اگر در انتخاب میان دو رشتۀ ریاضی و تجربی مردد مانده‌اید، حتماً یکی از معیار‌هایتان برای انتخاب رشته این است که بازار کار رشته های ریاضی بهتره یا تجربی .
در این مطلب نمی‌خواهم بازار کار رشته های ریاضی و تجربی را معرفی‌کنم، چرا که قبلاً به‌طور مفصل هم بازار کار رشتۀ تجربی را بررسی کرده‌ایم و هم بهترین شغل‌های رشته ریاضی را معرفی کرده‌ایم.
در اینجا قرار است به بررسی مسائلی بپردازم که زمانی از دغدغه‌های خودم بوده و می‌دانم که هر کسی در زمان انتخاب رشته چنین دغدغه‌هایی دارد، یا لااقل چنین جملاتی را شنیده‌است:
- بازارکار رشته‌های ریاضی خوب نیست
- در ایران مهندسی به درد نمی‌خورد
- مهندس‌ها بیکار هستند، یا درآمد پایینی دارند
- تو که درسِت خوبه حیفه بری ریاضی، بری تجربی آینده‌ات تضمینه
- تجربی بخونی فقط چند سال سختی می‌کشی، ولی بعد راحت پول درمیاری
- کنکور تجربی سخته، می‌ترسم پزشکی قبول نشم، ولی اگر برم ریاضی حتماً رشتۀ خوبی قبول می‌شم
- هم تو ریاضی استعداد دارم هم تجربی، نمی‌دونم کدوم رو انتخاب کنم
آیا واقعاً این گزاره‌ها درست هستند؟ در ادامۀ آن‌ها را بررسی خواهیم.
آنچه در این مطلب نوشته‌شده تجربیات شخصی خودم است. از چیزهایی نوشته‌ام که گاهی با خودم می‌گویم کاش یک نفر این‌ها را چند سال قبل به من گفته‌بود. خواندن این مطلب وقت زیادی ازتان نمی‌گیرد، اما مطمئنم که پاسخ بسیاری از سوالاتتان را خواهد داد.
فهرست مطالب:
- بخش اول: تجربۀ شخصی من از مقایسۀ ریاضی‌ها و تجربی‌ها
- بخش دوم: دلیل هجوم دانش‌آموزان به رشتۀ تجربی چیست؟
- بخش سوم: بازار کار رشته های ریاضی و تجربی = پزشکی و مهندسی
- بخش چهارم: آیا واقعاً رشتۀ ریاضی آیندۀ خوبی ندارد و مهندس‌ها بیکار می‌مانند؟
- بخش پنجم: مقایسه بازار کار رشته های تجربی و ریاضی
- بخش ششم: از انتخاب رشته تا بازار کار
- بخش هفتم: چگونه مطمئن شویم که به درستی انتخاب رشته کرده‌ایم؟
بخش اول: تجربۀ شخصی من از مقایسۀ ریاضی‌ها و تجربی‌ها
بگذارید از تجربۀ خودم شروع کنم. از همان زمانی که من می‌خواستم انتخاب رشته کنم هم، این دغدغه که بازار کار رشته های ریاضی بهتره یا تجربی وجود داشته. افراد هم از معلم و مشاور گرفته تا والدین و فامیل نظرشان بر این بود که برو تجربی ۴ روز دیگه واسه خودت دکتر می‌شی و پول پارو می‌کنی! مملکت تا دلت بخواد مهندس بیکار داره!
ما رفتیم ریاضی و وارد دانشگاه شدیم و هم‌زمان که ترم‌های 1، 2، 3 و… را پشت سر می‌گذاشتیم، برخی از دوستان تجربی‌مان کنکور اول، دوم و … را می‌گذراندند! به امید آن که سال دیگر رتبۀ بهتری کسب‌کنند و پزشکی قبول‌شوند.
ریاضی‌ها درسشان تمام شده‌بود و مدرک کارشناسی خود را گرفته‌بودند و تجربی‌هایی که هم‌زمان با ما وارد دانشگاه شده‌بودند تازه به اواسط دوران تحصیل خود رسیده‌بودند.
بسیاری از ریاضی‌ها سر کار رفتند، بعضی از آن‌ها اپلای کردند و برخی دیگر حتی کارشناسی ارشد خود را هم گرفتند. درحالی‌که تجربی‌ها همچنان مشغول به تحصیل و گذراندن شیفت‌های بیمارستان بودند. و اگر خدا بخواهد تا یکی دو سال دیگر درسشان تمام می‌شود!
یعنی پس از آن دکتر می‌شوند، مطب می‌زنند و پول پارو میکنند؟! زهی خیال باطل! تازه باید دو سال در مناطق محروم طرح بگذرانند تا به پزشک عمومی تبدیل شوند. با پزشک عمومی شدن هم موقعیت شغلی و درآمد خوبی حداقل در مراکز شهرها ندارند.
لذا باید تخصص بخوانند، که ۴ سال دیگر هم این دوره طول‌می‌کشد. با فرض اینکه دیگر نخواهند فوق‌تخصص بخوانند، در بهترین حالت در 31 سالگی می‌توانند وارد بازار کار پزشکی شوند.
یعنی تجربی خوب نیست؟!
خیر! منظور من این نیست که تجربی سخت است یا پزشکی خوب نیست. خوبی‌های این رشته کم نیست و قطعاً از فضیلت‌هایش همه شنیده‌اید و می‌دانید!
من این‌ها را گفتم، زیرا کسانی که می‌گویند برو تجربی، معمولاً به سختی‌های راه اشاره‌ای نمی‌کنند:
- به رقابت شدید بین دانش‌آموزانی که تا روزی 14-15 ساعت درس می‌خوانند.
- به سختی پذیرفته‌شدن در کنکور تجربی یا سال‌هایی که افراد پشت کنکور می‌مانند.
- به سال‌های زیادی که باید در رشتۀ پزشکی مشغول به تحصیل باشی تا بتوانی وارد بازار کار شوی.
- به شیفت‌ها و شب‌هایی که تا صبح باید در بیمارستان کار‌کنی.
اما اگر هدفت از رفتن به تجربی، پزشک شدن است و سختی‌های این راه را هم پذیرفته‌ای، بله من هم موافقم که تجربی انتخاب خیلی خوبی می‌باشد.
بخش دوم: دلیل هجوم دانش‌آموزان به رشتۀ تجربی چیست؟
مهم‌ترین دلیل این امر این است که از دید بسیاری از افراد:
رشته تجربی = پزشکی، داندان‌پزشکی و داروسازی = آیندۀ خوب و جیب پر پول!
و دلیل تمایل افراد به این رشته‌ها شأن اجتماعی، درآمد بالا و فشار خانواده و جامعه است.
اکثر کسانی که به رشتۀ تجربی می‌روند، هدفشان قبولی در یکی از این 3 رشته است و بقیه رشته‌ها را اصلاً قبول ندارند!
و وقتی در جواب سوال بازار کار رشته های ریاضی بهتره یا تجربی می‌گویند تجربی، به این دلیل است که تجربی را محدود به پزشکی می‌دانند. اما آیا واقعاً همین طور است؟
بیشتر بخوانید: بهترین شغل های رشته تجربی برای خانم ها کدام‌اند؟
بخش سوم: بازار کار رشته های ریاضی و تجربی = پزشکی و مهندسی
معمولاً جوابی که به سوال بازار کار رشته های ریاضی بهتره یا تجربی ؟ داده‌می‌شود، جواب درستی نیست. دلیل آن هم این است که تصوری که اکثر افراد از بازار کار رشته های ریاضی و تجربی دارند تصور درستی نیست.
آن‌ها بازار کار تجربی را به رشته‌های پزشکی و بازار کار ریاضی را به رشته‌های مهندسی خلاصه میکنند. در صورتی که تجربی و ریاضی رشته‌های دیگری هم دارند که بازار کار خوبی دارند.
همچنین باید توجه کرد که همۀ افرادی که تجربی می‌خوانند نمی‌توانند پزشک شوند. ظرفیت پزشکی کم است و رقابت زیاد. لذا نباید بازار کار تجربی را فقط به رشته‌هایی مانند پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی خلاصه کرد.
بیایید لحظه‌ای منطقی فکر کنیم! کنکور 99 حدود 440 هزار نفر داوطلب کنکور تجربی داشته. آیا می‌شود که همه پزشکی قبول‌شوند؟! مسلماً امکان‌پذیر نیست و دلیلی هم ندارد که همه پزشک شوند.
رشته‌هایی مانند پرستاری، فیزیوتراپی، کاردرمانی و… از رشته‌های تجربی با بازار کار خوب هستند. در رشتۀ ریاضی هم حسابداری، اقتصاد، آمار، مدیریت و… از رشته‌های غیرمهندسی هستند که بازار کار خوبی دارند.
پزشکی نخوانید!
اگرچه پزشکی رشتۀ خوبی است اما مناسب همۀ افراد نیست. در ویدئو زیر چهار دلیل برای آنکه چرا برخی از افراد نباید پزشکی بخوانند، آورده‌شده.
بخش چهارم: آیا واقعاً رشتۀ ریاضی آیندۀ خوبی ندارد و مهندس‌ها بیکار می‌مانند؟
در همین روزهایی که برخی از بیکاری می‌نالند، کارفرمایان از نبود نیروی متخصص شاکی‌اند.
واقعاً علت چیست؟ چه چیز باعث می‌شود فارغ‌التحصیلان رشته‌های ریاضی بیکار یا ناراضی باشند؟
1- انتخاب رشته بدون داشتن آگاهی کافی
قبل از انتخاب رشته دانشگاه، باید اطلاعات جامعی از رشته‌ای که می‌خواهید بخوانید داشته‌باشید. از اینکه چه درس‌هایی در دانشگاه قرار است بخوانید گرفته تا اینکه آیندۀ شغلی آن رشته به چه شکل است.
2- در نظر نگرفتن آینده شغلی در چند سال بعد
گاهی افراد بازار کار را فقط در همان زمانی که دارند انتخاب رشته میکنند، می‌سنجند. در صورتی که شاید چند سال دیگر که شما قرار است وارد بازار کار شوید، دیگر جامعه به چنین مشاغلی نیاز نداشته‌باشد و یا بازار کار آن‌ها اشباع شده‌باشد.
3- عدم کسب مهارت‌های لازم برای بازار کار
دیگر مثل زمان قدیم شما به صرف داشتن یک مدرک دانشگاه به‌طور دائم در جایی استخدام نخواهید‌شد. شما باید مهارت‌هایی که در بازار کار نیاز‌دارید، مانند نرم‌افزارهای مربوط به رشته‌تان را یاد بگیرید و مرتباً دانش خود را در زمینۀ کاریتان به‌روز کنید.
4- انتظار حقوق بالا در سال‌های اولیه کار
گاهی دلیل اینکه افراد بیکار می‌مانند، این است که به حقوق پایین رضایت نمی‌دهند و انتظار‌دارند در همان ماه‌های اول کارشان مثلاً ماهی ده میلیون حقوق بگیرند. این افراد باید توجه‌کنند حقوق بالا با مرور زمان، کسب تجربه و قوی‌تر شدن رزومه اتفاق می‌افتد.
بیشتر بخوانید: معرفی پردرآمدترین رشته های تجربی
بخش پنجم: مقایسه بازار کار رشته های تجربی و ریاضی
اگر هنوز منتظرید به شما بگویم بازار کار رشته های ریاضی بهتره یا تجربی متأسفانه من نمی‌توانم مانند بسیاری از متخصصان پاسخ این سوال را در یک جملۀ ” برو تجربی دکتر شی، تو ریاضی پول نیست” یا “برو ریاضی مهندس شی، تجربی سخته” خلاصه کنم!
بازار کار رشته های ریاضی و تجربی هر دو خوب است برای کسانی که مسیر خود را به درستی انتخاب‌کرده و در راه اهداف خود تلاش میکنند.
اما در مقایسۀ رشته‌های پزشکی و مهندسی:
- در رشته‌های مهندسی افراد زودتر می‌توانند وارد بازار کار شوند.
- حقوق افراد در رشتۀ پزشکی معمولاً بالاتر است.
- تنوع کار رشته‌های مهندسی بیشتر است.
- برای موفقیت در رشته‌های مهندسی فرد باید مهارت‌هایی خارج از محیط دانشگاه کسب کند. در صورتی که در رشته‌هایی مانند پزشکی آنچه که فرد برای کار نیاز‌دارد را حین تحصیل می‌آموزد.
بخش ششم: از انتخاب رشته تا بازار کار
پس از انتخاب رشته در مدرسه، مستقیماً به بازار کار نمی‌رسید. لذا علاوه بر بازار کار رشته های ریاضی و تجربی باید به مراحلی که طی‌می‌شود تا به بازار کار برسید توجه‌کنید.
به عنوان مثال برخی می‌گویند نمرۀ ریاضی‌ام تاکنون همیشه ۲۰ بوده، پس باید رشتۀ ریاضی را انتخاب‌کنم و مهندس خوبی خواهم‌شد.
: نکاتی که باید به آن توجه داشته‌باشید این است که
- درس‌های ریاضی فیزیکی که شما در مدرسه می‌خوانید با آنچه که در دانشگاه می‌خوانید متفاوت است. مثلاً اگر شما عاشق حل‌کردن مسائل حرکت در فیزیک مدرسه هستید و همیشه نمرۀ فیزیکتان بیست می‌شود، ممکن است زمانی‌که درس مقاومت مصالح را در رشتۀ مکانیک می‌گذرانید، دیگر همان حس گذشته را به فیزیک نداشته‌باشید!
- واحدهای رشته‌های ریاضی فقط شامل درس‌های ریاضی و فیزیک نیستند. حتی برخی از این رشته‌ها مانند مهندسی صنایع، معماری و… تعداد واحدهای ریاضی و فیزیک آن‌ها خیلی کم است و شما باید این را در‌‌نظر‌بگیرید آیا با بقیه درس‌های این رشته ارتباط برقرار می‌کنید یا نه.
- تازه مهم‌تر از همه اینکه کاری که قرار است در آینده انجام‌دهید با درس‌هایی که در دانشگاه می‌خوانید فاصله‌اش از زمین تا آسمان است! پس باید ببینید آیا به نوع کاری که قرار است انجام دهید هم علاقه دارید یا فقط قسمت تئوری و درس‌‌خواندن در آن رشته را دوست دارید.
خلاصه اینکه اگر شما تا کلاس نهم همیشه ریاضی‌تان ۲۰ بوده معیار خوبی برای اینکه در آینده مهندس متالوژی موفقی خواهید‌شد نیست!
یک تجربۀ دیگر از خودم
در سال‌های مدرسه واقعاً از حل مسائل ریاضی و فیزیک لذت می‌بردم و علاقۀ زیادی هم به فیزیک سال سوم دبیرستان، که مربوط به مباحثی مانند الکتریسیته بود، داشتم.
در آن زمان تصورم این بود که رشتۀ برق باید یک چیزی تو مایه‌های همان فیزیک سوم باشد! و اگر برق بخوانم، در طول تمام دانشگاه فقط قراراست مسائل ریاضی فیزیک حل کنم و لذت ببرم! و بعد هم می‌روم سرکار و چیزهای برقی خفن می‌سازم!
این شد که رفتم برق خواندم. اما این کجا و آن کجا؟ فیزیک سوم دبیرستان کجا و الکترومغناطیس و الکترونیک و مدارمخابراتی کجا؟
تازه چیزی که اصلاً فکرش را هم نمی‌کردم این بود که خیلی از واحدهای برق گره خورده بود به برنامه‌نویسی، یعنی همان چیزی که من ازش فراری بودم! فهمیدم شاید بشود یک جورایی از این واحدهای برنامه‌نویسی دانشگاه قسر در بروم، اما اگه بخواهم وارد بازار کار این رشته شوم، بدون برنامه‌نویسی تقریباً غیرممکن است!
خلاصه می‌خواهم از همین تریبون اعتراف کنم که اشتباه کردم و نادمم! حالا می‌دانید دلیل اشتباهم چه بوده؟!
- اول اطلاعات و آگاهی کم راجع به :
1- درس‌هایی که در این رشته در طول 4 سال باید بخوانیم
2- اینکه آیندۀ شغلی این رشته به چه شکل هست
- دلیل دوم هم تحت تاثیر جو قرار گرفتن! در آن زمان بازار برق خیلی داغ بود، اکثر رتبه‌های برتر می‌رفتند برق و من هم فکر می‌کردم پس لابد خیلی رشتۀ خفنی هست و من هم باید برق بخوانم!
خلاصه توصیۀ خواهرانۀ من به شما این است که اولاً جوگیر نشوید! ثانیاً با کسب آگاهی کامل انتخاب رشته کنید.
مهندسی معکوس
من اگر برمی‌گشتم به زمانی که می‌خواستم انتخاب رشته کنم، مهندسی معکوس می‌کردم و از آخر به اول می‌آمدم. حالا یعنی چه؟
انتخاب رشته به‌شیوۀ مهندسی معکوس:
فرض کنید من حدس می‌زدنم که برق رشتۀ جالبی است و من دوست‌دارم مهندس برق شوم!
- اول از همه بازار کار رشته را بررسی می‌کنم:
آیا جامعه اصلاً به مهندس برق نیاز دارد؟
یک مهندس برق کجاها می‌تواند کار کند؟
تنوع کارهایی که می‌تواند انجام دهد چطور است؟
به چه مهارت‌هایی برای ورود به بازار کار نیاز دارد؟ - بعد اگر به این نتیجه رسیدم که شغل مهندسی برق را دوست‌دارم، می‌روم سراغ دانشگاه:
مهندسی برق چه گرایش‌هایی دارد؟
چه واحدها و درس‌هایی را باید بگذرانم؟
آیا اصلاً علاقه دارم که چهار سال را صرف خواندن این درس‌ها کنم؟
آیا برای ورود به بازارکار، گذراندن دوره کارشناسی کافیست یا حتماً باید ارشد هم بخوانم؟ - در‌نهایت سراغ مدرسه و کنکور می‌روم:
برای قبولی در رشتۀ برق حداقل چه رتبه‌ای لازم است؟
برای کسب این رتبه باید چقدر درس بخوانم؟
آیا ریاضی و فیزیکم به اندازۀ کافی خوب هست؟
آیا علاقه‌ای به رشتۀ ریاضی دارم؟
بخش هفتم: چگونه مطمئن‌شویم که به درستی انتخاب رشته کرده‌ایم؟
بگذارید خیالتان را از این بابت راحت‌کنم هیچ فرمولی وجود‌ندارد که با استفاده از آن بتوانید بهترین رشته و شغل را انتخاب‌کنید و مطمئن‌باشید که تا همیشه قراراست راضی، موفق و خوشحال باشید!
اما با انجام چند کار می‌توانید درصد خطا را پایین بیاورید:
- استعدادها و علایقتان را شناسایی کنید.
- در مورد رشته‌ها و آینده شغلی آن‌ها اطلاعات خود را بالا‌ببرید.
- آیندۀ رشته‌ای که می‌خواهید بخوانید را در چند سال دیگر که شما وارد بازار کار آن می‌شوید بسنجید.
- انعطاف‌پذیر و آمادۀ تغییر باشید.
انعطاف‌پذیری و آمادگی تغییر از همه مهم‌تر است!
این که از شما انتظار می‌رود در 15 سالگی با انتخاب یک رشته در مدرسه، مسیر تحصیلی و شغلی خود را تا آخر عمر مشخص‌کنید کار سخت و غیرواقع بینانه‌ای است.
حتی ۱۸ سالگی هم سنی نیست که شما بتوانید با‌اطمینان رشته‌ای انتخاب‌کرده و مطمئن‌باشید که به آن علاقه‌دارید و قراراست تا ۳۰ سال دیگر در آن زمینه کارکنید و موفق باشید.
واقعیت این است که شما در این سن اطلاعات و تجربۀ اندکی دارید و آمادۀ گرفتن چنین تصمیمات مهمی برای زندگی نیستید.
مهم‌ترین چیزی که باید بدانید این است که انتخاب رشته بااینکه بسیار مهم است؛ اما برخلاف آنچه که اغلب به شما گفته می‌شود تعیین کنندۀ تمام مسیر زندگی شما نیست.
- شما ممکن است در سال نهم مدرسه به رشتۀ ریاضی بروید و دو سال بعد با افزایش اطلاعاتتان و شناخت بهتر خودتان به این نتیجه برسید که می‌خواهید به تجربی تغییر رشته دهید.
- ممکن است شما در دانشگاه معماری بخوانید؛ اما پس از چند ماه متوجه شوید که این رشته با روحیات شما سازگار نیست. هنوز هم می‌توانید تغییر رشته داده و مکانیک بخوانید و به هیچ عنوان دیر نیست.
- حتی ممکن است پس از مدتی کارکردن در رشتۀ تحصیلی خود متوجه شوید به این کار علاقه ندارید یا بازار کار مناسبی ندارد، شما هنوز هم می‌توانید حیطۀ شغلی خود را تغییر دهید.
با گذر زمان، شما بهتر و بیشتر خودتان و استعدادهایتان را می‌شناسید، تجربه کسب می‌کنید و ممکن است علایقتان تغییر‌کند. حتی نیازهای جامعه هم با گذر زمان عوض می‌شود.
مطالب مرتبط با انتخاب رشته و بازار کار رشته های ریاضی و تجربی
اگر فکر می‌کنید رشتۀ ریاضی سخت است:
اگر در انتخاب رشته میان ریاضی و تجربی مانده‌اید و نمی‌دانید کدام را انتخاب‌کنید:
اگر می‌خواهید با بازارکار ریاضی و تجربی بیشتر آشنا‌شوید:
به نظر شما بازار کار رشته های ریاضی بهتره یا تجربی ؟ چرا؟
اگر تجربی هستید آیا فقط به رشته‌های پزشکی فکر می‌کنید؟ اگر ریاضی هستید انتخاب شما چیست؟
نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
محصولات آموزشی