شاید در نگاه اول پیدا کردن سرمایه‌گذار برای شرکت استارت آپ مسأله‌ی ساده‌ای باشد؛ اما آمار نشان می‌دهد تنها 57% کارآفرینان، موفق به جذب سرمایه می‌شوند که از این بین درصد کمی مربوط به جذب سرمایه گذار خارجی است.
اگر شما مدیر یک استارتاپ باشید احتمالاً تأمین هزینه راه اندازی استارت آپ از مسائلی است که حسابی ذهن شما را مشغول کرده است.
در این مطلب سعی شده به صورت کاملاً جامع و کاربردی به سوالات شما در مورد جذب سرمایه‌گذاری خارجی بپردازیم. پس تا پایان همراه ما باشید.
در این نوشته به سوالات زیر پاسخ داده‌ایم:
- سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی چیست؟
- چرا باید برای محصولمان سرمایه گذار خارجی پیدا کنیم؟
- چگونه سرمایه گذار خارجی پیدا کنیم؟
- آیا در شرایط فعلی ایران جذب سرمایه گذار خارجی ممکن است؟
- سرمایه گذار خارجی بیشتر جذب چه حوزه‌هایی می شود؟
- استارتاپ من باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد تا سرمایه‌گذار جذب آن شود؟
- نحوه‌ی مذاکره‌ی موثر با سرمایه‌گذار
- آیا سرمایه گذاری مستقیم خارجی فقط در بخش خصوصی ممکن است؟
- سرمایه گذاری خارجی فقط به صورت نقدی ممکن است؟ آیا راه‌های دیگری نیز برای سرمایه‌گذاری وجود دارند؟
- چگونه می‌توانم مبلغ سرمایه‌گذاری‌شده را در حسابم داشته باشم؟ آیا تحریم‌ها مانع این کار هستند؟
- نمونه‌ای از استارتاپهای موفق ایرانی در جذب سرمایه گذار خارجی
سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی چیست؟
در بررسی انواع استارت آپ متوجه می‌شویم که بخش مهمی از تأسیس هر استارتاپ، تأمین هزینه‌های آن است.
یکی از انواع تأمین هزینه‌ها استفاده از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی است.
سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی نوعی سرمایه‌گذاری خارجی بلندمدت و فراتر از مرزهاست که در آن سرمایه‌گذار خارجی مستقر در یک کشور، اقدام به سرمایه‌گذاری در قالب مالکیت کنترلی در یک کشور دیگر می‌کند.
در سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، شخص حقیقی یا شرکت سرمایه‌گذار دارای قدرت تصمیم‌گیری در شرکت میزبان است.
در این نوع سرمایه‌گذاری، ریسک عدم برگشت سرمایه و منافع آن برعهده‌ی سرمایه‌گذار است.
چرا باید برای محصولمان سرمایه گذار خارجی پیدا کنیم؟
از آنجایی که یک بخش مهم و اساسی در روند راه اندازی یک استارتاپ تأمین هزینه‌ی راه اندازی آن است بنابراین شناخت انواع سرمایه گذاری در استارتاپ ها اهمیت ویژه‌ای دارد.
یکی از روش‌های جذب سرمایه در استارتاپها جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. جذب سرمایه گذار خارجی فواید بسیاری دارد که بعضی از آنها عبارتند از:
- گسترش ایده‌ی اولیه‌ی استارتاپ و به دست آوردن سود قابل توجه (گاه تا میلیون‌ها دلار)
- منتقل کردن تکنولوژی، تخصص و تجربه به کشوری که استارتاپ در آن ایجاد شده است.
- امکان رشد گسترده‌تر استارتاپ و راه پیدا کردن به بازارهای مختلف بین‌المللی
- افزایش فرصت‌های شغلی در کشور میزبان
- ارتقای کیفیت محصولات
- تأمین سرمایه و ارز
مهم‌تر از تمامی موارد بالا اینکه جذب سرمایه گذار خارجی شما را تا حد زیادی از خطر رهاکردن ایده‌تان به خاطر عدم دسترسی به سرمایه دور می‌کند؛ و چه چیزی از این بهتر؟
چگونه سرمایه گذار خارجی پیدا کنیم؟
احتمالاً با خواندن متن تا اینجای کار این سوال برای شما پیش آمده که چگونه سرمایه گذار خارجی پیدا کنیم؟
راهکارهای جذب سرمایه گذاری خارجی دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با نحوه‌ی جذب سایر اشکال سرمایه‌گذاری است که در اینجا به بعضی از این راهکارها می‌پردازیم:
1- یک کمینه محصول پذیرفتنی (MVP) داشته باشید
از جمله واژگان و اصطلاحات استارتاپی کمینه محصول پذیرفتنی یا Minimum Viable Product است؛ یعنی یک محصول اولیه که دارای ویژگی‌ها و امکانات پایه و اصلی با قابلیت برآورده کردن نیازهای اولیه مشتری است.
سرمایه گذار خارجی ممکن است قبل از سرمایه‌گذاری از شما بخواهد که یک نمونه‌ی اولیه از محصول به او ارائه دهید تا بر اساس آن بتواند بهتر تصمیم بگیرد که آیا تمایلی به سرمایه‌گذاری در استارتاپ شما دارد یا خیر.
2- تمامی قوانین مربوط به تأسیس استارتاپ در کشور را رعایت کنید
اگرچه سرمایه‌گذاران بین‌المللی تمایل روزافزونی به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های خارجی دارند اما به همان اندازه از سرمایه‌گذاری در استارتاپهایی که درباره رعایت قوانین مربوط به تأسیس استارتاپ به وسیله آنها تردید وجود دارد واهمه دارند.
به این ترتیب بدیهی است که اگر به طور شفاف قوانین کشور را رعایت نکنید تمایل سرمایه‌گذار خارجی به استارتاپ شما کاهش می‌یابد.
3- به دنبال شبکه‌سازی بین‌المللی باشید
شرکت در کنفرانس‌های بین‌المللی، استارتاپ گرایند ها، استارتاپ ویکند ها، میتینگ‌ها و انجمن‌های مرتبط با استارتاپها یک راه عالی برای برقراری ارتباط با سرمایه‌گذار خارجی بالقوه است. از این فرصت غافل نشوید.
4- در رقابت‌های استارتاپی بین‌المللی شرکت کنید
در مناطق مختلف دنیا رقابت‌هایی بین استارتاپها از کشورهای مختلف برگزار می‌شود تا استارتاپی که ایده‌های نوین داشته و بیشترین شایستگی را برای سرمایه‌گذاری از خود نشان داده، راحت‌تر به این هدف دست یابد.
بنابراین بهتر است در رقابت‌های استارتاپی مختلف شرکت کنید؛ شاید این بار استارتاپ شما برنده‌ی رقابت باشد!
5- شتاب‌دهنده‌های استارتاپی جهانی را پیدا کنید
از دیگر گزینه‌های جذاب پیش رو برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی شتاب‌دهنده‌های جهانی هستند؛ به وسیله‌ی این شتاب‌دهنده‌ها استارتاپ شما به گروه بزرگی از سرمایه‌گذارها معرفی می‌شود که شانس شما را برای جذب سرمایه بسیار بالا می‌برد.
تعدادی از معروف‌ترین شتاب‌دهنده‌های بین‌المللی فعال به شرح زیر هستند:
آیا در شرایط فعلی ایران جذب سرمایه گذار خارجی ممکن است؟
اگر بخواهیم به این سوال جواب کوتاه بدهیم باید بگوییم: بله! اما سخت.
ایران به دلیل دارا بودن منابع غنی نفت و گاز و نیاز بازارهای جهانی به آنها، نیروی کار زیاد و موقعیت جغرافیایی مناسب، می‌تواند کشوری عالی برای جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی باشد؛ اما متأسفانه به دلایل زیر تاکنون در جذب سرمایه‌گذاری خارجی موفق نبوده:
- عدم حضور چشمگیر در اقتصاد جهانی
- عدم بهره‌مندی از سطح مناسب امنیت و ثبات سیاسی
- وجود موانع مهم سیاسی از جمله تحریم‌های بین‌المللی
- وجود قوانین دست‌وپاگیر در جذب سرمایه‌گذاری خارجی
- ریسک بالای سرمایه‌گذاری در ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی
همه‌ی این موارد موجب شده‌اند تا جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران با دشواری و حتی افت روبرو شود؛ برای مثال ایران در سال 2020 با اختصاص تنها 0.13% از کل موارد جذب سرمایه گذار خارجی به خود، نسبت به سال 2017 نزول بیست‌وهفت پله‌ای داشته است.
سرمایه گذار خارجی بیشتر جذب چه حوزه‌هایی می شود؟
آمارها نشان می‌دهند جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران بیشتر در حوزه‌های زیر بوده است:
- حوزه‌ی صنعت؛ شامل فولاد، مشتقات نفت، صنایع غذایی و آشامیدنی، تنباکو، منسوجات، چرم و مواد شیمیایی
- بخش آب، برق و گاز
- بخش املاک و مستغلات
- حوزه‌ی خدمات، مخابرات و حمل‌ونقل
نکته‌ی قابل‌توجه این که جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در حوزه‌های مربوط به نفت، معادن و پتروشیمی تأثیر چندانی بر رشد اقتصاد یک کشور نخواهد داشت؛ در حالی که جذب سرمایه در حیطه‌ی فناوری‌های روز اثر شگرفی بر اقتصاد خواهد داشت.
استارتاپ من باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد تا سرمایه گذار جذب آن شود؟
راهکارهای جذب سرمایه گذاری خارجی نیازمند دو دسته اقدام هستند؛ دسته‌ی اول اقداماتی که در حیطه‌ی وظایف دولت‌هاست و دسته‌ی دوم اقداماتی که برعهده‌ی شرکت‌های سرمایه‌پذیر است.
بعضی از اقداماتی که بعد از ثبت شرکت استارتاپ و برای جذب سرمایه‌گذار خارجی برعهده‌ی شرکت سرمایه‌پذیر است عبارتند از:
- رعایت قوانین بین‌المللی و مطابقت با استانداردهای جهانی در محیط کار
- تهیه‌ی طرح توجیهی (Feasibility Study) و طرح کسب‌وکار (Business Plan)
- تهیه‌ی صورت‌حساب مالی شفاف به زبان انگلیسی و با رعایت اصول بین‌المللی
- ساخت یک سایت به زبان انگلیسی که اطلاعات کامل شرکت را به سرمایه‌گذار منتقل کند.
- استخدام نمایندگانی مسلط به زبان انگلیسی برای مذاکره با تیم معرفی‌شده از سوی سرمایه‌گذار
اگر می‌خواهید بیشتر درباره‌ی طرح توجیهی بدانید مطالعه‌ی متن زیر از سایت متمم را پیشنهاد می‌کنیم:
نحوه‌ی مذاکره‌ی موثر با سرمایه گذار
مهم‌ترین نکته برای موفقیت در جذب سرمایه، توانایی مذاکره و متقاعدکردن سرمایه‌گذار برای سرمایه‌گذاری در استارتاپ شماست.
در این بخش به 7 نکته که به موفقیت شما در مذاکره با سرمایه‌گذار کمک می‌کنند اشاره می‌کنیم:
1- قبل از مذاکره درباره‌ی سرمایه‌گذار تحقیق کنید
انتخاب سرمایه‌گذار مناسب، اولین بخش از روند جذب سرمایه است.
سعی کنید قبل از ملاقات با سرمایه‌گذار به خوبی از سوابق، توانایی‌ها و علاقه‌مندی‌های او مطلع شوید؛ با این کار به شناخت بهتری از سرمایه‌گذار می‌رسید و شانس بیشتری برای همراه‌کردن او با خودتان دارید.
2- با اعتمادبه‌نفس از ایده‌ی خود صحبت کنید
یک معیار مهم برای سنجش احتمال موفق‌شدن ایده‌تان در آینده این است که خودتان تا چه اندازه به توانایی موفقیت این ایده باور دارید.
در جلسه با سرمایه‌گذار، با اعتمادبه‌نفس از ایده‌ی خود صحبت کنید تا سرمایه‌گذار نیز به ایده‌ی شما ایمان بیاورد؛ اما مواظب باشید که بیش‌ازحد اعتمادبه‌نفس به خرج ندهید که نتیجه‌ی عکس می‌دهد.
3- از دریچه‌‌ی دید سرمایه‌گذار به استارتاپ خود نگاه کنید
تنها زمانی قادر هستید اعتماد سرمایه‌گذار را جلب کنید که به خوبی از نیازها و انتظارات او آگاهی داشته باشید و او را از توانایی خود برای برآورده‌کردن این انتظارات مطمئن کرده باشید.
از خود بپرسید چرا سرمایه‌گذار باید سرمایه‌ی خود را در اختیار استارتاپ من قرار دهد؟ هرچقدر پاسخ‌های بهتری برای این سوال داشته باشید شانس بیشتری هم برای جذب سرمایه دارید.
4- سرمایه‌گذار را از مسیری که تا اینجا پیموده‌اید مطلع کنید
اشتباهی که بسیاری از مدیران استارتاپها در هنگام مذاکره با سرمایه‌گذاران انجام می‌دهند این است که بیش از اندازه به اهداف و آرزوهای خود می‌پردازند و توجه کمتری به اقداماتی که تا اینجای کار برای پیشبرد استارتاپ انجام داده‌اند می‌کنند.
البته که ترسیم دورنمایی مناسب از برنامه‌های آینده نیز برای متقاعدکردن سرمایه‌گذار لازم است؛ اما این کار نباید مانع از گفتگو درباره‌ی اقداماتی که تا حالا انجام داده‌اید شود.
برای مثال اگر تمام تمرکزتان در مراحل اولیه‌ی تأسیس استارتاپ بر راه اندازی استارتاپ با سرمایه کم بوده است این حقیقت را به سرمایه‌گذار اطلاع دهید. مطمئن باشید با این کار شانس بیشتری برای جذب سرمایه خواهید داشت.
5- از حجم بازار خود مطمئن شوید
برای یک استارتاپ بسیار مهم است که از ویژگی‌های مشتریان خود آگاهی داشته باشد و بداند برای چه گروه هدفی در حال ارائه‌ی خدمت یا محصول است؛ شما باید بدانید چه بازاری را هدف گرفته‌اید و چه رقیبانی دارید.
برای یک سرمایه‌گذار نیز بسیار مهم است که بداند در چه حجمی از بازار در حال سرمایه‌گذاری است.
6- ساختار تیم استارتاپی خود را بهینه کنید
موفقیت یک استارتاپ تا حد بسیار زیادی در گرو مهارت و توانایی‌های فردی و بین‌فردی تیم استارتاپ است.
هر اندازه تیم استارتاپی، منسجم‌تر باشد و افراد حاضر در آن مهارت‌های بیشتری داشته باشند شانس موفقیت استارتاپ بالاتر می‌رود؛ این دقیقاً همان چیزی است که سرمایه‌گذار به دنبال آن است.
7- مشخص کنید چه زمانی به سوددهی می‌رسید
اگر خود را یک سرمایه‌گذار در نظر بگیرید متوجه می‌شوید که بسیار برایتان مهم است که چه زمانی سرمایه‌ی شما به سوددهی می‌رسد.
هر اندازه استارتاپ شما در این زمینه به سوالات سرمایه‌گذار شفاف‌تر پاسخ دهد و مدت زمانی که به سوددهی می‌رسد کمتر باشد، شانس بیشتری برای جلب نظر سرمایه‌گذار خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: مدل مالی استارتاپ | تعریف، کاربردها و انواع آن
برای آشنایی بیشتر با نکات لازم در مذاکره‌ی موفق توصیه می‌کنیم مطلب زیر را هم مطالعه کنید:
آیا سرمایه گذاری مستقیم خارجی فقط در بخش خصوصی ممکن است؟
جذب سرمایه گذار خارجی به شرط قرار گرفتن در چارچوب ترتیبات قراردادی، در تمام بخش‌های اقتصاد ایران از جمله بخش‌های در اختیار دولت ممکن است.
همچنین جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در تمام بخش‌هایی که بخش خصوصی قادر به فعالیت در آن‌هاست مجاز شمرده می‌شود.
بد نیست بدانید که شرکت‌های خارجی دولتی نیز می‌توانند در چارچوب قانون مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی در ایران سرمایه‌گذاری کنند و قانون با این نوع از سرمایه‌گذاری‌ها مانند سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی رفتار می‌کند.
سرمایه گذاری خارجی فقط به صورت نقدی ممکن است؟ آیا راه‌های دیگری نیز برای سرمایه‌گذاری وجود دارند؟
اشکالی که سرمایه‌گذار خارجی برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کند علاوه بر سرمایه‌ی نقدی می‌تواند به شکل‌های زیر نیز باشد:
- خدمات تخصصی
- ماشین‌آلات، تجهیزات و قطعات
- مواد اولیه
- دانش فنی و …
البته ذکر این نکته ضروری است که اگر سرمایه‌گذاری به صورت نقدی باشد تنها استفاده از ارزهایی مجاز است که از نظر بانک مرکزی پذیرفته‌شده هستند.
نکته مهم دیگر این است که سرمایه‌ی نقدی باید از طریق سیستم بانکی مورد تأیید بانک مرکزی وارد کشور شود؛ ولی از نظر حجم مبادلات هیچ محدودیتی وجود ندارد.
چگونه می‌توانم مبلغ سرمایه‌گذاری‌شده را در حسابم داشته باشم؟ آیا تحریم‌ها مانع این کار هستند؟
متأسفانه تحریم‌ها و نیز اقداماتی مانند عدم عضویت ایران در FATF، یک مانع اساسی در مبادلات مالی میان سرمایه‌گذاران خارجی و استارتاپهای ایرانی هستند.
برای مثال اگر یک شرکت خارجی بخواهد به طور مستقیم و از کانالهای رسمی، سرمایه وارد ایران کند با مشکل جدی برای انتقال روبرو می‌شود و از طرف دیگر این خطر وجود دارد که خود در لیست تحریم‌ها قرار گیرد.
با توجه به این موضوع، تنها راهی که برای انتقال سرمایه باقی می‌ماند کانالهای واسطه و غیررسمی هستند.
نمونه‌ای از استارتاپهای موفق ایرانی در جذب سرمایه گذار خارجی
در طی فعالیت استارتاپهای مختلف ایرانی تعدادی از آنها توانسته‌اند در جذب سرمایه گذاری خارجی موفق عمل کنند و با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی قرارداد امضا کنند.
یک نمونه موفق از این شرکت‌ها که از جمله‌ی استارت آپ های خدماتی نیز می‌باشد اسنپ است که نام پنج سرمایه‌گذار خارجی در بین سهام‌داران آن به چشم می‌خورد.
کلام آخر
در صورتی که تا اینجای مطلب همراه ما بوده باشید حتماً با ما هم‌نظر هستید که جذب سرمایه‌گذاری خارجی از بخش‌های مهم تأسیس استارتاپهایی است که به گسترش هرچه بیشتر کار خود فکر می‌کنند.
اگرچه شاید جذب سرمایه‌ی خارجی در شرایط فعلی دشوار باشد اما وجود شرکت‌هایی که موفق به انجام این کار شده‌اند امیدبخش است.
در این مطلب تمام سعی ما بر این بوده است که تا جای ممکن به سوالات شما درباره‌ی راهکارهای جذب سرمایه گذاری خارجی پاسخ داده شود؛ با این حال اگر هنوز سوالی دارید که فکر می‌کنید در این مطلب به آن پاسخ داده نشده توصیه می‌کنیم پرسش و پاسخ در زمینه‌ی سرمایه‌گذاری خارجی را نیز مطالعه کنید.
همچنین برای دانلود فایل قانون تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی آن را تهیه کرده می‌توانید از این لینک استفاده کنید.
مطالب مرتبط
ممکن است برای شما سوال پیش آمده باشد که تفاوت استارتاپ با مفاهیمی مثل کسب‌وکار، کارآفرینی و شرکت های دانش بنیان چیست؛ در این صورت توصیه می‌کنیم نگاهی به مطالب زیر داشته باشید:
جالب است بدانید برای راه‌اندازی استارتاپ نیازی نیست حتماً سرمایه‌گذار داشته باشید؛ برای درک چگونگی این موضوع خواندن مطلب زیر را توصیه می‌کنیم:
اگر سرمایه دارید و مایل به سرمایه‌گذاری در ایران هستید خواندن مطلب زیر خالی از لطف نیست:
نظر شما در مورد این مطلب چیست؟ به نظر شما در شرایط فعلی کشور امکان جذب سرمایه خارجی وجود دارد؟
اگر سابقه شرکت در یک استارتاپ و جذب سرمایه داشته‌اید و یا حتی خودتان موفق به سرمایه‌گذاری در یک استارتاپ خارجی شده‌اید خوشحال می‌شویم برای ما از تجربیات‌تان بنویسید.
محصولات آموزشی
دنبال سرمایه گذار خارجی جهت احداث پالایشگاه پتروشیمی و سایت داروسازی سازی هستم
بنده سازنده وطراح و تولید کننده و بنیانگذار پالایشگاهای،کشورم
آنچه پس از آماده‌سازی مستندات لازم برای جذب سرمایه، باید مورد توجه بنیان‌گذاران کسب‌وکارها قرار بگیرد؛ انتخاب مدل تأمین مالی و طراحی سناریوهای مختلف جذب سرمایه است. دراین‌ارتباط گزینه‌های مناسب برای مذاکره به صورت بهینه لیست شده و مستندات لازم بر مبنای ملاحظات‌شان تهیه می‌شوند. در‌نهایت باز هم فرآیند مذاکره برای جذب سرمایه آسان‌تر می‌شود.