم دارایی نامشهود و هم دارایی مشهود در ترازنامه‌ ثبت می‌شوند و به ارزش خالص شرکت‌ها می‌افزایند.

اولین تفاوت دارایی مشهود و نامشهود در استهلاک آن‌هاست. دارایی‌های مشهود، همانطور هم که قبلا گفتیم، استهلاک‌پذیرند. گذر زمان به سود آن‌ها نیست و از قیمتشان می‌کاهد. اما دارایی‌های نامشهود معمولا عمر ۲۰ ساله دارند و استهلاکی برای آن‌ها تعریف نمی‌شود. برند یک نمونه دارایی نامشهود است که گذر زمان به کامش تمام می‌شود و سالانه روی قیمت آن می‌رود.

در این میان استثناهایی هم وجود دارد. مثلا حق اختراع یک دارایی نامشهود است که از استهلاک در امان نیست و در عوض زمین به عنوان یک دارایی مشهود استهلاک ندارد.

دومین تفاوت دارایی مشهود و نامشهود در ارزش اسقاطی آن‌هاست. دارایی‌های نامشهود ارزش اسقاط ندارند اما در مقابل برای دارایی‌های مشهود ارزش اسقاطی درنظر می‌گیریم. به طور کل می‌توان نتیجه گرفت که دارایی‌های مستهلک ارزش اسقاطی دارند.

شما نمی‌توانید دارایی‌های نامشهود خود را جداگانه در بازار آزاد بفروشید اما ماشین یا خانه‌ی خود را می‌توانید.

دارایی های نامشهود اگر در ترازنامه ثبت شوند به ارزش خالص و ارزش کل شرکت کمک می کنند، اما تصمیم گیری در مورد ارزش دارایی مشهود برعهده شرکت‌هاست.

در جدول زیر خلاصه فرق دارایی مشهود و نامشهود را مشاهده می‌فرمائید.

دارایی مشهود	دارایی نامشهود
لمس فیزیکی دارد.	لمس فیزیکی ندارد.
مصرف‌شدنی است.	مصرف‌شدنی نیست.
ذخیره و نگهداری دشوار	ذخیره و نگهداری راحت
ارزش پایدار	ارزش ناپایدار
انتقال مالکیت راحت	انتقال مالکیت دشوار

سخن پایانی

تفاوت دارایی مشهود و نامشهود در تعریف و مفهوم هرکدام نهفته است. در این مقاله سعی کردیم تا حد امکان به سؤالات ذهن کاربران در مورد انواع دارایی مشهود و نامشهود و تفاوت‌های آن‌ها پاسخ دهیم.

مدیریت حساب‌های مالی دارای پیچیدگی‌ها و اصول مختلفی است که در اینجا تنها به یک بخش آن پرداختیم. برای یادگیری نکات بیشتر از سایر صفحات سایت ما دیدن کنید.

مطالب مرتبط

ریسک مالی به عنوان یکی از چالش‌های همیشگی کسب‌وکارها، از انواع مختلفی برخوردار است. روش‌های مدیریتی هرکدام از ۵ نوع ریسک مالی را در این مقاله بخوانید.

مدیریت مالی بین زوج‌ها از قواعد و اصول خاصی برخوردار است. اگر متأهل هستید، مطلب زیر را از دست ندهید.

انتخاب شغل مناسب با درآمد خوب برای خانم‌ها امروزه دیگر مشکل نیست. در مقاله‌ی زیر در مورد ۲۶ شغل مناسب با سرمایه کم بخوانید.

اگر حسابدار هستید و یا به حسابداری علاقه دارید ولی مسیر شغلی خود را هنوز طراحی نکرده‌اید، ما برای شما یک پیشنهاد فوق‌العاده داریم. در مقاله زیر با نقش کارآفرینی در حسابداری و ۸ گام رسیدن به آن آشنا شوید.

اگر هم به کارآفرینی تمایل ندارید، برای طراحی مسیر شغلی منطبق با علاقه و استعدادتان، دست به کار شوید. اولین قدم مطالعه صفحه‌ی زیر است.

درجه ارزش مادی یا معنوی، یک وجه دیگر از تفاوت دارایی مشهود و نامشهود است.
به نظر شما ارزش کدام بیشتر است؟ دارایی مشهود یا نامشهود؟